Τα Μωμογέρια είναι λαϊκό παραδοσιακό ποντιακό έθιμο, το οποίο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, είναι ο πρόγονος του ποντιακού θεάτρου. Τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες από τους τοπικούς ποντιακούς συλλόγους της Θράκης προκειμένου να συνεχιστεί η αναβίωση αυτού του εθίμου, σε σημείο που κάποιοι υποστηρίζουν ότι έχει 55 παραλλαγές, που έχει καταγράψει ο μεγάλος λαογράφος και συγγραφέας κ. Σαμουηλίδης, ενώ άλλοι υποστηρίζουν 125 καταγεγραμμένες μέχρι σήμερα παραλλαγές των Μωμογέρων.Έτσι, για άλλη μια χρονιά το πλέον γνωστό όχι μόνο στην Ελλάδα λαϊκό δρώμενο αναβίωσε από τον Σύλλογο Ποντίων Ν. Ροδόπης «Η Τραπεζούντα» σε συνεργασία με τους κατοίκους του χωριού Χαραμπά της περιοχής της Τσάλκας (Γεωργία) στις 25 και στις 28 Δεκεμβρίου στον νέο Οικισμό Παλιννοστούντων (Εκτενεπόλ) και στην κεντρική πλατεία της πόλης, αντίστοιχα, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων του Δήμου.
Τα Μωμογέρια βγαίνουν από τις λέξεις «μώμος» και «γέρος». Μώμος είναι ο θεός που διακωμωδούσε και σατίριζε τους πάντες. Το έθιμο των Μωμογέρων αναβιώνει την περίοδο του Δωδεκαημέρου, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Θεοφάνια.
Τα Μωμογέρια φορούν μάσκες, κρατούν ραβδιά, όλοι είναι άντρες στο θίασο, δηλαδή τους γυναικείους ρόλους υποδύονται άντρες. Η Νύφη συμβολίζει τη φύση, η οποία γονιμοποιείται από τον Κιτί Γοτσά, τον Γέρο. Την διεκδικεί ο νέος ο Αράπης, ο οποίος στο τέλος θα την κερδίσει γιατί είναι ο Καινούριος Χρόνος. Η Γριά που αντιπροσωπεύει τον Παλιό Χρόνο. Η Αρκούδα που αντιπροσωπεύει το ζωικό βασίλειο. Υπάρχει ο Δικαστής, ο οποίος αντιπροσωπεύει την δικαιοσύνη. Ο Γιατρός, ο οποίος προσπαθεί να θυμίσει στον κόσμο ότι πρέπει να προσέχει την υγεία του. Επίσης, υπάρχει ο Βασιλιάς, ο οποίος είναι η κεντρική εξουσία, όπως και οι ζητιάνοι που είναι τα χαμηλότερα λαϊκά στρώματα, τους οποίους δεν πρέπει να ξεχνάμε.
Όλα αυτά τα στοιχεία παραπέμπουν στο αρχαίο θέατρο και εξηγούν την καταγωγή των Μωμογέρων.
Από τον Σύλλογο Ποντίων Ν. Ροδόπης «Η Τραπεζούντα» αναβίωσε και εφέτος το έθιμο των Μωμογέρων από τον Σύλλογο Ποντίων Ν. Ροδόπης «Η Τραπεζούντα», στις 25 και στις 28 Δεκεμβρίου στον νέο Οικισμό Παλιννοστούντων (Εκτενεπόλ) και στην κεντρική πλατεία της πόλης, αντίστοιχα, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων του Δήμου. Το έθιμο εκτελείται από το Τμήμα Νεολαίας «Ρωμαιοπούλια» του Συλλόγου «Η Τραπεζούντα».
Από τον Σύλλογο Ποντίων Ν. Ροδόπης «Η Τραπεζούντα» αναβίωσε και εφέτος το έθιμο των Μωμογέρων από τον Σύλλογο Ποντίων Ν. Ροδόπης «Η Τραπεζούντα», στις 25 και στις 28 Δεκεμβρίου στον νέο Οικισμό Παλιννοστούντων (Εκτενεπόλ) και στην κεντρική πλατεία της πόλης, αντίστοιχα, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων του Δήμου. Το έθιμο εκτελείται από το Τμήμα Νεολαίας «Ρωμαιοπούλια» του Συλλόγου «Η Τραπεζούντα».
