Για όγδοη χρονιά ο Σύλλογος Ποντίων Ν. Ροδόπης “Η Τραπεζούντα” αναβιώνει την Κυριακή 21 Ιουνίου το ολοήμερο υπαίθριο πανηγύρι «Παρχάρια» στην περιοχή του Οχυρού της Νυμφαίας, μόλις 15 χλμ από την πόλη της Κομοτηνής.Η εκδήλωση πλαισιώνεται κυρίως από χορευτικές εκδηλώσεις, λαϊκό γλέντι, αθλοπαιδιές, αναβιώσεις εθίμων και προσφορά ποντιακών εδεσμάτων.
Χιλιάδες επισκέπτες τιμούν την πρωτοβουλία του συλλόγου της Ποντιακής νεολαίας κάθε χρόνο, αποδεικνύοντας τη δίψα του νεοέλληνα για τη διάσωση και προαγωγή της ελληνικής παράδοσης.
Να σημειωθεί ότι την εκδήλωση στηρίζουν η Νομαρχία Ροδόπης, η Υπερνομαρχία Ροδόπης – Έβρου, η Περιφέρεια Α.Μ.-Θ, ο δήμος Κομοτηνής, η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης «Ορφέας» και η Αντιδημαρχία Καθαριότητας και Πρασίνου.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων
Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει με αγιασμό τού υπό ανέγερση Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Αργυρουπολίτη στις 10.00 π.μ. και θα συνεχισθεί με φεστιβάλ Ποντιακού Χορού, με τη συμμετοχή φέτος 20 αξιόλογων χορευτικών συγκροτημάτων από τη γύρω περιοχή και την υπόλοιπη Ελλάδα. Θα ακολουθήσει διεξαγωγή παραδοσιακής πάλης ενώ θα υπάρχει δωρεάν προσφορά παραδοσιακών εδεσμάτων στους επισκέπτες και επίδειξη της παρασκευής τους από τα μέλη του Συλλόγου. «Θα έχουμε περίπου είκοσι μεγάλα καζάνια για φαγητό, χιλιάδες σουβλάκια, χιλιάδες πισία και πιροσκία, την κρύα σούπα των ποντίων, το τανοσούρ’, και πολλά άλλα εδέσματα. Επίσης θα υπάρχει προσφορά δυσεύρετων παραδοσιακών τυροκομικών προϊόντων και παραδοσιακών τροφίμων. Τα παραδοσιακά τυροκομικά και γαλακτοκομικά προϊόντα επιμελείται η επιχείρηση παραδοσιακών τροφών «Ραγιάν» από το Κιλκίς. Θα υπάρχουν τυριά που ίσως δεν γνωρίζουμε γιατί, όταν μιλάμε για Πόντο, μιλάμε για μια γεωγραφική περιοχή τεράστια, σχεδόν όση η Ελλάδα, οπότε και η γαστρονομία ήταν φυσικό να διαφοροποιείται, όπως και ο χορός, αλλά και η γλώσσα».
Πολλές οι συμμετοχές
Όπως ενημερώνει ο κ. Νικολαϊδης, από το νομό Ροδόπης συμμετέχουν περίπου 25 πολιτιστικοί σύλλογοι και φορείς πολιτισμού Σύλλογοι Ν. Ροδόπης. Συγκεκριμένα συμμετέχουν ο Σύλλογος Ποντίων Σαπών «Τα Κασσιτερά», ο Σύλλογος Ποντίων «Απανταχού Κιζαριωτών», ο Σύλλογος Ποντίων Γυναικών Σαπών «Η Ειλικρίνεια», ο Σύλλογος Ποντίων Σαπών «Η Μάνα Ελλάδα», ο Σύλλογος Γυναικών Διώνης, ο Σύλλογος Γυναικών Χαμηλού, ο Σύλλογος Γυναικών Στρύμης, ο Σύλλογος Ποντίων Γυναικών Παγουρίων, ο Σύλλογος Γυναικών Πόρπης, ο Σύλλογος Γυναικών Μεσσούνης, ο Σύλλογος Γυναικών Υφαντών, ο Σύλλογος Ποντίων Γυναικών Θρυλορίου, ο Σύλλογος Γαμβρών και Νυφάδων Θρυλορίου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καρυδιάς και Φίλων, ο Πολιτιστικός Μορφωτικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Γυναικών Γρατινής, ο Θρησκευτικός Σύλλογος Ιμέρου «Η Αγία Μαρίνα», ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών περιοχής Κολυμβητηρίου «Ο Γοργοπόταμος», ο Σύλλογος Ελληνοποντίων Ν. Ροδόπης «Η Αναγέννηση», ο Σύλλογος Παλλινοστούντων Γυναικών «Η Ενότητα», ο Σύλλογος Ποντίων Ν. Ροδόπης «Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης», ο Σύλλογος Γυναικών Μικρού Κρανοβουνίου, ο Σύλλογος Ηπειρωτών Ν. Ροδόπης, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αράτου «Η Ελπίδα», ο Μορφωτικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Θράκης καθώς και ο Μειονοτικός Σύλλογος Ιάσμου.
