...λέγω σε τίνος είσαι, ντ΄έμορφον πατσίν είσαι...
Τον περασμένο Μάιο (24/5), ήρθε στην Αθήνα ο Δήμαρχος Τραπεζούντας και παρέλαβε την ολυμπιακή φλόγα για το 11o Ολυμπιακό Φεστιβάλ Ευρωπαϊκής Νεότητας, σε μια τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Καλλιμάρμαρο. Ο Δήμαρχος Τραπεζούντας ήρθε στην Αθήνα, χωρίς να ενημερωθεί κανένας ποντιακός φορέας, ούτε καν κόσμος για να παρακολουθήσει την τελετή. Το λόγο στην τελετή έλαβαν ο Κίκης Λαζαρίδης, ο Σπύρος Καπράλος και ο Πάνος Μπιτσαξής (μακάρι νά΄ξερε τι σημαίνει το επίθετό του), οι οποίοι δεν παρέλειψαν να τονίσουν ότι παραδίδουν τη φλόγα στην Τραπεζούντα της Τουρκίας. Ο Δήμαρχος Τραπεζούντας, Ορχάν Γκιουμρουκτσίογλου δήλωσε, ανάμεσα στα άλλα, ότι είναι τιμή γι αυτόν που βρίσκεται στην Αθήνα, από όπου διαδόθηκαν στον κόσμο οι αξίες του σεβασμού, της υπεροχής και της φιλίας. Κάτω από το φως της δάδας, τόνισε, η Τραπεζούντα (χωρίς να αναφέρει «της Τουρκίας») θα επιδείξει αυτό το πνεύμα σεβασμού, φιλίας και υπεροχής.Ο συμβολισμός της σύνδεσης των δύο πόλεων, πέρασε στα αζήτητα από την ελληνική πλευρά (ειδικά τα Μ.Μ.Ε.), ενώ στην Τραπεζούντα, την Κυριακή 24 Ιουλίου 2011, στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων Νέων, στο γήπεδο της Trabzonspor, είδαμε εμπράκτως το πνεύμα σεβασμού, φιλίας και υπεροχής. Σεβασμός στον πολιτισμό της περιοχής, καθώς στην τελετή, παρουσία του πρωθυπουργού κ. R.T.Erdogan, κυριάρχησε η λύρα και το αγγείον, ανάμεσα σε χορογραφίες. Την τελετή διοργάνωσε το γνωστό συγκρότημα Anadolu Atesi(Fire of Anatolia), που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής κ. Mustafa Erdogan, βρισκόταν εδώ και δύο μήνες σε συνεννόηση με Πόντιους χορευτές από την Ελλάδα, για να συμμετέχουν κι αυτοί στην τελετή έναρξης!
Η αρχική ιδέα ήταν να μπουν στο γήπεδο δύο καράβια, το ένα με δώδεκα Πόντιους χορευτές από Ελλάδα, μεγάλης ηλικίας και το άλλο με δώδεκα ηλικιωμένους χορευτές από την Τραπεζούντα. Στη μέση του γηπέδου θα ένωναν τα χέρια οι 24 χορευτές και θα χόρευαν έναν κοινό παραδοσιακό χορό. Ήταν μια ιδέα με ιδιαίτερη σημασία καθώς, από ένα τόσο σημαντικό γεγονός για την Τραπεζούντα, δε θα μπορούσαν να λείπουν κάποια από τα παιδιά της. Οι διοργανωτές ήταν ενθουσιασμένοι με την ιδέα και ηχογραφούσαν ήδη τη μουσική (όλη η τελετή ήταν play back). Η τελική έγκριση για τη συμμετοχή των χορευτών από Ελλάδα έπρεπε να δοθεί από την Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων της Τουρκίας. Η απάντηση δεν ήταν ούτε θετική, ούτε αρνητική, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει ποτέ συμμετοχή από Ελλάδα.
Στην τελετή έναρξης, μπήκε στο γήπεδο ένα καράβι, ενώ ακουγόταν το τραγούδι που είχαν προετοιμάσει με ρεφραίν στα ποντιακά (rumca): «...λέγω σε, λέγω σε, λέγω σε τίνος είσαι, ντ΄έμορφον πατσίν είσαι...». Η σημασία της χρήσης της ποντιακής διαλέκτου σε επίσημη τελετή μέσα στην Τραπεζούντα, είναι ισάξια με την παρουσία δεκάδων χορευτών από Ελλάδα. Η διαχρονικότητα των «μνημείων λόγου» συνοδεύει την πορεία της Τραπεζούντας ανά τους αιώνες, ανεξαρτήτως εάν «ελλά΄εν αφεντία». Αρχαία σύνταξη (λέγω σε), αρχαία αντωνυμία (τίνος) και το επίθετο έμορφον (ευ – μορφή). Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι σε αντίστοιχες τελετές στην Αθήνα, δεν υπήρχε καν η σκέψη να ακουστεί η ποντιακή διάλεκτος. Η μουσική ήταν πάντοτε αποκομμένη από την ταυτότητα του λόγου.
Η τελετή στην Τραπεζούντα ξεκίνησε με ένα παραδοσιακό μοιρολόγι, κάτι που πιθανόν θα απορρίπταμε εμείς ως μονότονο. Το σήμα των αγώνων Τραπεζούντας είναι ένα «χαψίν», ντυμένο με ζίπκα. Το διαφημιστικό των αγώνων δείχνει αθλητές να παίζουν τένις κρατώντας αντί για ρακέτα μια ποντιακή λύρα, να κάνουν άλμα επί κοντώ πάνω από τη Τρίχας το γεφύρ΄, να ποδηλατοδρομούν στην Παναγία Σουμελά. Στην τελετή έναρξης, οι χορευτές φορούσαν «ζίπκας» χωρίς εθνόσημο. Ο σεβασμός που υποσχέθηκε ο Δήμαρχος Τραπεζούντας αποδόθηκε τιμώντας την πολιτισμική παράδοση της περιοχής. Ακόμη και η κακογουστιά και «ασχήμια» που κάποιοι διέγνωσαν στην τελετή, ήταν ωραία ασχήμια (formosa de formitas) καθώς είχε άρωμα Μαύρης Θάλασσας.
Δυστυχώς, νιώσαμε παραμελημένοι ως Έλληνες καθώς η τελετή παράδοσης της ολυμπιακής φλόγας από την Αθήνα στη Μάνα Τραπεζούντα έγινε σχεδόν εν κρυπτώ, λες και η Ελλάδα είναι μητριά και αποφεύγει οποιαδήποτε συνεύρεση με την αληθινή μητέρα. Νιώσαμε, όμως, παρηγοριά βλέποντας την τελετή στην Τραπεζούντα και ακούγοντας την ποντιακή διάλεκτο. Σαν να μας ψιθύριζε η Τραπεζούντα τη ρήση του στοχαστή Schiller ότι η ανθρωπότητα έχασε την αξιοπρέπειά της, αλλά η Τέχνη (μουσική, χορός..) τη διαφύλαξε και από το έκτυπο θα δημιουργηθεί και πάλι το πρότυπο...
Μυροφόρα Ε. Ευσταθιάδου