Μια wikipedia στη φαρέτρα της μνήμης

Για το φιλόδοξο ηλεκτρονικό εγχείρημα μιλά στη "Θ" ο λέκτορας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών Φάνης Μαλκίδης.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΡΕΝΑ ΑΚΡΙΤΙΔΟΥ

"Το 2007 τρεις νέοι ομογενείς που ζουν στη Γερμανία αποφάσισαν, και λόγω καταγωγής αλλά και γιατί ακολουθούν γλωσσολογικές σπουδές, να φτιάξουν στα πρότυπα της wiki μια ποντιακή wikipedia, με όλα τα λήμματα και τα άρθρα να είναι αμιγώς στην ποντιακή διάλεκτο", απαντά ο Φάνης Μαλκίδης στο ερώτημα για την ιδέα του εγχειρήματος.

"Ένα χρόνο αργότερα έγινε η επίσημη αίτηση στην αρμόδια επιτροπή του ιδρύματος που ασχολείται με τη wiki. Είχα σχετική αλληλογραφία τριών μηνών για τα λήμματα και τις λέξεις με γλωσσολόγους που διερευνούν αν όντως υφίσταται μία διάλεκτος που θέλει να καταχωρηθεί (απευθύνονται σε πανεπιστημιακούς, προκειμένου να πιστοποιηθεί ότι υφίσταται όντως η διάλεκτος). Στις 7 Μαρτίου ήρθε η επίσημη απάντηση. Η επιτροπή δέχθηκε τη λειτουργία της εγκυκλοπαίδειας στην ποντιακή διάλεκτο. Η ιστοσελίδα έχει πλέον 165 λήμματα-άρθρα και συνεχώς ανανεώνεται. Η διεύθυνσή της είναι http//pnt.wikipedia.org. Είναι μία συγκυρία πολύ ενδιαφέρουσα το γεγονός ότι η λειτουργία της wiki συνέπεσε με τη δημοσίευση από την UNESCO του Άτλαντα Γλωσσών και Διαλέκτων που βρίσκονται σε κίνδυνο ή υπό εξαφάνιση. Ο άτλαντας καταγράφει περίπου 2.500 γλώσσες, εκ των οποίων 18 στην Τουρκία. Για πρώτη φορά αναφέρεται η ποντιακή διάλεκτος ως διάλεκτος σοβαρά σε κίνδυνο. Ο άτλαντας αναφέρεται και στην καππαδοκική, αναφέροντας ότι έχει εξαφανιστεί. Πρόσφατα, σε συνέδριο στη Κατερίνη, αναφέρθηκε ότι η ποντιακή ομιλείται κυρίως στις περιοχές της Τραπεζούντας, του Ώφεως και της Τόνιας, καθώς και της Κωνσταντινούπολης. Εκτιμάται ότι ομιλείται, σύμφωνα με τρεις τέσσερις ανεξάρτητες πηγές πανεπιστημίων της Αμερικής και της Γερμανίας, από 300.000-500.000 ανθρώπους. Με την προσδοκία της λειτουργίας της εγκυκλοπαίδειας, δίνεται η δυνατότητα σε όλο τον κόσμο να συνεισφέρει ώστε να συντηρηθεί η διάλεκτος".

Έχει ενδιαφέρον ότι ένα σύγχρονο μέσο έρχεται να συνεισφέρει στη συντήρηση της παράδοσης και της μνήμης.

Πρόκειται για μέσο που μάλλον προσεγγίζει περισσότερο τις νέες γενιές. Είναι σύγχρονο μέσο ανάδειξης μιας μόνο πτυχής του ποντιακού πολιτισμού και ιστορίας. Αν συνδυαστεί με τις προσπάθειες που κάνουμε Έλληνες και φιλέλληνες, μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά. Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν αρκετοί ομιλητές της ποντιακής στην Ελλάδα, που δεν είναι γλώσσα μέσο επικοινωνίας, η wiki στην ποντιακή αποτελεί ουσιαστικό βοήθημα στη διάσωση, συντήρηση και μετάδοση της ποντιακής διαλέκτου. Ήδη υπάρχει μεγάλη επισκεψιμότητα και ενδιαφέρον από πάρα πολλούς ανθρώπους να στέλνουν υλικό. Η ανανέωση είναι συνεχής. Η προσπάθεια που γίνεται μέσω της wiki είναι να καταδειχθεί ότι η συγκεκριμένη διάλεκτος δεν είναι ζήτημα των μουσείων, είναι μια ζώσα πραγματικότητα και μέσω της διαλέκτου μπορεί κάποιος να προσεγγίσει το ποντιακό ζήτημα σήμερα.