Από τον Έβρο θα συμμετέχουν έξι σωματεία και συγκεκριμένα το Χορευτικό Τμήμα Γυναικών Δήμου Τυχερού, ο Ποντιακός Σύλλογος Δωρικού Ν. Έβρου «Ακρίτες Κομνηνοί», ο Σύλλογος Ποντίων Παλαγίας Ν. Έβρου «Ο Μέγας Αλέξανδρος», ο Σύλλογος Ποντίων Αλεξ/πολης «Ο Αλέξιος Κομνηνός», ο Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Λαβαριωτών Αλεξ/πολης και ο Σύλλογος Σαρακατσάνων Ν.Έβρου. Από το Νομό Ξάνθης θα συμμετέχουν ο Σύλλογος Ποντίων Λευκόπετρας Ν. Ξάνθης, ο Σύλλογος Ποντίων Ν. Ξάνθης, ο Σύλλογος Ποντίων Πετεινού Ν. Ξάνθης, ενώ από την Καβάλα θα συμμετέχουν ο Σύλλογος Ποντίων Μελισσοκομίου και Χρυσοκάστρου «Ο Δημήτριος Ψαθής», ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Κοκκινοχώματος, ο Σύλλογος Ποντίων Νέστου Χρυσούπολης, η Λέσχη Ποντίων Καβάλας. Από τη Δράμα συμμετέχουν ο Σύλλογος Ποντίων Μικροχωρίου, ο Σύλλογος Ποντίων Πρασινάδας και ο Σύλλογος Ποντίων Δράμας “Οι Κομνηνοί”.
Επίσης θα λάβουν μέρος τα ΚΑΠΗ –ΚΕΦΟ Ξάνθης, Γενισέας, Πετεινού, Κομοτηνής, Σαπών και Ιάσμου. Τέλος θα συμμετέχουν ο Αθλητικός Σύλλογος Πάλης «Δημοκρίτειο» και ο Ιππικός Σύλλογος Κομοτηνής.
«Όπως γίνεται φανερό, θα συμμετέχουν εκτός από ποντιακά σωματεία και σύλλογοι Σαρακατσάνων, Ηπειρωτών και Θρακών. Οι ποντιακοί χοροί θα χορευτούν από όλους τους ποντιακούς συλλόγους ταυτοχρόνως σε ένα μεγάλο κύκλο και το ίδιο και από τους Θρακιώτες όπως και οι Σαρακατσάνοι. Αυτό το κάνουμε γιατί για εμάς είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κάτι αυθεντικό και το αυθεντικό για εμάς δεν είναι να παρουσιάζεται το καθένα συγκρότημα ξεχωριστά αλλά όλοι μαζί σε ένα κύκλο ώστε να περάσουμε το μήνυμα της συνεργασίας και της αλληλεγγύης», τονίζει ο κ. Νικολαϊδης.