«Οι κάτοικοι του χωριού Χαραμπά έχουν απώτερη καταγωγή από την Αργυρούπολη του Πόντου, από την Κάνη, οι οποίοι μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια του 19ου αι. ανατολικότερα του κυβερνείου του Γαρς. Από κει αργότερα κινήθηκαν -για διάφορους λόγους- βορειοανατολικά προς την περιοχή του Κεντρικού Καυκάσου όπου και έχτισαν το χωριό Χαραμπά στην περιοχή της Τσάλκας», είπε ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Ν. Ροδόπης «Η Τραπεζούντα» Γιάννης Νικολαϊδης.
Μιλώντας για την αναβίωση του εθίμου από τους κατοίκους του Χαραμπά, αναφέρθηκε στην παραλλαγή «Μεϊμούνια» -που παρουσιάζουν κάθε χρόνο- η οποία έλκει την καταγωγή της από την Αργυρούπολη και από το Γαρς η μουσική, με την οποία εκτελείται. «Παίζεται με πνευστά όργανα. Είναι το μοναδικό δρώμενο Μωμογέρων που υπάρχει στην Ελλάδα -πέραν των Μωμογέρων της περιοχής Ματσούκας του Πόντου- που έχει σώσει την μουσική του. Είναι πολύ σημαντικό διότι συμβάλλει στην αυθεντική παρουσίαση του εθίμου». Να σημειωθεί ότι οι Μωμόγεροι έχουν διάφορες παραλλαγές, περίπου 125 καταγεγραμμένες μέχρι σήμερα.
Υπάρχει μεγάλη μυστικότητα, όσον αφορά στην κατανομή των προσωπείων μεταξύ των μελών του θιάσου, «σε βαθμό που να μην γνωρίζονται μεταξύ τους και οι Μωμόγεροι. Υπάρχει ένας πρεσβύτερος Μωμόγερος, ο οποίος οργανώνει την όλη ομάδα». Σύμφωνα με τον κ. Νικολαϊδη, το δρώμενο ξεκινάει νωρίς το πρωί και ολοκληρώνεται τις πρώτες βραδινές ώρες.
Υπάρχει μεγάλη μυστικότητα, όσον αφορά στην κατανομή των προσωπείων μεταξύ των μελών του θιάσου, «σε βαθμό που να μην γνωρίζονται μεταξύ τους και οι Μωμόγεροι. Υπάρχει ένας πρεσβύτερος Μωμόγερος, ο οποίος οργανώνει την όλη ομάδα». Σύμφωνα με τον κ. Νικολαϊδη, το δρώμενο ξεκινάει νωρίς το πρωί και ολοκληρώνεται τις πρώτες βραδινές ώρες.
Την αναβίωση του εθίμου των Μωμογέρων στην Εκτενεπόλ -παρακολουθούν εκτός από τους κατοίκους του- και οι ομογενείς από την Ρωσία, την Κύπρο, την Θεσσαλονίκη και από διάφορα μέρη της Ελλάδας που έρχονται για τις γιορτές στην Κομοτηνή. «Όλα τα σπίτια είναι στολισμένα και περιμένουν τους Μωμόγερους έξω με στρωμένα τραπέζια και άφθονο κρασί. Τα φιλοδωρήματα είναι πραγματικά σεβαστά».
Από τα φιλοδωρήματα που συγκέντρωσαν φέτος οι Μωμόγεροι ετοίμασαν Χριστουγεννιάτικο τραπέζι για όλους όσους συμμετείχαν ως συνοδοί και ως πρωταγωνιστές στο θίασο, για περίπου 300 άτομα. «Το γλέντι των Μωμογέρων έλαβε χώρα στην ταβέρνα «Μαγκάλια» στον οικισμό του Μίσχου, με άφθονο κρασί και πλούσια εδέσματα». Επίσης, τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν διατίθενται στις φτωχές οικογένειες. «Εμείς ως Σύλλογος δεσμευόμαστε ότι -όπως επιμεληθήκαμε τις στολές των Μωμογέρων- κάθε χρόνο θα συνεργαζόμαστε μ’ αυτούς τους ανθρώπους, με την νεολαία του χωριού Χαραμπά και θα συνεχίσουμε το έθιμο των Μωμογέρων».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το έθιμο των Μωμογέρων έχει αναβιώσει μέχρι τώρα στην Κοζάνη, στη Θεσσαλονίκη (Δήμοι Συκεών και Καλλιθέας), στις Σάπες, ενώ «είμαστε ανοιχτοί σε κάθε πρόσκληση».
Πηγή: Παρατηρητής της Θράκης
Πηγή: Παρατηρητής της Θράκης