Οδοιπορικό στον Πόντο - Επιστροφή στις ρίζες...
του Νίκου Τουμπουλίδη
Αύγουστος 2011
Αυτές τις σημειώσεις που κρατάτε στα χέρια σας, επιθυμώ να τις αφιερώσω στον πατέρα μου Κωνσταντίνο Τουμπουλίδη που μετά από 77 χρόνια πραγματοποίησε ένα όνειρο ζωής. Να επιστρέψει στις ρίζες. Να περπατήσει, να αναπνεύσει, να γευθεί, να κλάψει και να τραγουδήσει στα χώματα που έζησαν οι παππούδες του και οι γονείς του. Να δει και να πάρει μαζί του από τον Πόντο και την ιδιαίτερη πατρίδα του, την πανέμορφη Τραπεζούντα, όλα εκείνα που ονειρεύτηκε, που οραματίστηκε, που άκουσε από τους προγόνους του.
1Η Ημέρα - Πέμπτη 28 Ιουλίου 2011
Το οδοιπορικό στις αλησμόνητες και αξέχαστες πατρίδες ξεκίνησε. Ο πρόεδρος της Ε.Λ.Β. (Ευξείνου Λέσχης Βέροιας) Χαράλαμπος Καπουρτίδης και αρχηγός της αποστολής, τα μέλη της Ε.Λ.Β. Σπύρος Θεοδωρίδης και Φιλοκτήμων Φωτιάδης, η ιδιοκτήτρια του γραφείου ταξιδιών «Αχιλλέας TRAVEL» Ελένη Αλατσίδου και άλλοι τριάντα έξι αργοναύτες, βρέθηκαν συνταξιδιώτες για το σπουδαίο ταξίδι, να γνωρίσουν από κοντά τον Πόντο και τις ιδιαίτερες πατρίδες τους.
Τα ενδοξότερα έπη ανδρείας και ηρωισμού, γνωστά και άγνωστα γεγονότα των παλικαριών του Πόντου και όλων των γενεών που έζησαν, δημιούργησαν, χάρηκαν και έκλαψαν στην ηρωική μας πατρίδα θα είναι σύντροφος της καρδιάς μας σε όλη τη διαδρομή του ταξιδιού μας, μέχρι να φτάσουμε στην καρδιά του Πόντου, την Τραπεζούντα.
Το λεωφορείο κινείται επί της Εγνατίας Οδού με υψηλές ταχύτητες και γύρω στις 07:00 περνάμε το Δερβένι αφήνοντας πίσω την νύφη του Θερμαϊκού, κινούμαστε πάνω από τις λίμνες Λαγκαδά – Αγίου Βασιλείου και Βόλβης, φθάνουμε στη διασταύρωση Κερδυλίων, ξαναπιάνουμε την Εγνατία Οδό και βλέπουμε δεξιά και αριστερά τα όμορφα και καταπράσινα βουνά της Καβάλας και της Ξάνθης, ενώ ο Στρυμωνικός κόλπος και το Θρακικό Πέλαγος μας συνοδεύουν δεξιά μας.
Ο έλεγχος των διαβατηρίων στο ελληνικό αλλά και στο τούρκικο τελωνείο ολοκληρώνεται με τυπικές διαδικασίες και το λεωφορείο ξεκινά και πάλι στις 12:40 εντός Ευρωπαϊκής Τουρκίας.
Δεξιά μας αφήνουμε την Κεσσάνη, περνάμε έξω από τα Ύψαλα και γύρω στις 14:30 φτάνουμε στο KOSKTE του Τραπεζούντιου Μουσταφά. Από τα χαμηλά υψώματα της Ραιδεστού, βλέπουμε πανοραμικά την όμορφη και παραλιακή πόλη. Η θάλασσα του Μαρμαρά βρίσκεται πλέον στα δεξιά μας και αφού περνάμε την πόλη του Μαρμαρά, στη διασταύρωση που οδηγεί προς Σηλυβρία εμείς ακολουθούμε τη νέα Εθνική Οδό που οδηγεί προς Κωνσταντινούπολη – Αδριανούπολη.
Φθάνουμε στο ξενοδοχείο CRYSTAL HOTEL στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, αφού πρώτα περνάμε από την πλατεία TAKSIΜ και αργότερα το σύνολο των αργοναυτών ξεκινά για το Κιούμ Καπί όπου περνάει ευχάριστα το βράδυ του.
2η Ημέρα - Παρασκευή 29 Ιουλίου 2011
Η ώρα είναι ήδη 09:00 και το λεωφορείο με τους αργοναύτες μπαίνει στους δρόμους της πόλης. Η Χούλια μας καλημερίζει με το Καλημέρα όλη μέρα» και χωρίς χρονοτριβές αρχίζει την ξενάγηση με πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την πόλη των πόλεων, την "Κωνσταντίνου Πόλις".