Οι υποδομές προχωρούν
Όπως ενημερώνει ο Πρόεδρος του Συλλόγου «Η Τραπεζούντα» Γιάννης Νικολαϊδης, «οι εργασίες ασφαλτόστρωσης του οδοστρώματος που πριν ήταν χωματόδρομος από το φυλάκιο του Οχυρού έως το χώρο διεξαγωγής της εκδήλωσης, συνολικού μήκους 1,3 χλμ, πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο του 2006, με πρωτοβουλία της Νομαρχίας Ροδόπης, ενώ με πρωτοβουλία του Δήμου Κομοτηνής και της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας και Θράκης, λίγο πριν την περσινή διοργάνωση ολοκληρώθηκε η κατασκευή ξύλινων κιοσκιών, συνολικής χωρητικότητας 600 εξακοσίων ατόμων.
Μια ακόμη από τις εργασίες που δείχνει τη συνεχή μέριμνα του Συλλόγου για την ολοκλήρωση των υποδομών της εκδήλωσης ήταν η δενδροφύτευση στην οποία προέβη ο Σύλλογος τον Μάρτιο του 2009. Θεωρούμε ακόμη σκόπιμο να αναφέρουμε ότι η εκδήλωση έχει ενταχθεί στο περιφερειακό αναπτυξιακό πρόγραμμα Θησέας, στο πλαίσιο του οποίου θα πραγματοποιηθεί η απαραίτητη διαμόρφωση του χώρου, με την περίφραξη 10 στρεμμάτων, πέτρινες βρύσες, μαγειρεία, αποδυτήρια, τουαλέτες, με τη στήριξη του Δήμου Κομοτηνής και της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας & Θράκης.
Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου
Σε ύψωμα που δεσπόζει του χώρου των εκδηλώσεων ξεκίνησε η ανέγερση του ξωκλησιού του Αγίου Γεωργίου μια πρωτοβουλία του συλλόγου που αγκαλιάστηκε από τους πρόσφυγες του χωριού Χαραμπά της Γεωργίας στην πορεία όμως όλη η τοπική κοινωνία έγινε αρωγός της προσπάθειας. Οι κτίστες είναι από την Τσάλκα, πόντιοι από την Αρμενία, το Καζακστάν, το Βατούμ, το Ουζμπεκιστάν, κυρίως πόντιοι από τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες που κάθε Κυριακή είναι πάνω στο χώρο και ο καθένας προσφέρει στην ολοκλήρωση του έργου, γεγονός που αναδεικνύει την αλληλεγγύη που υπάρχει μεταξύ των μελών του Συλλόγου.
«Ξεκίνησε με πρωτοβουλία του συλλόγου η ανέγερση εξωκλησιού στην περιοχή η αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο τον Αργυρουπολίτη, διότι οι περισσότεροι πόντιοι έχουν περάσει από την πόλη αυτή εφόσον τότε είχε συγκεντρώσει εκατοντάδες χιλιάδες ελληνισμού λόγω των μεταλλίων που λειτουργούσαν στην περιοχή αγγλικών και γαλλικών κυρίως συμφερόντων. Η Αργυρούπολη με την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου υπήρξαν δύο από τις μεγαλύτερες μητροπόλεις της Ορθοδοξίας.
Ο Μητροπολιτικός Ναός της Αργυρούπολης ήταν ο Άγιος Γεώργιος, αγαπημένος άγιος των Ελλήνων του Πόντου, - και οι πόντιοι των Κασσιτερών, κάποιοι από τους πόντιους του Θρυλορίου καθώς και της Αιγείρου τιμούσαν τον Άγιο Γεώργιο, - στον οποίο υπήρχε και ομώνυμη μονή. Στα τέλη του 17ου αιώνα υπήρχαν στη μονή δέκα μοναχές. Αργότερα, όμως, η μονή παρήκμασε και για το λόγο αυτό καταργήθηκε από το μητροπολίτη Χαλδίας Διονύσιο Κουζάνο. Η κεντημένη εικόνα-λάβαρο του Αγίου Γεωργίου, του 1729, που βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα φιλοτεχνήθηκε από τη μοναχή της μονής Αγάθη. Στο περιθώριό της υπήρχαν 150 μαργαριτάρια και άλλοι πολύτιμοι λίθοι. Το 1906, την εικόνα έκλεψε ένας Τούρκος στρατιώτης, αλλά τη βρήκε και την έφερε στη θέση της, στο Μητροπολιτικό ναό της Αργυρούπολης, ο δάσκαλος Ιωάννης Μεταξάς.
