Παρουσιάσθηκε στην αίθουσα του Θρακικού Πνευματικού Κέντρου- Θρακικού Ωδείου Κομοτηνής τη Δευτέρα το βράδυ η «Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού», ένα δωδεκάτομο έργο της ιστορίας και του πολιτισμού του Πόντου των εκδόσεων «Μαλλιάρης Παιδεία». Συνδιοργανωτές της εκδήλωσης η εφημερίδα «Παρατηρητής της Θράκης» και οι εκδόσεις «Μαλλιάρης – Παιδεία.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο νομάρχης Ροδόπης κ. Γιαννακίδης, ο εκπρόσωπος του βουλευτή Ροδόπης κ. Πεταλωτή, κ. Κυριάκου, οι αντιδήμαρχοι κ. Μουρτίδης και κ. Ναβροζίδης ο εκπρόσωπος του ταξιάρχου της 29ης Ταξιαρχίας κ. Κόκκα.
Χαιρετισμό απηύθυναν ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων «Αλέξανδρος Υψηλάντης» κ. Νίκος Παπαγεωργίου, ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Ροδόπης» Γιάννης Νικολαϊδης, ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Φοιτητών κ. Στέλιος Νικολάου, που εκπροσώπησε και τον πρόεδρο του Συλλόγου «Εύξεινος Πόντος» κ. Κυπριανίδη καθώς και ο εκπρόσωπος του Συλλόγου Ένωση Ελεύθερων Πολιτών κ. Δημήτρης Δημητριάδης. Το έργο παρουσίασε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Δυτικής Μακεδονίας – ιστορικός κ. Στάθης Πελαγίδης, ενώ προλόγισε η υπεύθυνη των δημοσίων σχέσεων των εκδόσεων «Μαλλιάρης – Παιδεία» κ. Κική Εμμανουηλίδου.
Κική Εμμανουηλίδου, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων των εκδόσεων «Μαλλιάρης – Παιδεία»: «Μια δύσκολη και χρόνια προσπάθεια»
Η κ. Κική Εμμανουηλίδου ευχαρίστησε τους παρόντες για την παρουσία τους και εξέφρασε τη χαρά της που βρίσκεται στην πόλη μας, την οποία για άλλους λόγους επισκέφθηκε στο παρελθόν και στη συνέχεια αναφέρθηκε στη δραστηριοποίηση του εκδοτικού οίκου «Μαλλιάρης – Παιδεία», που εδώ και σαράντα χρόνια δηλώνει παρών στο χώρο αυτό.
«Πριν από είκοσι χρόνια ο εκδότης ο κ. Μαλλιάρης αποφάσισε να εκδώσει την «Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού», μια δύσκολη και χρόνια προσπάθεια. Χρειάστηκαν χρόνια για να συγκεντρωθεί το υλικό και η πρώτη προσπάθεια έγινε πριν είκοσι χρόνια με την κυκλοφορία της εξάτομης «Εγκυκλοπαίδειας του Ποντιακού Ελληνισμού» συν δύο τόμοι που αφορούσαν στην ιστορία του Πόντου», ανέφερε η κ. Εμμανουηλίδου.
Με την πάροδο των χρόνων προέκυψε η ανάγκη εμπλουτισμού της εγκυκλοπαίδειας και για αυτό πριν δύο χρόνια ξεκίνησε η αποστολή επιστολών περίπου χιλίων σε φορείς και συλλόγους ποντιακούς σε μια προσπάθεια συγκέντρωσης υλικού. Το υλικό που συγκεντρώθηκε προστέθηκε στην ήδη υπάρχουσα εγκυκλοπαίδεια με τη συνδρομή πολλών καθηγητών όπως του κ. Πελαγίδη, του κ. Μαυρίδη, του κ. Ενεπεκίδη και πολλών άλλων ενώ σε συνεργασία με το Κέντρο Ποντιακών Μελετών πραγματοποιήθηκαν γυρίσματα με χορούς και τραγούδια του Πόντου «ώστε να έχουμε μια περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα και κάτι πιο χειροπιαστό που να το βλέπουν οι νέοι. Είχαμε την τύχη να έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία με την εφημερίδα «Έθνος» και αυτός ήταν και ο λόγος που μπορούμε σήμερα να δίνουμε την εγκυκλοπαίδεια στην τιμή των 8,90 ευρώ τον τόμο ενώ η πραγματική του αξία είναι στα 25. Κάνοντας τη συνεργασία με ένα μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο από εμάς είχαμε τη δυνατότητα να μειώσουμε το κοστολόγιο και να βγάλουμε την εγκυκλοπαίδεια προς τα έξω. Η συνεργασία μας με την εφημερίδα «Έθνος» ήταν πάρα πολύ καλή, αλλά είχαμε πάρα πολλά προβλήματα με τη διανομή. Επειδή μας ζητούσαν συνέχεια το έργο αποφασίσαμε να συνεργαστούμε με τις καλύτερες εφημερίδες της επαρχίας για να συνεχίσουμε να δίνουμε τους τόμους». Έτσι προέκυψε και η συνεργασία με τον «Παρατηρητή της Θράκης». Τέλος η κ. Εμμανουηλίδου εξέφρασε την ελπίδα όλοι οι σύλλογοι να ανταποκριθούν στην προσπάθεια που γίνεται.