Η πόλη που ιδρύθηκε τον 7ο π.χ. αιώνα από τον Βύζα, μετά από 1000χρόνια ζωής και δημιουργίας ανακηρύσσεται το 324 μ.χ. από τον Μέγα Κωνσταντίνο σε πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος καταγόμενος από Πόντια μητέρα την Αγία Ελένη εκ Δρεπάνου Βιθυνίας και από πατέρα ευγενή Έλληνα της Σερβίας τον Κωνστάντιο τον Χλωρό, διοικεί το ρωμαϊκό κράτος από το 306 μ.χ., μεταφέρει την πρωτεύουσα από την αμαρτωλή Ρώμη και στις 11 Μαΐου του 324μ.χ. εγκαινιάζει την “Κωνσταντίνου Πόλις”, τη Νέα Ρώμη και την ορίζει νέα πρωτεύουσα του κράτους.
Τα Θεοδοσιανά τείχη του 5ου μ.Χ. αιώνα αλλού μονά και αλλού διπλά και η περιμετρική τάφρος δημιουργήματα του Μεγάλου Θεοδόσιου, η Κερκόπορτα, το Σιναϊτικό μετόχι με την Αγία Αικατερίνη, η Βουλγάρικη εκκλησία όλη μεταλλική, η Μεγάλη του γένους σχολή εμφανώς εγκαταλειμμένη, η πύλη Αδριανού, η μονή Βλαχερνών από όπου παίρνουμε αγίασμα και ψάλουμε το “Τη Υπερμάχω Στρατηγό”, η μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Μπαλουκλί, η μονή χώρας, το υδραγωγείο και η Αγιά Σοφιά θα είναι ελάχιστα από το μνημεία που θα επισκεφθούμε και θα θαυμάσουμε, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα δύο τελευταία δημιουργήματα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού τον 6ομ.χ. αιώνα.
Ο χρόνος τρέχει γρήγορα και μετά την επίσκεψη στο Kapali Garci, γύρω στις 18:00 επιστρέφουμε στο CRYSTAL HOTEL για ξεκούραση και χαλάρωση.
3η Ημέρα - Σαββάτο 30 Ιουλίου 2011
Η Πόλη δεν κοιμάται ποτέ, η έντονη δραστηριότητα δεν σταματάει ούτε τα ξημερώματα. Η ώρα είναι όμως ήδη 07:00 και ετοιμαζόμαστε για την Κασταμονή. Το ταξίδι είναι μεγάλο, γύρω στα 550 χλμ.
Περνώντας πάνω από τη γέφυρα του Βοσπόρου πραγματικό στολίδι που ενώνει την Ευρώπη με την Ασία θα βρεθούμε στην Ασιατική Τουρκία. Η πόλη όμως συνεχίζεται και εδώ. Η συνολική απόσταση για να διασχίσεις την Πόλη ξεπερνά τα 150 χλμ. Η πορεία του λεωφορείου προς τον τελικό αντικειμενικό σκοπό συνεχίζεται επί του αυτοκινητόδρομου Κων/πολης-Άγκυρας.
Από εδώ και πέρα θα κινηθούμε στη βόρεια Τουρκία και πρώτα – πρώτα συναντάμε την περιοχή της αρχαίας Παφλαγονίας. Τα ελληνικά χωριά, Τατάριον, Πελεκάνιον και Αρετσού είναι πλέον μόνο στοιχεία ιστορίας και έχουν εξαφανισθεί πλήρως από τα παράλια του Βοσπόρου. Οι πόλεις Γκέπτσε – Κορφέζ – Κοτσαελί και Νικομήδεια (ISMIT), θα βρεθούν στο διάβα μας μέχρι να σταματήσουμε στο ISMAELIN YERIN για ξεκούραση, λίγο έξω από το Ατάπαζαρ (SAKARYA).
Εδώ στην περιοχή της Νικομήδειας, άφησαν την ιστορία τους οι Χετταίοι γύρω στο 1200 π.χ., οι Φρύγες το 750 π.χ., οι Ίωνες τον 7ο αιώνα π.χ., οι Πέρσες τον 6ο π.χ. αιώνα, ο Μέγας Αλέξανδρος, οι Ρωμαίοι και αργότερα οι Βυζαντινοί με τους τελευταίους τους Οθωμανούς και τους Τούρκους, με τον "ιδιαίτερο" πολιτισμό τους. Η λίμνη Δοάνη (κατά την Άννα Κομνηνή), το σημερινό Σαπάντζια, το βουνό Κάρτ Τεπέ, ο Σαγγάριος ποταμός με τις μνήμες της μικρασιάτικης καταστροφής, θα μας συντροφεύουν καθώς πλησιάζουμε στα όρια του Δυτικού Πόντου.