Στόχος μας να καταφέρουμε να φτιάξουμε ένα πιστό αντίγραφό της από τεχνίτες που προέρχονται από το χώρο των παλιννοστούντων και ασχολούνται ακόμη με την αγιογραφία.
Το ξωκλήσι κτίζεται με υλικά φιλικά στο περιβάλλον, και συγκεκριμένα από πέτρα η οποία χτίζεται με παραδοσιακό τρόπο. Η πέτρα προέρχεται από το Θρυλόριο όπου παραδοσιακά υπήρχαν τεχνίτες λαξεύματος της πέτρας από τα ορυχεία του οποίου έχουν χτιστεί τα περισσότερα σπίτια της γύρω περιοχής».
Απώτερος στόχος το Παρχαροχώρι
Απώτερος στόχος του Συλλόγου είναι να χτιστεί στην τοποθεσία Γέφυρα του βοσκού δίπλα στο Οχυρό της Νυμφαίας ένα παραδοσιακό παρχαροχώρι με πέτρινες βρύσες, ξύλινα κρεμαστά γεφυράκια, ξύλινα σπιτάκια διακοσμημένα με παραδοσιακά αντικείμενα, χώρους παραδοσιακών επαγγελμάτων.
«Πιστεύουμε ότι το παρχαροχώρι σιγά – σιγά θα ολοκληρωθεί και ίσως του χρόνου με την στήριξη των φορέων να είμαστε σε θέση να υλοποιήσουμε πρόγραμμα και να εκπονηθεί μελέτη η οποία ανεπισήμως έχει προχωρήσει από τις τεχνικές υπηρεσίες του δήμου», τονίζει ο κ. Νικολαϊδης.
Α.Π.
Δίστιχα για τα Παρχάρια
Ρωμάνες πάτε ’ς σον Παρχάρ’
Καλά δουλείας ποίστεν
Όντες θα εφτάτεν ’θόγαλαν
Το μερτικόν κρατείστεν
Κρύα νερά του Παρχαρί
Και εγώ είμεν διψασμένον
τ’ εγάπ’ς εγκάλια εύκαιρον
και εγώ είμαι νυσταγμένον
Έπαρ’ το καλαθόπο σου
Κι ας πάμε σον Παρχάριν
Εσύ λαρών’τς τ’ εμόν το τερτ’
Κι εγώ τ’ εσόν το χάλι.
Παρχαρομάνα ελάλησεν
Όλ’ σον Παρχάρ’ ελάτεν
Απάν’ σα κρύα τα νερά
Και ’ς σα πεγαδομάτε
Ζωντανές μαρτυρίες
Το όνομα μ’ έν’ Ηλίας Τσουλφάς. Εγενέθα ’ς σο χωρίο Χούρμαλουχ του Σοχούμ της Γεωργίας ’ς σον Καύκασο.
Απ’ έσ ’ς σον Απρίλ εχπάσκουμες για τον Παρχάρ. Εμάζευαμε τα ζώγα, χτήνια, αιγίδια, άλογα και πρόγατα και κάμποσα οικογένειας μαζί και τα ζώγα τη καλχαζί και έμπαιναμε σο δρόμο τη Παρχαρί.
Τα ζώγα εγροίκαναν ατό και έκραζαν χαρεμένα, χιλιάδες κωδώνα εκωδώνιζαν, αντιβώαναν τα λαγκάδια και τ’ ορμία.
Το χιόν ελύουτον και εμείς επαίγναμε ύψος, έβγαινε πράσινο χορτάρ’, λογής τη λογιών έβγαιναν άγρια λουλούδια, μανουσάκια, άγρια τριφύλλε, κοτσάκια, τσιλέκια, λεφόρε.
Πρώτα εφτάναμε ’ς ση Τσούχας το Παρχάρ. Εκεί εκάθουμνες δέκα ημέρας. Επ’ εκεί επαίγναμε σ’ εμέτερο ’ς σον Παρχάρ που έτον η Ηλεκάμα. Ακεί εφύτρωνεν ένα άγριο χορτάρ’, που έλεγαμ’ ατό χορτούλ’ (τα ζώγα ντο εβόσκουνταν ατό το χορτάρ’ εδίναν πολλά γάλα και με καλό βούτορο). Το χωρίο Άκαπα παρχάρευε ’ς σην Αχάτα. Άλλοι επέγ’ναν’ς σον Παρχάρ Πουγίχι και άλλ’ ’ς σην Χολχόνια. Η ημέρα ντο έφευαμε ασό χωριό για τον Παρχάρ έτον ημέρα χαράς γιατί επαίγναμε για τα κρύα τα νερά, το κλίμα, τα κέφε, τα γλέντια.