Στάθης Πελαγίδης, καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας: «Εγκυκλοπαίδεια πρεσβευτής του ποντιακού ελληνισμού»
Το έργο «Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού» παρουσίασε στους παρευρισκόμενους ο ιστορικός, καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας κ. Στάθης Πελαγίδης, τονίζοντας ότι η παρουσία του δεν συνδέεται με την ποντιακή του καταγωγή αλλά με την επιστημοσύνη του ούτε όμως και με την προσπάθεια να διαφημίσει το έργο, κάτι που αντιβαίνει με την καθηγητική του ιδιότητα. «Ήρθα να αναδείξω με στοιχεία την πνευματική ποιότητα αυτού του έργου».
Ξεχωριστή και αισιόδοξη η παρουσία του ποντιακού ελληνισμού
Ο κ. Πελαγίδης αναφέρθηκε στο αισιόδοξο ξεκίνημα που αφορά στον ποντιακό ελληνισμό, κάτι που τον κάνει να ξεχωρίζει και αυτό δεν είναι μόνο η «Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού»: «Όταν το ελληνικό κράτος ακόμη και σήμερα με την ακαδημία του δεν έχει επισήμως το δικό του λεξικό, το λεξικό που ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα και ακόμη βρίσκεται στα μισά του δρόμου, οι Πόντιοι με τον Άνθιμο Παπαδόπουλο είχαν το 1958 το «Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντιακής Διαλέκτου». Ούτε ο Κριαράς, ούτε το Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη είχαν βγάλει εκείνη την εποχή τα λεξικά τους και τριάντα χρόνια αργότερα τη δεκαετία του 1980 ο Μπαμπινιώτης έβγαλε το λεξικό του. Άρα τριάντα χρόνια πριν ο ποντιακός ελληνισμός έχει το λεξικό του. Και δεν είναι μόνο αυτό το οποίο μας ξεχωρίζει. Ο ποντιακός ελληνισμός είχε την πρώτη γραμματική το 1893 όταν ο γλωσσολόγος Δημοσθένης Οικονομίδης και μετά συντάκτης του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας εξέδωσε «Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου». Η Γραμματική του Μανώλη Τριανταφυλλίδη εκδίδεται το 1941 που σημαίνει ότι πενήντα χρόνια νωρίτερα ο ποντιακός ελληνισμός έχει τη γραμματική του. Αυτό σημαίνει ότι δεν μιλάμε απλά τη γλώσσα αλλά και την ερμηνεύουμε. Το 1932 η Γραμματική του Τοπκαρά ή του Κανανίδη γραμμένη στη Ρωσία από τον εκδοτικό οίκο «Κομμουνιστής» γράφει στα ποντιακά και σε φωνητική γραφή το έργο «Η Γραμματική τη Ποντιακού τη Ρωμαίικου τη γλώσσας». Λέμε «τη Ρωμαίικη τη γλώσσα» ή «το τρανόν η πολιτεία», οι πόντιοι δεν λένε «η τρανή η πολιτεία» αλλά το ουδέτερο συνοδεύεται με το θηλυκό, έχουν δικούς τους γραμματικούς κανόνες. Μιλά αυτή η γραμματική για γλώσσα και όχι για διάλεκτο όπως οι άλλες δύο, γιατί το 1926 ο ελληνισμός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης πήρε μια απόφαση να θεωρηθεί επίσημη γλώσσα η κοινή νεοελληνική που μιλούσαν στην Ελλάδα, είδε όμως ότι με αυτήν δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν, γιατί δεν γνώριζαν τα ελληνικά αλλά τα ποντιακά. Και μιλά για γλώσσα και όχι για διάλεκτο που υπάρχει γιατί έχουμε ένα κορμό, όπως η νεοελληνική, και παραδίπλα έχουμε ένα παρακλάδι, όπως την κυπριακή, την τσακωνική, στην Ελλάδα την ποντιακή. Εκεί μοναδική γλώσσα επικοινωνίας ήταν η ποντιακή, η οποία χρησιμοποιούνταν και στις εφημερίδες «Ο Κόκκινος καπνάς», «Ο Κομμουνιστής» κ.λ.π. όλα με βάση τη γραμμή που έδωσε το Κομμουνιστικό Κόμμα εκεί».
