του Νίκου Βιδάλη
Ένα διήμερο σεμινάριο γεμάτο ποντιακή γλώσσα έλαβε χώρα το περασμένο Σαββατοκύριακο, στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, στην καπναποθήκη «Π» στην Ξάνθη. Το σεμινάριο με τίτλο «Γνωριμία με τη διάλεκτο των Ελλήνων του Πόντου», διοργανώθηκε από το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, από το Σύλλογο Ποντίων Νομού Ξάνθης και από τον Σύλλογο Ποντίων Νομού Ροδόπης «Η Τραπεζούντα» και εισηγητές αυτού ήταν ο Δρ. Κοινωνικών Επιστημών και Λέκτορας του τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Φάνης Μακρίδης και ο Οικονομολόγος και Πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Νομού Ροδόπης Γιάννης Νικολαΐδης.
Στο σεμινάριο πραγματοποιήθηκε μια μελέτη της ιστορικής διαδρομής των Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου και της Διαχρονικής παρουσίας της Ελληνικής γλώσσας στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ εξετάστηκε και η σχέση της ποντιακής διαλέκτου με την αρχαία Ελληνική, καθώς και οι ιδιωματισμοί, οι επιρροές της από άλλες γλώσσες, αλλά και η σημερινή πραγματικότητα.
Γιάννης Νικολαΐδης:
«Η πληθυσμιακή σύνθεση του Πόντου, συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση της ποντιακής γλώσσας»
Η ποντιακή διάλεκτος έχει τις ρίζες της στην ελληνιστική κοινή και η διαμόρφωσή της χρονολογείται ήδη από τον 7 ο ή τον 8 ο αιώνα. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν, ότι οι αραβικές εισβολές στην περιοχή κατά τον 7 ο και 8 ο αιώνα, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιδιαιτερότητες της ελληνιστικής κοινής στη Μικρά Ασία, είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσει να διαφοροποιείται σημαντικά ο λόγος των κατοίκων της περιοχής εκείνης. Επιπλέον, οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν μια ιδιόμορφη συνοριακή ζωή και είχαν λίγη επαφή με τις κύριες περιοχές του ελληνικού εποικισμού δυτικότερα.
«Οι μεταναστεύσεις των Ποντίων από περιοχή σε περιοχή και οι επιρροές των άλλων λαών, διαμόρφωσαν καθοριστικά την ποντιακή διάλεκτο, η οποία εμπλουτίστηκε με γλωσσικά στοιχεία άλλων λαών.
Στην ποντιακή διάλεκτο υπάρχουν περίπου 125 ιδιώματα. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε και κάτι παράδοξο. Το ιδίωμα, το οποίο βρίσκεται πιο κοντά στην αρχαία ελληνική, μιλιέται από μουσουλμανικό πληθυσμό, τους Σουρμενίτες», είπε ο Οικονομολόγος και Πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Νομού Ροδόπης «Η Τραπεζούντα» Γιάννης Νικολαΐδης, αναφερόμενος στην ποντιακή διάλεκτο.
Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν υπάρχουν καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο αυτή, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατό να ανιχνευτούν με ακρίβεια τα στάδια και οι λεπτομέρειες της εξέλιξής της. Η ποντιακή αποτελούσε κώδικα προφορικής παράδοσης, τον οποίον οι ομιλητές τον ονόμαζαν «ρωμέικα» ή «λαζικά». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων δεν αρχίζει παρά στα τέλη του 19 ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 και εξής, με την ίδρυση του «Αρχείου Πόντου» στην Ελλάδα. Ωστόσο, το σύστημα γραφής που ακολουθείται παραβλέπει και ουσιαστικά «συγκαλύπτει» αρκετές από τις ιδιαιτερότητές της, με αποτέλεσμα ούτε αυτά τα κείμενα να παρέχουν μια ακριβή καταγραφή της διαλέκτου.
Η ποντιακή διάλεκτος έχει τις ρίζες της στην ελληνιστική κοινή και η διαμόρφωσή της χρονολογείται ήδη από τον 7 ο ή τον 8 ο αιώνα. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν, ότι οι αραβικές εισβολές στην περιοχή κατά τον 7 ο και 8 ο αιώνα, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιδιαιτερότητες της ελληνιστικής κοινής στη Μικρά Ασία, είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσει να διαφοροποιείται σημαντικά ο λόγος των κατοίκων της περιοχής εκείνης. Επιπλέον, οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν μια ιδιόμορφη συνοριακή ζωή και είχαν λίγη επαφή με τις κύριες περιοχές του ελληνικού εποικισμού δυτικότερα.
«Οι μεταναστεύσεις των Ποντίων από περιοχή σε περιοχή και οι επιρροές των άλλων λαών, διαμόρφωσαν καθοριστικά την ποντιακή διάλεκτο, η οποία εμπλουτίστηκε με γλωσσικά στοιχεία άλλων λαών.
Στην ποντιακή διάλεκτο υπάρχουν περίπου 125 ιδιώματα. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε και κάτι παράδοξο. Το ιδίωμα, το οποίο βρίσκεται πιο κοντά στην αρχαία ελληνική, μιλιέται από μουσουλμανικό πληθυσμό, τους Σουρμενίτες», είπε ο Οικονομολόγος και Πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Νομού Ροδόπης «Η Τραπεζούντα» Γιάννης Νικολαΐδης, αναφερόμενος στην ποντιακή διάλεκτο.
Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν υπάρχουν καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο αυτή, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατό να ανιχνευτούν με ακρίβεια τα στάδια και οι λεπτομέρειες της εξέλιξής της. Η ποντιακή αποτελούσε κώδικα προφορικής παράδοσης, τον οποίον οι ομιλητές τον ονόμαζαν «ρωμέικα» ή «λαζικά». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων δεν αρχίζει παρά στα τέλη του 19 ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 και εξής, με την ίδρυση του «Αρχείου Πόντου» στην Ελλάδα. Ωστόσο, το σύστημα γραφής που ακολουθείται παραβλέπει και ουσιαστικά «συγκαλύπτει» αρκετές από τις ιδιαιτερότητές της, με αποτέλεσμα ούτε αυτά τα κείμενα να παρέχουν μια ακριβή καταγραφή της διαλέκτου.