Μέρος της ομιλίας στο 9ο φεστιβάλ βιβλίου Ποντιακού και Προσφυγικού Ελληνισμού που διοργανώθηκε από τον Ποντιακό Σύλλογο Παναγία Σουμελά στην Κατερίνη.
Η μεγάλη φυσιογνωμία του Πόντου, της Ευρώπης και ολόκληρου του κόσμου, ο Βησσαρίων, λίγο πριν την πτώση της Τραπεζούντας εγκαταλείποντας τη γενέθλια γη, μετέφερε μαζί του δύο σημαντικά για αυτόν πράγματα: ένα κινητό τυπογραφείο και τα βιβλία των Ελλήνων φιλοσόφων. Στη Βενετία και αλλού, συνέταξε, μια ανθολογία κλασικών κειμένων, έκανε μεταφράσεις αρχαιοελληνικών κειμένων στα Λατινικά, σημαντικότατο θεωρείται το φιλοσοφικό του έργο για την υπεράσπιση της Πλατωνικής φιλοσοφίας, τη σύνοψη της Αριστοτελικής Φιλοσοφίας, ενώ έχει γράψει και το «Εγκώμιον εις Τραπεζούντα», το οποίο δημοσιεύτηκε στο Νέο Ελληνομνήμων της Αθήνας το 1916.Με αυτόν τον τρόπο διέσωσε την αρχαία ελληνική γραμματεία, μεταφράζοντάς την έκανε γνωστή σε όλον το δυτικό κόσμο και ανέδειξε την ιδιαίτερή του πατρίδα. Η συμβολή του Βησσαρίωνα στην Αναγέννηση ήταν καθοριστική όπως μαρτυρούν πλέον όλα τα στοιχεία. Την τεράστια προσωπική του βιβλιοθήκη την κληροδότησε στη Βενετική δημοκρατία, για να αποτελέσει τον πυρήνα της σημαντικότατης μέχρι σήμερα Μαρκιανής Βιβλιοθήκης και τη βάση των μεγάλων ελληνικών εκδόσεων του 16ου αιώνα από τον Άλδο Μανούτιο και άλλους.
Η μεγάλη αυτή παράδοση των Ποντίων και όλων των Ελλήνων στα γράμματα και στα βιβλία συνεχίστηκε έστω και υπό δύσκολες συνθήκες στον Πόντο και σε όλη την κατεχόμενη καθ’ υμάς Ανατολή. Και μετά από τα μέσα του 19ου αιώνα και μέχρι την βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων από τις εστίες τους, από τον Πόντο, την Ιωνία, τη Θράκη, η μόρφωση και η παραγωγή βιβλίων ήταν στις προτεραιότητές τους. Αυτή τη μεγάλη παράδοση της διάδοσης της γνώσης, συνεχίζουν και σήμερα οι Πόντιοι στο εξωτερικό και την Ελλάδα, αναζητώντας την πλούσια ταυτότητά τους, μέσα από τα κλασσικά έργα των παλαιοτέρων όπως του Άκογλου (Ξένου Ξενίτα), του Βαλαβάνη, του Θεοφυλάκτου, του Κανδηλάπτη, του Λαμψίδη και άλλων, αλλά και νεότερων.
Η συμβολή των Ποντίων και ανάλογων συναντήσεων που διοργανώνουν, στη διάδοση της γνώσης της ιστορίας, από την κοινωνική ζωή, τη διατροφή, τον πολιτισμό μέχρι τους ελληνόφωνους στον Πόντο, τους Πόντιους της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και την ανάδειξη της γενοκτονίας, είναι μεγάλη Αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση και σε άλλους συλλόγους και ενώσεις Ποντίων, Θρακών και Ιώνων, ώστε ο πολιτισμός της δικής τους πατρίδας, αυτής που η βία τους τη στέρησε να τη γνωρίσουν και να την εμπλουτίσουν. Είναι ένα παράδειγμα που δείχνει ότι ο Πόντος δεν είναι μόνο χορός και τραγούδι, ή είναι και χορός και τραγούδι, αλλά και πολλές άλλες εξίσου σημαντικές όψεις της ζωής και της ιστορίας. Είναι ιδιαίτερες μνήμες, συνιστώσες της ιστορίας που επανέρχονται στο προσκήνιο για να γίνουν γνωστές, για να εμπλουτισθούν και άλλο. Ένα μέρος του χρέους έναντι των γενεών που χάθηκαν και έναντι των γενεών που έρχονται.