Η κοινωνική και πνευματική σημασία του έργου
Σε όλο αυτό το αισιόδοξο ξεκίνημα που περιέγραψε ο κ. Πελαγίδης προστίθεται και η «Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού» που αποτελεί εγχείρημα ενός ιδιώτη. Μιλώντας για τη σημασία του, χαρακτήρισε το έργο «πνευματική συνέκφραση όλων των επιστημόνων και όλων των συγγραφέων όλων των κατηγοριών, αλλά της αφρόκρεμας αυτών, που μελετούν θέματα του Πόντου. Δύο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του έργου. Είναι καρπός της αγάπης για τον Πόντο και από την άλλη της βαθιάς γνώσης για τον Πόντο. Και τα δύο είναι σημαντικά γιατί δεν φθάνει μόνο η αγάπη αλλά πρέπει να ομολογείς και τι προσφέρεις γιατί αυτό θα γίνει κτήμα του κόσμου».
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην κοινωνική και πνευματική σημασία του έργου, επισημαίνοντας την καλαίσθητη έκδοση και την αυθεντική εικονογράφηση και ότι αποτελεί το πιο ευχάριστο ανάγνωσμα, είτε διαβάζεις για το θέατρο είτε ένα θέμα επιστημονικό. Επεσήμανε την υπευθυνότητα των κειμένων εφόσον φέρουν το όνομα του συγγραφέα με αποτέλεσμα να έχουμε «την πιο αξιόλογη και υπεύθυνη πηγή πληροφόρησης για τον ελληνισμό του Πόντου», ενώ χαρακτήρισε το έργο «αρχή για σοβαρή έρευνα» που ανοίγει δρόμους για φοιτητές που θέλουν να κάνουν διδακτορική διατριβή. «Θα έλεγα ότι το δωδεκάτομο αποτελεί μια κιβωτό συλλογικής γνώσης και μνήμης, συλλογικής γιατί συνεργάστηκε η αφρόκρεμα των επιστημόνων και γιατί έχουν αγάπη προς αυτή την περιοχή. Με αυτή την έννοια αποτελεί την πιο υπεύθυνη και ολοκληρωμένη παρακαταθήκη πνευματικών αξιών από την παλιότερη γενιά στη νεότερη. Αν λάβουμε υπόψη ότι συνοδεύεται και από οπτικοακουστικά μέσα τότε μετατρέπεται η εν δυνάμει ποντιακή κουλτούρα που κουβαλάμε μέσα μας εμείς οι Πόντιοι και το εν δυνάμει ενδιαφέρον των μη Ποντίων εν ενεργεία, ώστε να ασπασθούν τις αξίες που απορρέουν από αυτό το έργο και κυρίως να ασπαστούν ένα απαραίτητο στοιχείο που υπάρχει σήμερα, την αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση που πάει να σαρώσει τις αξίες μας και την ποντιακή διάλεκτο.
Σύμφωνα με έρευνα της UNESCO δυόμισι χιλιάδες γλώσσες τοπικές κινδυνεύουν να χαθούν από τις 6.000 που μιλιούνται. Μέσα σε ένα αιώνα έχουν χαθεί 500 γλώσσες. Είναι μια αντίσταση ενάντια στην παγκοσμιοποίηση προκειμένου να κρατήσουμε την κουλτούρα και τη γλώσσα μας.
