Η Διείσδυση των Ευρωπαϊκών Εταιρειών στα Μεταλλεία της Μικράς Ασίας (1861-1923)
ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ
Η ιστορία των μεταλλείων της Μ. Ασίας και των Ελλήνων μεταλλουργών του Πόντου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, είτε εξεταστεί μόνο ελληνοκεντρικά είτε δοθεί σ' αυτήν η δέουσα ευρωπαϊκή διάσταση. Η ανά χείρας μελέτη επιχειρεί να καταδείξει το εξαιρετικά έντονο — ενταγμένο στο γενικότερο ανταγωνισμό των Μεγάλων Δυνάμεων για τον γεωπολιτικό και οικονομικό έλεγχο της περιοχής της Εγγύς Ανατολής— ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών μεταλλευτικών εταιρειών για την ανάπτυξη και εκμετάλλευση των μεταλλείων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του Ελντοράντο της Ανατολής. Ανασταλτικός όμως παράγοντας στα σχέδια τους ήταν η οθωμανική μεταλλευτική νομοθεσία. Ωστόσο, η οθωμανική κυβέρνηση, αν και δεν σταμάτησε ποτέ να επιθυμεί την κατάργηση των διομολογήσεων, προέβη σταδιακά σε ευνοϊκές για τους ξένους επενδυτές μεταρρυθμίσεις. Οι έλληνες μεταλλουργοί του Πόντου, η παρουσία των οποίων στα μεταλλεία ήταν συνεχής και αδιάλειπτη, βρέθηκαν στη δίνη του αδυσώπητου ευρωπαϊκού ανταγωνισμού και των οθωμανικών μεταλλευτικών μεταρρυθμίσεων στο β' μισό του 19ου αιώνα. Οι συνθήκες που επικράτησαν μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τα τραγικά γεγονότα στη μικρασιατική γη το 1922 αφενός έδωσαν τέλος στα σχέδια των Ευρωπαίων για ανεξέλεγκτη δράση στα μεταλλεία της Μ. Ασίας και αφετέρου επισφράγισαν το τέλος της οικονομικής δραστηριότητας και της παρουσίας του εκεί Ελληνισμού. Μόνη ωφελημένη η Τουρκία, που εξασφάλισε τον έλεγχο των μεταλλείων με "νόμιμο" τρόπο.