Η πόλη Δούντζε γνωστή για τα γαλακτοκομικά της προϊόντα, η Βιθυνία (Μπόλου) πατρίδα του Αντίνοου είναι στον δρόμο μας που οδηγεί προς Άγκυρα. Στο διάβα μας θα συναντήσουμε τη πόλη Φλαβιούπολη (Γκέρετε), Εσκίπαζαρ και γύρω στις 15:00 θα φτάσουμε στη Σαμφράμπολη. Ο ναός του Αγίου Στεφάνου είναι πλέον τζαμί, αλλά στην είσοδό του παραμένουν δύο μαρμάρινες πλάκες με ελληνική γραφή, το χαμάμ στο κέντρο της πόλης, η μικρή αγορά και η εγκαταλελειμμένη ελληνική συνοικία είναι τα βασικά γνωρίσματα της πόλης του κρόκου.
Στις 18:00 φθάνουμε στην πόλη των Κομνηνών. Η πόλη του Ισαάκ Κομνηνού αλλά και ολόκληρης της οικογένειας των Κομνηνών θυμίζει Ελλάδα. Τα αρχαία Δάδιβρα και τώρα Κασταμονή χάριν των Casta Comulni, μας φέρνει στη μνήμη την Ελλάδα διότι έχει πραγματικά άρωμα Ελλάδας. Εδώ στα όρια του Πόντου όπως λέει ο Ευστάθιος Πελαγίδης δεν συναντάμε καθόλου Έλληνες πόντιους αλλά μόνο το φρούριο των Κομνηνών ψηλά στην κορυφή του λόφου, την Παπαζόγλειο σχολή, τα ελληνικά μνημεία πολιτισμού στο μουσείο της πόλης αλλά και το Atabey τζαμί στην πρώην ελληνική συνοικία.
Όλα αυτά μας φορτίζουν συναισθηματικά και μας δημιουργούν ανάμεικτα συναισθήματα φθάνοντας στο KURSUNI UHAN HOTEL όπου θα διανυκτερεύσουμε.
4η Ημέρα - Κυριακή 31 Ιουλίου 2011
Το πρωινό είναι αρκετά καλό και γύρω στις 8:30 ξεκινάμε την πορεία μας για τη Σινώπη. Μετά από τρεις ώρες πορείας μέσα στις πράσινες πλαγιές του όρους Ιλγκάς Ντάγ όπου συναντάμε την πόλη Πομπηούπολη, αρκετά χωριά, ποτάμια και τον Αμινό ποταμό θα φθάσουμε στην Σινώπη. Λίγο πριν φθάσουμε στη Σινώπη θα δούμε μπροστά μας τον Εύξεινο Πόντο κατεβαίνοντας από τα υψώματα του βουνού.
Η πόλη του Διογένη του Σινωπέα, του Απόστολου Ανδρέα και πολλών άλλων αγίων όπως του Αγίου Φωκά του κηπουρού, η πρώτη αποικία των Μιλησίων, βρίσκεται σε οικοδομικό οργασμό, είναι πλέον μια κοσμοπολίτικη πόλη και ο πληθυσμός της το καλοκαίρι φθάνει τις 200.000 κατοίκους. Οι παλιές φυλακές της πόλης είναι ξακουστές, το ελληνικό κάστρο, το Αρρεναγωγείο, το Παρθεναγωγείο και το μουσείο θα είναι τα μέρη που θα επισκεφθούμε, ενώ κάποιοι θα απολαύσουν ένα καφέ ή το παραδοσιακό ποτό των Τούρκων, το τσάι στο γραφικό λιμάνι, έχοντας στο μυαλό μας ότι εδώ αναδείχθηκαν οι βασικές ιδέες της ελευθερίας.
Οι πόλεις Τσοπανλάρ, Γκέρζε, Κουσαφέτ, Κύμινα, Μπάφρα, είναι οι βασικές πόλεις όπου συναντάμε και λίγο ελληνισμό. Ο Άλυς ποταμός που πηγάζει από την περιοχή της Σεβάστειας και αρκετοί μικρότεροι ποταμοί δίνουν στην περιοχή ζωντάνια και παρά του ότι είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού όλη η φύση είναι καταπράσινη. Η αρχαία Αμισός, μετονομάστηκε Σαμψούντα, χωρίς να λησμονούμε ότι ο Αθηναίος Ανδροκλής την πρωτονόμασε Πειραιά, έγινε μια ακόμα μαρτυρική πόλη του Πόντου. Η ξενάγηση στα αρχοντικά Ανταβάλογλου, Μπόρλογλου, στο Ρολόι της πλατείας, στο Τσινέκειο γυμνάσιο και στο καπνεργοστάσιο Ρέξη, θα μας κουράσουν αρκετά καθώς και ο καιρός είναι ζεστός και υγρός.
