του Θεοδόση Κυριακίδη
Το καλοκαίρι του 2009 θα μείνει στη μνήμη μας για μια σειρά από επαφές και αλληλεπιδράσεις με την ιστορική πατρίδα μας τον Πόντο. Η σύνδεση μας με τον τόπο αυτό ποικίλλει εξαρτώμενη από το βαθμό συνειδητοποίησης της ουσιαστικής μας σχέσης με τον πολιτισμό αυτόν και τους ανθρώπους του. Κάποιοι συνδέονται νοητικά και συναισθηματικά, άλλοι με τακτά προσκυνηματικά ή ερευνητικά ταξίδια, άλλοι με πολύχρονες και ουσιαστικές φιλίες, και άλλοι με διάφορα ιδεολογήματα και σκέψεις, ενίοτε ρεαλιστικά άλλοτε ουτοπικά.
Στην προκειμένη περίπτωση το ενδιαφέρον των Μ.Μ.Ε. μονοπώλησε το ατυχές και δυσάρεστο περιστατικό ανήμερα της γιορτής της Παναγίας στο ιστορικό μοναστήρι του Μελά στον Πόντο. Δεν θα ήθελα να σχολιάσω τα γεγονότα αυτά καθώς χρίζουν πολύπλευρης ανάλυσης και προβληματισμού. Θα σταθώ, όμως, σε ένα άλλο γεγονός που συνέβη δυο περίπου εβδομάδες νωρίτερα. Ήταν ένας άλλος τρόπος προσέγγισης με τους ανθρώπους και τον πολιτισμό εκεί. Όχι επιθετικό και φανφαρώδη, αλλά μια προσέγγιση που κατέστη δυνατή μέσα από χρόνιες επαφές και συναναστροφές. Μέσα από το χτίσιμο σχέσεων αμοιβαίας εμπιστοσύνης και κατανόησης.
Πιο συγκεκριμένα στο δεύτερο μισό του Ιουλίου ξεκίνησε μια αποστολή από την Ελλάδα με τον συντονισμό του Ερευνητικού Κέντρου του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα με σκοπό τη δημιουργία ενός ιστορικού ντοκιμαντέρ για τον Πόντο. Η πρώτη και πιο δύσκολη φάση για την πραγματοποίηση της ήταν η αποστολή στον Πόντο. Με την βοήθεια του Κώστα Αλεξανδρίδη και τις μακροχρόνιες και δυνατές φιλίες που έχει δημιουργήσει στον Πόντο καταφέραμε να έχουμε την συνδρομή του δημάρχου Ματσούκας και τοπικών παραγόντων. Πράγματι με συντονισμένες προσπάθειες του Δημάρχου και του Κώστα καταφέραμε και πήραμε την πολυπόθητη άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας για γυρίσματα μέσα στα ιστορικά μνημεία των Ελλήνων.
Το αντίδωρο του Κώστα στον Δήμαρχο της Ματσούκας ήταν η συμμετοχή του στο Φεστιβάλ που διοργανωνόταν εκείνες τις ημέρες στο Δήμο. Συγκεκριμένα ήταν το 5ο Macka Kultur Festivali, που διοργανώνει ο Δήμος Ματσούκας και ο Δήμαρχος κ. Ertugrul Genc. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ματσούκα είναι μια κωμόπολη σήμερα των 12.000 κατοίκων και απέχει περίπου 30 χλμ. από Τραπεζούντα. Στην ευρύτερη περιοχή δε της Ματσούκας βρίσκονται οι τρεις περίφημες σταυροπηγιακές μονές του Πόντου, Παναγία Σουμελά, Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα και Άγιος Ιωάννης Βαζελώνα.
Το φεστιβάλ λοιπόν της Ματσούκας πραγματοποιήθηκε στις 25 και 26 Ιουλίου και φιλοξένησε γνωστά ονόματα του τουρκικού πενταγράμμου αλλά και μαυροθαλασσίτες τραγουδιστές. Οι παρευρισκόμενοι στο φεστιβάλ είχαν παράλληλα την ευκαιρία να απολαύσουν το χορό πιτσάκοϊ (bıçak oyunu) από δυο τέκνα της πόλης που γιόρταζε, δηλαδή της Ματσούκας. Οι χορευτές ήταν ο Κώστας Αλεξανδρίδης και ο Dr Erdinç Özten, ενώ στη λύρα συνόδευε ο Eyüp Εyüboğlu. Ο Erdinç Özten είναι δάσκαλος χορού στο χορευτικό συγκρότημα Ankara Cansu Genclik ve Spor Kulubu στην Άγκυρα, απ’ όπου και ήρθε μαζί με τους μαθητές του για το συγκεκριμένο φεστιβάλ.
Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου χορού ο ενθουσιασμός των παρισταμένων κορυφώθηκε. Ιδιαίτερα η κίνηση του Αλεξανδρίδη να καρφώσει το μαχαίρι στο έδαφος με το τέλος του χορού, δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο την μη βία και την εξάλειψη του μίσους, αλλά και η δήλωση του ότι όσοι έλκουν την καταγωγή τους από τη Μαύρη Θάλασσα, είτε Τούρκοι είτε Έλληνες, είναι αδέλφια εξ αίματος ξεσήκωσε τις ζητωκραυγές του πολυπληθούς κοινού.
Στα παρασκήνια και αφού αποχωρούσαν οι δυο χορευτές, οι μαθητές του Özten σήκωσαν τον έλληνα χορευτή στα χέρια τους και φωνάζοντας το όνομα του τον ευχαριστούσαν για τη συμμετοχή του στο φεστιβάλ και την παρουσία του στην πόλη. Εμείς οι ελληνικής καταγωγής παρευρισκόμενοι, αισθανθήκαμε πως ο Κώστας δικαίωνε με τη στάση του, την κοσμοπολίτικη αρχοντιά που δίδαξε διαχρονικά στο ρου της ιστορίας ο οικουμενικός Έλληνας.
Φαίνεται λοιπόν πως παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που υπάρχουν στην προσέγγιση αυτών των δυο λαών, ο τρόπος και η ειλικρινής και ανιδιοτελής αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του είναι ο καταλύτης που θα διαμορφώσει τις σχέσεις τους. Ένας τρόπος γειτονίας και συνύπαρξης ελεύθερος από αγκυλώσεις και εμμονές καλλιεργώντας τον πολιτισμό και την παιδεία και παράλληλα με αυτά, καλλιεργώντας την ελπίδα της απελευθέρωσης από την κεμαλική στρατοκρατία και το άνοιγμα στην ελευθερία της δημιουργίας και της πολιτιστικής έκφρασης. Καλλιέργεια μιας προσδοκίας ανάκαμψης από τόσης αισχύνης ιστορικό παρελθόν.
Το καλοκαίρι του 2009 θα μείνει στη μνήμη μας για μια σειρά από επαφές και αλληλεπιδράσεις με την ιστορική πατρίδα μας τον Πόντο. Η σύνδεση μας με τον τόπο αυτό ποικίλλει εξαρτώμενη από το βαθμό συνειδητοποίησης της ουσιαστικής μας σχέσης με τον πολιτισμό αυτόν και τους ανθρώπους του. Κάποιοι συνδέονται νοητικά και συναισθηματικά, άλλοι με τακτά προσκυνηματικά ή ερευνητικά ταξίδια, άλλοι με πολύχρονες και ουσιαστικές φιλίες, και άλλοι με διάφορα ιδεολογήματα και σκέψεις, ενίοτε ρεαλιστικά άλλοτε ουτοπικά.
Στην προκειμένη περίπτωση το ενδιαφέρον των Μ.Μ.Ε. μονοπώλησε το ατυχές και δυσάρεστο περιστατικό ανήμερα της γιορτής της Παναγίας στο ιστορικό μοναστήρι του Μελά στον Πόντο. Δεν θα ήθελα να σχολιάσω τα γεγονότα αυτά καθώς χρίζουν πολύπλευρης ανάλυσης και προβληματισμού. Θα σταθώ, όμως, σε ένα άλλο γεγονός που συνέβη δυο περίπου εβδομάδες νωρίτερα. Ήταν ένας άλλος τρόπος προσέγγισης με τους ανθρώπους και τον πολιτισμό εκεί. Όχι επιθετικό και φανφαρώδη, αλλά μια προσέγγιση που κατέστη δυνατή μέσα από χρόνιες επαφές και συναναστροφές. Μέσα από το χτίσιμο σχέσεων αμοιβαίας εμπιστοσύνης και κατανόησης.