Κάνοντας το δικηγόρο του διαβόλου, πολλοί εγκαλούν Ποντίους που ασχολούνται με το ζήτημα της μνήμης ως παρελθοντολάτρες. Συχνά ορισμένες εκδηλώσεις δίνουν μεγάλο βάρος στην οδύνη της αιματηρής εκείνης περιόδου ή κυριαρχούνται από ένα στοιχείο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φολκλόρ. Πώς μπορεί να υπάρξει ισορροπία;

Δεν είναι παρελθοντολάτρες. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίσαμε όταν έγινε μία παρέμβαση από τη Διεθνή Ένωση για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών στον ΟΗΕ πριν από επτά χρόνια. Η αντίδραση της Τουρκίας ήταν σε αυτό το πνεύμα: Το Ποντιακό είναι κάτι που δεν υφίσταται. Μια γλώσσα και μια παρουσία ανθρώπων που δεν υπάρχουν.

Όσο για τις εκδηλώσεις, όντως συμβαίνει κάποιες φορές αυτό. Στο εξωτερικό γίνεται προσέγγιση του ζητήματος με πάρα πολλούς και έξυπνους τρόπους, όπως η ανάδειξη του γεγονότος πως η ποντιακή είναι η πλησιέστερη διάλεκτος προς την αρχαία. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Σικάγο Γιώργος Μαυρόπουλος εξέδωσε διδακτικό εγχειρίδιο και προσπαθεί να εισαχθεί στα σχολεία η ιστορία της γενοκτονίας. Οι Αμερικανοί Τζορτζ Χόρτον και Χένρι Μοργκεντάου έχουν γράψει πολλά βιβλία για το ποντιακό και το μικρασιατικό ζήτημα. Οι Αυστραλοί επίσης γνωρίζουν πολύ καλά αυτά τα ζητήματα. Γι’ αυτό και οι αναγνωρίσεις της γενοκτονίας έχουν έρθει από αυτές τις δύο χώρες. Στις ΗΠΑ έγιναν 36 αναγνωρίσεις από πολιτείες, με τελευταία, στις 5 Μαΐου, την πολιτεία της Φλόριντα.

Τι σημαίνει η αναγνώριση της γενοκτονίας;

Η ελληνική πολιτεία την αναγνώρισε μετά από 70 χρόνια. Είναι ένα θέμα που αφορά πάρα πολλούς ανθρώπους, πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα, οι οποίοι εκτός από τη βιολογική γενοκτονία αντιμετώπισαν και μια γενοκτονία της μνήμης. Μια δεύτερη παράμετρος αφορά τη στάση της Τουρκίας, η οποία όχι μόνο αρνείται το έγκλημα, αλλά αντιστρέφει τα γεγονότα, υποστηρίζοντας ότι οι Τούρκοι είχαν υποστεί διώξεις από τους Έλληνες. Το τρίτο είναι η απαίτηση από την Ελλάδα να συμπεριφερθεί έναντι μιας μαύρης σελίδας των Ελλήνων στον Πόντο, στη Μικρά Ασία και όπου αλλού υπέστη αυτός ο λαός γενοκτονία θέτοντας το ζήτημα τόσο διμερώς με την Τουρκία όσο και διεθνώς, όπως κάνουν άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Αρμενία, βάζοντας το ζήτημα της αναγνώρισης ως προϋπόθεση για ειλικρινή φιλία, ειρήνη και συνεργασία στην περιοχή.

Στην Τουρκία, πάντως, σημειώνονται κάποια βήματα, κυρίως από διανοούμενους, αναγνώρισης και κατανόησης των συνθηκών, υπό τις οποίες συνέβησαν εξαιρετικά βίαια γεγονότα στο παρελθόν της χώρας.

Φαίνεται όμως ότι υπερτερούν οι φανατικοί. Μην ξεχνάτε τις δολοφονίες του αρμένιου αγωνιστή δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ ή του ιταλού ιερέα Α. Σαντόρο πριν από τέσσερα χρόνια στην Τραπεζούντα...

Γίνονται όμως έντιμες προσπάθειες.

Η χαρακτηριστικότερη προσωπικότητα που κάνει προσπάθεια για την αναγνώριση της γενοκτονίας είναι ο καθηγητής Τανέρ Ακσάμ. Ακόμη, πολλοί καθηγητές στα πανεπιστήμια της Κωνσταντινούπολης έχουν αναλάβει πρωτοβουλία για την αναγνώριση γενοκτονίας των Αρμενίων συγκεντρώνοντας περισσότερες από 20.000 υπογραφές. Ένα ακόμη παράδειγμα είναι ο εκπαιδευτικός Αλί Ερτέμ, πρόεδρος του συλλόγου "Αναγνωρίστε τις Γενοκτονίες", ο οποίος ζει στη Γερμανία. Συγκέντρωσε περισσότερες από 11.000 υπογραφές τούρκων πολιτών για το ίδιο ζήτημα, ενώ κάθε 19 Μαΐου μοιράζει στον κεντρικό πεζόδρομο της Φρανκφούρτης ένα γαρίφαλο στους περαστικούς, λέγοντάς τους να στηρίξουν τις προσπάθειες αναγνώρισης των γενοκτονιών που έχει διαπράξει η Τουρκία. Η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών αναγνώρισε πριν από ενάμιση χρόνο τη γενοκτονία Ελλήνων, Αρμενίων και Ασσυρίων. Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συμμερίζονται την άποψη περί τέλεσης του εγκλήματος.

Πηγή "Θεσσαλονίκη" 18-05-2009