Στη διαδρομή για την Κερασούντα θα συναντήσουμε τα Θυμίσκυρα (Τσαρτσαμπά) όπου ζούσαν 1500 Έλληνες, τον Ίρη (κόκκινο) ποταμό που πηγάζει από τα όρη της Καππαδοκίας και του νοτίου Πόντου, τη θέρμη (Τέρμε), μέχρι να φθάσουμε στο ULUSOY COMPLEXI. Εδώ τα πράγματα είναι φιλικά προς τους αργοναύτες καθώς μας καλωσορίζει στην είσοδο το άγαλμα μιας αμαζόνας και λίγο παραπέρα δύο βουβάλια να σέρνουν μία άμαξα (κάρο).
Οι πόλεις που μόλις αφήσαμε πίσω μας η Οινόη (Ούνιε), η υπέροχη Σιδινή (Φάτσα) και τα Κοτύωρα (Ορντού) μοιάζουν διαμάντια σπαρμένα στις ακρογιαλιές του Ευξείνου Πόντου. Γύρω τις 20.00 μπαίνουμε στη Κερασούντα, η οποία μέχρι το 1923 ήταν έδρα Καζά. Είναι χτισμένη σε μία βραχώδη χερσόνησο με θαυμάσια θέα προς τη θάλασσα. Το όνομά της οφείλεται στην παραγωγή κερασιών και μαζί με τα φουντούκια είναι η κύρια απασχόληση των κατοίκων όλης της περιοχής.
Το ξενοδοχείο NEW JASMIN HOTEL θα μας φιλοξενήσει για σήμερα.
5η ημέρα - Δευτέρα 1 Αυγούστου 2011
Όλα πάνε καλά κι γύρω στις 8.30 ξεκινάμε για τα ναό του Αγ. Νικολάου που οι Τούρκοι το μετέτρεψαν σε μουσείο και το μόνο στοιχείο που θυμίζει Ελλάδα και χριστιανισμό είναι η εικόνα του Παντοκράτορα στο τρούλο. Το σχολείο πίσω από την εκκλησία, το γυμνάσιο και μία βόλτα στην ελληνική συνοικία του Κοκκάρι μας φορτίζουν συναισθηματικά.
Στις 9.30 αφήνουμε τη πολυτραγουδισμένη Κερασούντα, τη νύφη του Ευξείνου Πόντου, βλέποντας αριστερά μας το νησάκι της Αρέτιδας. Στο δρόμο προς την Αργυρούπολη (Γκιουμουσχανέ) θα περάσουμε από την αρχαία Ιωσσόπη (Κεσάπ), την Εσπιέ, την πατρίδα της Ταμάμας, τη Τρίπολη (Τερίμπολου) όπου κι θα στρίψουμε δεξιά προς την Αργυρούπολη. Ο ποταμός Χαρσιώτης θα μας συνοδεύει στα δεξιά μας καθώς θα διασχίζουμε την ομώνυμη κοιλάδα.
Οι ντόπιοι αποκαλούν αυτά τα βουνά όρη της αράχνης λόγω της υψηλής πυκνότητας δένδρων. Μετά από δύο ώρες βρισκόμαστε στην Άργασα (Τόπου) και στις 12.30 μπαίνουμε στην νέα Αργυρούπολη καθώς η παλιά ελληνική Αργυρούπολη βρίσκεται ακόμα λίγο μακρύτερα, δεξιά πάνω στο βουνό. Ο μητροπολιτικός ναός του Αγ. Γεωργίου, ο ναός του Αγ. Ιωάννη και το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης, μένουν ερείπια για να μας θυμίζουν ότι εδώ μεγαλουργούσαν οι πρόγονοί μας.
Η διαδρομή προς τη Τραπεζούντα διαμέσου της κοιλάδας της Ματσούκας είναι μαγευτική. Μετά το Τορούλ, συναντάμε το τούνελ της Ζύγανας (το χωριό που δημιούργησε ο Θόδωρος ο Γαβράς), 1700 περίπου μέτρων, ενώ η περιοχή μοιάζει ζωγραφισμένη. Δέκα χιλιόμετρα πριν τη Μάτσκα βλέπουμε τη πινακίδα MONASTERI VAZELONA. Το μοναστήρι του Άη Γιάννη του Βαζελόνα πρωτοκτίσθηκε στα μέσα του 4ου μ.Χ. αιώνα και έφθασε να έχει τετρακόσιους μοναχούς ενώ σήμερα είναι ερείπιο.