Ακεί ’ς σα Παρχάρια έρχουνταν για διακοπές πολλά κόσμος και γίνουνταν τρανά πανογύρια.
Έπαιζαμε και παιχνίδια, όπως τη γαϊσίτσας, τη γαϊδουρί, την τσάλτικα και εποίναμε και παλαιστικά αγώνας.
Σ’ ατά τα πανογύρια επούλναμε τα τυρίαν εμούν. Τυρίν εποίναμε το διπλόν τυρί, το μονό τυρί, τα τσοκαλίκια, τα τσορτάνια, το παρχαροτύρι, το τουλουμί τυρίν και το καπνιστόν.
Τα έθιμα και τις παραδόσεις εμούν έχουμε χρέος να κρατούμ’ ατα όπως εύραμ’ ατα, ασήν γονέις εμούν. Είναι κομμάτι ασήν ζωήν εμούν, ασόν εαυτόν εμούν.
Το όνομά μου είναι Ηλίας Τσουλφάς. Γεννήθηκα στο χωριό Χούρμαλουχ του Σοχούμ της Γεωργίας, στον Καύκασο.
Μέσα Απριλίου ετοιμαζόμασταν για το Παρχάρι. Μαζεύαμε τα ζώα, τα πρόβατα, τα γίδια, τ’ άλογα, και κάμποσες οικογένειες, μαζί και τα κρατικά ζώα, μπαίναμε στο δρόμο του Παρχαριού.
Τα ζώα το καταλάβαιναν αυτό και φώναζαν χαρούμενα, χιλιάδες κουδούνια κουδούνιζαν, αντιλαλούσαν τα λαγκάδια και τα δάση.
Το χιόνι έλιωνε και εμείς προχωρούσαμε ψηλά, όπου έβγαινε πράσινο χορτάρι, λογής – λογής άγρια λουλούδια, μανουσάκια, άγρια τριφύλλια, κοτσάκια, τσιλέκια, λεφόρε.
Πρώτα φτάναμε στο Παρχάρ Τσούχα. Εκεί καθόμαστaαν δέκα ημέρες. Από εκεί πηγαίναμε στο δικό μας Παρχάρ στην Ηλεκάμας, όπου το χορτάρι χορτούλ, το οποίο έδινε της καλύτερης ποιότητας γάλα με περισσότερα λιπαρά, έφτανε εκεί τους σαράντα πόντους. Το χωριό Άκαπα παρχάρευε στις Αχάτας. Άλλοι πήγαιναν στο Πουγίχι και άλλοι στη Χολχόνια.
Η ημέρα που φεύγαμε από το χωριό για το Παρχάρ, ήταν ημέρα χαράς γιατί πηγαίναμε για τα κρύα τα νερά, το κλίμα, τα κέφια, τα γλέντια.
Εκεί στα Παρχάρια έρχονταν για διακοπές πολύς κόσμος και γίνονταν μεγάλα πανηγύρια.
Παίζαμε και παιχνίδια, όπως τη γαϊσίτσα, τη γαϊδουρί, την τσάλτικα και κάναμε και παλαιστικούς αγώνες.
Σ’ αυτά τα πανηγύρια πουλούσαμε τα τυριά μας. Τα τυριά που κάναμε ήταν το διπλόν τυρί, το μονό τυρί, τα τσοκαλίκια, τα τσορτάνια, το παρχαροτύρι, το τουλουμί τυρίν και το καπνιστόν.
Τα έθιμα και τις παραδόσεις μας έχουμε χρέος να τα κρατάμε όπως τα βρήκαμε απ’ τους γονείς μας. Είναι κομμάτι της ζωής και του εαυτού μας.
Πηγή: "Παρατηρητής της Θράκης" 19-06-2009