Πιο συγκεκριμένα στο δεύτερο μισό του Ιουλίου ξεκίνησε μια αποστολή από την Ελλάδα με τον συντονισμό του Ερευνητικού Κέντρου του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα με σκοπό τη δημιουργία ενός ιστορικού ντοκιμαντέρ για τον Πόντο. Η πρώτη και πιο δύσκολη φάση για την πραγματοποίηση της ήταν η αποστολή στον Πόντο. Με την βοήθεια του Κώστα Αλεξανδρίδη και τις μακροχρόνιες και δυνατές φιλίες που έχει δημιουργήσει στον Πόντο καταφέραμε να έχουμε την συνδρομή του δημάρχου Ματσούκας και τοπικών παραγόντων. Πράγματι με συντονισμένες προσπάθειες του Δημάρχου και του Κώστα καταφέραμε και πήραμε την πολυπόθητη άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας για γυρίσματα μέσα στα ιστορικά μνημεία των Ελλήνων.
Το αντίδωρο του Κώστα στον Δήμαρχο της Ματσούκας ήταν η συμμετοχή του στο Φεστιβάλ που διοργανωνόταν εκείνες τις ημέρες στο Δήμο. Συγκεκριμένα ήταν το 5ο Macka Kultur Festivali, που διοργανώνει ο Δήμος Ματσούκας και ο Δήμαρχος κ. Ertugrul Genc. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ματσούκα είναι μια κωμόπολη σήμερα των 12.000 κατοίκων και απέχει περίπου 30 χλμ. από Τραπεζούντα. Στην ευρύτερη περιοχή δε της Ματσούκας βρίσκονται οι τρεις περίφημες σταυροπηγιακές μονές του Πόντου, Παναγία Σουμελά, Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα και Άγιος Ιωάννης Βαζελώνα.
Το φεστιβάλ λοιπόν της Ματσούκας πραγματοποιήθηκε στις 25 και 26 Ιουλίου και φιλοξένησε γνωστά ονόματα του τουρκικού πενταγράμμου αλλά και μαυροθαλασσίτες τραγουδιστές. Οι παρευρισκόμενοι στο φεστιβάλ είχαν παράλληλα την ευκαιρία να απολαύσουν το χορό πιτσάκοϊ (bıçak oyunu) από δυο τέκνα της πόλης που γιόρταζε, δηλαδή της Ματσούκας. Οι χορευτές ήταν ο Κώστας Αλεξανδρίδης και ο Dr Erdinç Özten, ενώ στη λύρα συνόδευε ο Eyüp Εyüboğlu. Ο Erdinç Özten είναι δάσκαλος χορού στο χορευτικό συγκρότημα Ankara Cansu Genclik ve Spor Kulubu στην Άγκυρα, απ’ όπου και ήρθε μαζί με τους μαθητές του για το συγκεκριμένο φεστιβάλ.
Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου χορού ο ενθουσιασμός των παρισταμένων κορυφώθηκε. Ιδιαίτερα η κίνηση του Αλεξανδρίδη να καρφώσει το μαχαίρι στο έδαφος με το τέλος του χορού, δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο την μη βία και την εξάλειψη του μίσους, αλλά και η δήλωση του ότι όσοι έλκουν την καταγωγή τους από τη Μαύρη Θάλασσα, είτε Τούρκοι είτε Έλληνες, είναι αδέλφια εξ αίματος ξεσήκωσε τις ζητωκραυγές του πολυπληθούς κοινού.
Στα παρασκήνια και αφού αποχωρούσαν οι δυο χορευτές, οι μαθητές του Özten σήκωσαν τον έλληνα χορευτή στα χέρια τους και φωνάζοντας το όνομα του τον ευχαριστούσαν για τη συμμετοχή του στο φεστιβάλ και την παρουσία του στην πόλη. Εμείς οι ελληνικής καταγωγής παρευρισκόμενοι, αισθανθήκαμε πως ο Κώστας δικαίωνε με τη στάση του, την κοσμοπολίτικη αρχοντιά που δίδαξε διαχρονικά στο ρου της ιστορίας ο οικουμενικός Έλληνας.
Φαίνεται λοιπόν πως παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που υπάρχουν στην προσέγγιση αυτών των δυο λαών, ο τρόπος και η ειλικρινής και ανιδιοτελής αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του είναι ο καταλύτης που θα διαμορφώσει τις σχέσεις τους. Ένας τρόπος γειτονίας και συνύπαρξης ελεύθερος από αγκυλώσεις και εμμονές καλλιεργώντας τον πολιτισμό και την παιδεία και παράλληλα με αυτά, καλλιεργώντας την ελπίδα της απελευθέρωσης από την κεμαλική στρατοκρατία και το άνοιγμα στην ελευθερία της δημιουργίας και της πολιτιστικής έκφρασης. Καλλιέργεια μιας προσδοκίας ανάκαμψης από τόσης αισχύνης ιστορικό παρελθόν.
Φωτογραφικό υλικό