Η Μητρόπολη του ποντιακού ελληνισμού, η πόλη που γέννησε τους πυρσούς της ελληνικής παιδείας, τους λαμπρούς συγγραφείς, τους φωστήρες της εκκλησίας, της ρητορικής και της φιλοσοφίας μας υποδέχεται με δροσερό καιρό και φιλικούς Τραπεζούντιους "που ομοιάζνε με τα’ εμάς".
6η Ημέρα - Τρίτη 2 Αυγούστου 2011
Το πρώτο μας βράδυ στην πόλη των Κομνηνών είναι ευχάριστο. Σήμερα είναι ιδιαίτερη ημέρα για όλους μας διότι θα επισκεφθούμε τη Μονή της Παναγίας Σουμελά. Το μοναστήρι βρίσκεται 50 χλμ ΝΔ της Τραπεζούντας. Είναι σκαλισμένο και καρφωμένο μέσα στα βράχια του όρους Μελά, στις υπώρειες του οποίου ρέει ο παραπόταμος του Πυξίτη, «της Παναΐας το ποτάμι».
Κατά την παράδοση το μοναστήρι χτίσθηκε το 386 μ.Χ. από τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο. Η εικόνα της Παναγίας Σουμελά, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, το ευαγγέλιο του Χριστοφόρου και ο Σταυρός του Αυτοκράτορα Μανουήλ Γ Κομνηνού (1390-1417) βρίσκονται πλέον στο ομώνυμο μοναστήρι στις πλαγιές του όρους Βερμίου.
Η Παναγία Σουμελά του Πόντου, η Μεριέ Μανά ή καμπάνα κατά τους Τούρκους είναι ο πρεσβευτής του απανταχού Ελληνισμού. Είναι η στοιχειωμένη ψυχή του γένους στα βάθη της Ανατολίας. Η Μονή στο εσωτερικό της έχει δεκάδες εικόνες αγίων και του Χριστού. Στο κέντρο του καθολικού του κυρίως ναού ξεχωρίζει η εικόνα της Παναγίας. Μετά την ξενάγηση από την ξεναγό μας βγαίνουμε στο προαύλιο της Μονής και εκεί ανάβουμε πλέον φανερά τα κεριά σε ειδικό χώρο και τραγουδάμε χορεύοντας παραδοσιακά ¨τραγωδίας¨ για την "Παναΐα". Όλα είναι συγκλονιστικά και ο θρύλος για τη μονή της Παναγίας Σουμελά επιβεβαιώνεται με τον καλύτερο τρόπο.
Το χιλιοτραγουδισμένο "γεφύρι της Τρίχας" μένει αδιάφορο για τα χρόνια που έχει στην πλάτη του. Ο Πυξίτης τρέχει από κάτω με άφθονο νερό και δίνει ζωή σε όλη την κοιλάδα μέχρι να συναντήσει τον Εύξεινο Πόντο.
Ο μεγαλοπρεπής ναός της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας, που έκτισε ο Μανουήλ Α’, θα είναι η επόμενη στάση μας. Έχει το σχήμα της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης και σήμερα λειτουργεί σαν μουσείο.
Μετά το γεύμα στα Πλάτανα (Ατσαπάτ), ξεκινάμε για τη βίλα Καπαγιαννίδη. Η ελληνική αρχιτεκτονική και η οικονομική κατάσταση του τότε τραπεζίτη δημιούργησαν ένα κόσμημα, που σήμερα λέγεται KOSK ATATURK. Στις 17.00 φθάνουμε στο USTA PARK. Υπάρχει πολύς χρόνος ακόμα μέχρι να βραδιάσει και είναι ευκαιρία για μια καλή βόλτα στην πόλη της Τραπεζούντας των 250.000 κατοίκων και στο φυσικό λιμάνι της Τραπεζούντας που πρωτοέκτισε ο Αδριανός στις αρχές του 2ου μ.Χ. αιώνα.
Στην συνέχεια στον πρώτο όροφο του ξενοδοχείου θα μας επισκεφθούν και θα είναι όλο το βράδυ μαζί μας, στο παρακάθ’ που θα κρατήσει μέχρι τις 2.00 τα ξημερώματα, οι φίλοι μας οι πόντιοι Σωκράτης, Μουράτ, Μεχμέτ και ο Τόνιαλης. Όλοι είναι ποντιακής καταγωγής δεύτερης και τρίτης γενιάς. Μιλούν υπέροχα τα ποντιακά και μας χαίρονται σαν πραγματικά τους αδέλφια. Ο Μπαϊράμ ο Τόνιαλης είναι μόλις 25 χρονών αλλά μας εντυπωσιάζει με τις γνώσεις του και τη φιλελληνική του συμπεριφορά. Μας λέει ότι στην Τόνια είναι πάνω από 7000 πόντιοι και όλοι με φιλελληνικά αισθήματα και να σκεφθεί κανείς ότι η Τόνια είναι ένας κόκκος πάνω στην άμμο. Πόσοι μπορεί να είναι τελικά;
7η μέρα - Τετάρτη 3 Αυγούστου 2011
Η Τραπεζούντα και πάλι ξυπνάει και μαζί οι νέοι αργοναύτες. Είναι η μέρα που ο καθένας μας μπορεί να επισκεφτεί την ιδιαίτερη πατρίδα του ή να ακολουθήσει την ξεναγό μας σε μια περιήγηση μέσα στην πόλη.