Προσωπικά πιστεύω ότι αν χαθεί η ποντιακή γλώσσα θα συμπαρασύρει αυτή η απώλεια και άλλες αξίες ζωής, θα χαθεί το τραγούδι, ο χορός, οι ανθρώπινες αξίες, διότι η γλώσσα δεν είναι μόνο λόγια, είναι ψυχή και μαζί με τη γλώσσα χάνεται κα αυτή».
Επίσης, ο κ. Πελαγίδης αναφέρθηκε στα γενικά στοιχεία που παρατίθενται στο έργο και αφορούν σε φορείς και συλλόγους που συνέβαλαν στη διατήρηση του πολιτισμού, επισημαίνοντας ότι «η εγκυκλοπαίδεια είναι μια παιδεία σφαιρική έως θησαυρός σφαιρικός που καλύπτει κυκλικά όλα τα θέματα και είναι πρόχειρα στημένο μέσα στο σπίτι και προσφέρεται να μου δώσει αυτή την παιδεία είτε τη γενικότερη είτε την ειδικότερη ανάλογα με τα ενδιαφέροντα. Αν τολμούσα να κάνω μια σύγκριση ανάμεσα σε εκείνα που είχαμε την ευκαιρία να έχουμε στην πρώτη εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού το 1985 και το 2006 την άλλη τη δωδεκάτομη και σε εκείνα που είχαμε πρωτύτερα, το λεξικό και τη γραμματική, θα έλεγα ότι βεβαίως είναι μεγάλη τιμή και επίτευγμα το να έχεις γραμματική, γιατί αυτό σημαίνει ότι δεν μιλάς περιστασιακά μια γλώσσα αλλά ότι μαθαίνεις και να την ερμηνεύεις με τους γραμματικούς κανόνες αλλά με την εγκυκλοπαίδεια φεύγουμε από την τάξη γιατί η γραμματική διδάσκεται στην τάξη και πάμε στην κοινωνία. Η εγκυκλοπαίδεια είναι ο πρεσβευτής που μετακενώνει, μεταφέρει, μεταδίδει τις αξίες του ποντιακού ελληνισμού, της ιστορίας του και κουλτούρας του σε όλα τα στρώματα και σε όλο τον κόσμο γιατί αυτή εδώ η εγκυκλοπαίδεια μπορεί να πάει παντού και άρα ξεφεύγει από τη σχολική τάξη και γίνεται κοινωνικό αγαθό».
Α.Π. Την ερχόμενη Δευτέρα η διάθεση κουπονιών μέσω του ΠτΘ
Ξεκινά την ερχόμενη Δευτέρα μέσω των καταχωρήσεων στον Παρατηρητή της Θράκης η διανομή της «Εγκυκλοπαίδειας του Ποντιακού Ελληνισμού» μαζί με 4CD με τραγούδια του Πόντου, 2 DVD με χορούς του Πόντου και ένα χάρτη του Πόντου, διαστάσεων 50Χ70 εκατοστά. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να συγκεντρώνουν κάθε εβδομάδα έξι κουπόνια και με το ποσό των 8,90 ευρώ θα μπορούν να προμηθεύονται στις αρχές της άλλης, από τα γραφεία του «Παρατηρητή» ένα τόμο. Στον πρώτο τόμο δίνεται ως δώρο ο χάρτης του Πόντου και σε κάθε μονό τόμο, δηλαδή στον 3ο, 5ο, 7ο, 9ο και 11ο θα δοθούν τα 4CD και τα 2 DVD.
Ο Στάθης Πελαγίδης είναι ιστορικός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Έχει ερευνήσει τα αρχεία της Κοινωνίας των Εθνών στη Γενεύη, τα Βρετανικά Αρχεία στο Λονδίνο, το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, τα Αρχεία της Ύπατης Αρμοστείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες, τα Αρχεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Το επιστημονικό – ερευνητικό του ενδιαφέρον στρέφεται κυρίως γύρω από το μικρασιατικό και προσφυγικό ελληνισμό, τον απόδημο ελληνισμό και τους αλλογενείς πρόσφυγες του ΟΗΕ. Καρπός των ερευνών του ένα πλούσιο συγγραφικό έργο περίπου είκοσι βιβλίων με υλικό που έχει αποκομίσει από αυτές τις πηγές.
"Παρατηρητής της Θράκης" 19-03-2009