Το πρώτο γκρουπ για το Καρς ξεκίνησε ήδη γιατί σήμερα θα διανύσουν πάνω από 700 χιλιόμετρα για να δουν τα χωριά τους στο ΒΑ άκρο της Τουρκίας, κοντά στην Γεωργία.
Ένα άλλο γκρουπ θα επισκεφθεί την Κρώμνη και χωριά- μοναστήρια της περιοχής της Αργυρούπολης.
Ενώ ένα τρίτο γκρουπ αποτελούμενο από δέκα άτομα θα ξεκινήσει για τη Σάντα-Σταυρίν- Μέση Ματσούκα. Στις 07:20 το DOLMUS με οδηγό τον Φαχρετίν, Ματσκαλή Πόντιο που μιλάει τέλεια τα ποντιακά, ξεκινάει το ταξίδι της "αροθυμίας". Κινείται ανατολικά προς τα Σούρμενα και μετά από 20 χιλιόμετρα στρίβει δεξιά αφού περάσει τις εκβολές του Γιάμπολη ποταμού. Η πινακίδα Santa Harabeleri 42 km, μας δίνει την εντύπωση πως πολύ γρήγορα θα είμαστε στο οροπέδιο της Σάντας. Ακολουθούμε τις πινακίδες, πότε δεξιά και πότε αριστερά του Γιάμπολη ποταμού, που γράφουν Atayurt. Μετά από μια ώρα δρόμου, όπου το DOLMUS κινείται άνετα, φθάνοντας στο χωριό Αtayurt περνώντας πάνω από μια μικρή γέφυρα στρίβουμε δεξιά. Τα τελευταία σπίτια στο χωριό Μάτεϋ, χρησιμοποιούνται και ως παντοπωλεία - πανδοχεία και μπορεί κάποιος να ψωνίσει κάποια φαγώσιμα, διότι στα χωριά της Σάντας θα βρει μόνο νερό.
Μετά από δυόμιση ώρες δρόμο φτάνουμε στην διασταύρωση που οδηγεί αριστερά στην ενορία Ζουρναζάντων κα δεξιά στα άλλα έξι χωριά. Η επίσκεψη μας στο σχολείο και στους δύο ναούς, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης μας αποζημιώνουν. Η ενορία Τσακαλάντων με τα λίγα σπίτια και τον ναό της Ζωοδόχου Πηγής, η ενορία των Ισχανάντων πιο ψηλά με την Αγία Κυριακή και τα διακόσια εξήντα σπίτια πριν την ανταλλαγή μένουν εδώ για να θυμίζουν σε εμάς τους νεότερους ποιες είναι οι ρίζες μας και ποια ήταν η Αγία Σάντα με τους γνήσιους ορθόδοξους πόντιους Έλληνες.
"Η δύσα έρθεν και κόνεψεν ση Σάντας τα ρασία και κι πορώ να λέπατα και καίετ’ η καρδίαμ" σκέφτομαι φεύγοντας για τα ατελείωτα παρχάρια που βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 2.000 μέτρα. Μετά από πέντε περίπου χιλιόμετρα στη διασταύρωση που δείχνει προς Κρώμνη ή Αι Σερ - Σταύριν, κινούμαστε προς Σταυρίν. Στις 13:30 φθάνουμε στο Σταυρίν και μετά από πέντε με έξι χιλιόμετρα κατηφορίζουμε προς την απέναντι πλευρά, προς τον ποταμό Γιαγλίτερε. Τα ζωγραφισμένα χωρία του Χαψίκιοϊ, της Ζάβερας, της Στάμας, της Κρένεσας (ANAYURT), της Ποντίλας, των Γιαννακάντων και της Κουνάκας θα είναι τα οπτικά μας ερεθίσματα.
Το κυρίως γκρούπ με την ξεναγό μας κινήθηκε μέσα στην πόλη. Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, η βίλα του Φωστηρόπουλου, ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Ευγενίου και τα υψώματα του Μίθριου Όρους (Μποζ Τεπέ) είναι μερικά από τα μέρη που επισκέφθηκαν και απόλαυσαν.
8η Ημέρα - Πέμπτη 4 Αυγούστου 2011
Μετά το πλούσιο πρωινό στο ξενοδοχείο η αποστολή ξεκινάει για την κοιλάδα του Όφη ποταμού. Η φιδίσια διαδρομή του ποταμού που όλο το χρόνο κατεβάζει πολύ νερό εκβάλει στα Σούρμενα. Πηγαίνουμε ανατολικά της Τραπεζούντας και περνάμε τα Γέμουρα, την Αρσινόη και φθάνουμε στα Σούρμενα. Η πόλη μέχρι το 1922 είχε πολύ ελληνισμό και πάνω από δέκα μοναστήρια. Λίγο αργότερα ξεκινάμε για τη λίμνη Ουζούν Γκιόλ που απέχει 30 χιλιόμετρα από τα Σούρμενα. Μια στάση στο Κατωχώρι (Τσαϊ καρά) για λίγη ξεκούραση μας δίνει την ευκαιρία να βρούμε και να μιλήσουμε με πολλούς Οφλίδες. Αυτοί οι άνθρωποι δεύτερης και τρίτης γενιάς διατηρούν με πολύ σεβασμό τα ήθη και τα έθιμά τους, συνεχίζουν την παράδοση και μιλούν τέλεια την ποντιακή διάλεκτο.
Επόμενη στάση του λεωφορείου θα γίνει στην περιοχή Σάραχο, όπου η λίμνη Ουζούν Γκιόλ είναι το στολίδι της περιοχής. Εδώ οι ποντικές Άλπεις μοιάζουν λυπημένες με την “δύσα να ετσόκεψεν σε όλα τα ρασία”, η υγρασία να είναι στο 100% και η θερμοκρασία κάτω από τους 15ο κελσίου.
9η Ημέρα - Παρασκευή 5 Αυγούστου 2011
Ξημέρωσε. Η πρωτεύουσα του Βυζαντίου, από το 1204 μ.Χ. μέχρι και το 1461 μ.Χ., μας αποχαιρετά κλαίγοντας. Στις 08:00 θα ξεκινήσουμε το ταξίδι μας για την Αμάσεια.
Στην πορεία μας για την πόλη της Αμάσειας θα συναντήσουμε τα Πλάτανα, λίγο μετά θα δούμε την πινακίδα που μας δείχνει ότι αριστερά μας είναι η Τόνγια και τα παρχάρια του Κατίρκαγια, την πόλη Άγιος Βασίλειος, τα Κόραλα με τους 700 Έλληνες να εγκαταλείπουν την πόλη το 1923, με τον Χαρσιώτη ποταμό να “κουβαλάει λιθάρια” μια και η βροχή έχει δυναμώσει.
Ακολουθεί η πόλη Τρίπολη με τους 2500 Έλληνες και το ναό της Υπαπαντής, που τώρα είναι μουσείο, η πόλη Έσπιε, την πόλη της Ταμάμας των χιλίων κατοίκων, η πόλη Κασιόπη, η Κερασούντα του καπετάν Κωνσταντινίδη του οποίου το σπίτι ήταν για πολλά χρόνια το διοικητήριο της πόλης, η Πουλαντζάκη με το ναό του Αγίου Γεωργίου, ενώ ο Μελάθιος ποταμός κατεβάζει και αυτός μεγάλες ποσότητες νερού, που χύνονται στον Εύξεινο Πόντο.
Τα Κοτύωρα με τους 5,500 κατοίκους, την πόλη του Φαρνάκη του Α’ και το Ιασώνειο ακρωτήριο θα είναι τα επόμενα σημεία από όπου θα περάσουμε. Εδώ στο Ιασώνειο ακρωτήριο θα δούμε το ναό του Αγίου Νικολάου και αρκετοί θα “φωτίουνταν” στα δροσερά νερά του Εύξεινου Πόντου. Θα περάσουμε από την πόλη Φάτσα και αμέσως μετά από την Οινόη των 5,000 Ελλήνων όπου εξορίσθηκε και ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος.
Τα Θεμίσκυρα με τον Θερμόδωντα ποταμό, η Σαμψούντα όπου στρίβουμε αριστερά για να κινηθούμε προς το εσωτερικό της Τουρκίας, η πόλη Καβάκ, του Ιστήλ Αγά (Στυλιανού Κοσμίδη), η πόλη Χάβζα του Βασίλη Τσαουσίδη (Καπετάν Πίτσιασης), θα είναι το διάβα μας μια ανάσα δροσιάς, μέσα στο φτωχό τοπίο που πλέον συναντάμε.
Η ώρα είναι 17:30 όταν βλέπουμε την πανέμορφη και καθαρή πόλη. Την πόλη του γεωγράφου Στράβωνα, την "Βαγδάτη του Ρούμ" όπως την αποκαλούσαν οι έμποροι, για τον πλούτο και την αρχοντιά της. Μετά από μια γρήγορη ξενάγηση γύρω από τον Ίρη ποταμό και την πλατεία, όπου εκατοντάδες πρόγονοι μας κρεμάσθηκαν από τα περιβόητα δικαστήρια ανεξαρτησίας θα καταλύσουμε γύρω στις 19:00 στα υψώματα, όπου είναι κτισμένο το ξενοδοχείο.
10η Ημέρα - Σάββατο 6 Αυγούστου 2011
Σχεδόν 700 km χωρίζουν την Αμάσεια από την Κωνσταντίνου Πόλις, όπου θα περάσουμε το τελευταίο βράδυ στην Τουρκία. Από τα ηχεία ακούγεται το «Καλημέρα όλη μέρα», της κυρίας Χούλια Καβάζ, που όλες αυτές τις μέρες μας συνόδευσε και μας ξενάγησε με ιδιαίτερη φροντίδα και επιμέλεια. Μετά από πορεία 40 km το λεωφορείο στρίβει αριστερά προς Μερζιφούντα που την συναντάμε δεξιά μας. Δίπλα ακριβώς το Γκιουμούς Ματέν, με την εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας και το Γυμνάσιο Ανατόλια, που λειτουργούσαν μέχρι το 1922.
Η πόλη του Οσματζίκ με το φημισμένο ρύζι, ο Άλυς ποταμός που τον ξανά συναντάμε και η πόλη Τόσια, το όρος Καρτάκ όπου λειτουργεί και χιονοδρομικό κέντρο, και ο μεγάλος αυτοκινητόδρομος που οδηγεί από την Πόλη στην Άγκυρα. Δεξιά μας αφήνουμε το Ατάπαζαρ με τη λίμνη Καπάντζια, αριστερά μας την Νικομήδεια και μπαίνουμε για τα καλά στην Πόλη.
11η Ημέρα - Κυριακή 7 Αυγούστου 2011
Στις 08:30 θα πάμε για προσκύνημα στο Πατριαρχείο. Θα περάσουμε από την πλατεία Ταξίμ και μέσου της οδού «Πέραν» όπου συναντούμε πολλά παλιά αρχοντικά των Ελλήνων θα μπούμε στην ιστορική χερσόνησο περνώντας πάνω από τη μια γέφυρα του Κεράτιου κόλπου. Εδώ στην περιοχή του Φαναρίου άνθισε ο ελληνισμός, για δεκάδες χρόνια, όπως μας μαρτυρούν και εδώ, τα πολλά αρχοντικά αλλά και τα άλλα μνημεία πολιτισμού που άφησαν οι πρόγονοί μας στο διάβα των αιώνων. Είναι Κυριακή και ο πατριαρχικός ναός του Αγίου Γεωργίου έχει λειτουργία.
Στις 9:30 έχουμε ήδη βγει από την Κων/πόλη από τον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί προς την Αδριανούπολη και ακολουθούμε την πινακίδα που δείχνει Ραιδεστός (TEKIRDAG).
Μετά την Ραιδεστό πλησιάζουμε στα σύνορα και μπαίνοντας στην Ελλάδα οι αργοναύτες ξεσπούν σε χειροκροτήματα. Περάσαμε τον Έβρο ποταμό, την Ξάνθη, τις Σέρρες στο ύψος του Στρυμώνα και φθάσαμε στη διασταύρωση του Κλειδίου.
Η άφιξη γύρω στις 19:30 στη Βέροια μας προσγείωσε στην πραγματικότητα και μας ξυπνάει από το όνειρο, που ζούσαμε τις τελευταίες 11 μέρες.
Ο θρύλος για τον ποντιακό ελληνισμό είναι και θα παραμείνει ανεξίτηλος στη μνήμη μας, ιδιαιτέρα τώρα που μας αξίωσε ο παντοδύναμος να πατήσουμε τα ιερά χώματα του Πόντου. Έχουμε όλοι την ευθύνη να αναδείξουμε, να υπηρετήσουμε το ποντιακό ζήτημα και να συμβάλουμε στην επανασύνδεση του Πόντου με την «Δυτική Ελλάδα», προς δόξαν των εθνικών και θρησκευτικών μας ζητημάτων.
ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΛΕΣΧΗ ΒΕΡΟΙΑΣ
Λ. Πορφύρα 1, Πανόραμα
Βέροια
Τ.Κ. 59100
Τηλ. 2331072060
Fax 2331028356
www.elverias.gr
info@elverias.gr