Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε ο ετήσιος χορός του Συλλόγου Ποντίων Ν. Ροδόπης "Η Τραπεζούντα" το Σάββατο 2 Ιανουαρίου 2010 στο Κέντρο Βράχος Νο 2 τον οποίο τίμησαν με την παρουσία τους φίλοι του συλλόγου απο όλη την περιφέρεια Αν. Μακεδονίας & Θράκης. Ο χορός, το τραγούδι και τα πειράγματα των Μωμογέρων κράτησαν ως νωρίς το πρωί της Κυριακής ενώ υπερτυχεροί της Βραδιάς ήταν ο Γιώργος Βασιλειάδης απο την Νίψα Αλεξανδρούπολης που κέρδισε Δωροεπιταγή μεγάλης αξίας απο την Επιπλοιποιία Δουλγέρης και δύο συντοπίτες μας ο Σάββας Μαυρίδης Πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων "Τα Κασσιτερά" και ο Σάββας Νιοκολαΐδης απο το Θρυλόριο που κέρδισαν απο 500 Λίτρα Πετρέλαιο Θέρμανσης προσφορά της Aegean Oil Α.Ε.
Οι πενήντα και πλέον Μωμόγεροι απο τα Αλωνάκια Κοζάνης με δρώμενο από τη Ματσούκα της Τραπεζούντας και τα Μεϊμούνια του Συλλόγου Ποντίων Ν. Ροδόπης "Η Τραπεζούντα" που έφεραν στην Κομοτηνή πρόσφυγες απο το χωριό Χαραπά της Γεωργίας με καταγωγή απο την Αργυρούπολη του Πόντου ζωντάνεψαν μνήμες και σκέντρισαν το ενδιαφέρον των μικρών μας φίλων στη "Γιορτή των Μωμόγερων" στον Οικισμό των Ποντίων αλλά και νωρίς το απόγευμα στην κεντρική πλατεία της πόλης σε συνεργασία με το Δήμο Κομοτηνής και την Κοινωφελή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης "Ορφέας".
Χαμογελαστά πρόσωπα, ευχές, κόκκινο κρασί, καλαντόνερο και τα επτά πρωτοχρονιάτικα περίμεναν με θρησκευτική ευλάβεια την είσοδο των Μωμόγερων στα σπιτικά όπου οι Αριστοφανικού χαρακτήρα διάλογοι στην γλώσσα των Ελλήνων του Πόντου σκορπούσαν το γέλιο σε μικρούς και μεγάλους ενώ τα κουδουνίσματα και οι άγριες μάσκες των Μωμόγερων μάχονταν συνεχώς με τα κακά πνεύματα που φέρνουν δυσάρεστες καταστάσεις στους ανθρώπους. Η προσπάθειά αυτή λαμβάνει χώρα σε κάθε σπίτι, αφού πρώτα δωθεί το σχετικό φιλοδώρημα, με την ξαφνική λιποπθυμία του " Άρκου"(Αρκούδα) ύστερα απο τον αναπάντεχο βαρύ τραυματισμό του και τελικά την ανάρρωσή του με τη βοήθεια των Μωμογέρων και της "νύφη".
Τα μωμο(γ)έρα ή οι μωμό(γ)εροι των Ελλήνων του πόντου, αρχικά δρώμενα, - εθιμικές παραστάσεις - αγροτών κατά τη διάρκεια του δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα - πρωτοχρονιά - Θεοφάνεια) με ευετηριακό χαρακτήρα, ρίζες αρχαϊκές και βυζαντινά κατάλοιπα, εξελίσσονται σε λαϊκό παραδοσιακό θέατρο το οποίο "παντρεύεται" με τον χορό, παρουσιάζοντας ένα ιδιαίτερο εθνογραφικό και δραματολογικό ενδιαφέρον και αποτελούν τον προπομπό του ερασιτεχνικού θεάτρου των ποντίων.
Η τόσο στενή, οργανική και λειτουργική σύνδεση του χορού με το εθιμικό δρώμενο προδίδει το μαγικοθρησκευτικό, ομοιοπαθητικό μαγικό χαρακτήρα του γιατί οι μωμόγεροι πιστεύουμε ότι έχουν πρωτόγονη, αγροτοποιμενική προέλευση και προχριστιανική καταγωγή, αλλά και οδηγεί γενικά στην υπόθεση ότι οι ποντιακοί χοροί, ή τουλάχιστον μερικοί από αυτούς, έχουν τελετουργική μαγικοθρησκευτική αρχή, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι παλιοί χοροί άλλων λαών. Έτσι, κατ' επέκταση θεωρούμε ότι ο ίδιος ο χορός γενικότερα ως παγανιστικό, κοινωνικό και πολιτιστικό φαινόμενο και κατάλοιπο στην ανθρώπινη ιστορία, που αρχικά, σαν μιμητική μαγική όρχηση, εξυπηρετούσε βιοτικές και μαγικοθρησκευτικές ανάγκες του πρωτόγονου ανθρώπου, αποκολλήθηκε κατοπινά από τη μαγεία και τη θρησκεία, ανεξαρτητοποιήθηκε, εξελίχθηκε σε εθιμικό πολιτιστικό στοιχείο και κατέληξε σε μια διασκεδαστική καλλιτεχνική έκφραση.
Στους μωμόγερους ειδικά ο χορός, μαζί με τη μουσική, το τραγούδι και τις επιφωνήσεις, προκαλεί την εντύπωση υποτυπώδους χορικού τραγωδίας ή κωμωδίας, πράγμα που μας δίνει μιαν ιδέα του πώς θα πρέπει να ήταν η προθεσπιστική μορφή των αττικών δραμάτων. Γιατί οι μωμόγεροι είναι στενότερα δεμένοι, από ό,τι οι αρχαίοι χορευτές του κλασικού δράματος, με τα παριστανόμενα: Είναι ταυτόχρονα και υποκριτές με ρόλο, τη μια στιγμή, και χορευτές την άλλη κι αντίστροφα. Μ' άλλα λόγια, τα ίδια μεταμφιεσμένα πρόσωπα άλλοτε παίζουν θέατρο κι άλλοτε χορεύουν σαν χορευτές τον κοινό χορό, κάποτε μάλιστα μαζί και με τους θεατές. Με χορό λοιπόν αρχίζουν γενικά την παράστασή τους οι μωμόγεροι, σ' όλες σχεδόν τις πενήντα τόσες παραλλαγές που έχουμε, και με χορό τελειώνουν. Κάποτε ο χορός κρατάει σ' όλη τη διάρκεια της παράστασης ή το δρώμενο παίζεται χορευτικά. Με χορό και μουσική εκδηλώνουν τη λύπη τους για το θάνατο, σε νεότερες παραλλαγές, για την αρρώστια του κεντρικού προσώπου, και με χορό και μουσική φανερώνουν τη χαρά τους για την ανάσταση ή θεραπεία του, καθώς και για το γάμο του, σε άλλες παραλλαγές, με τη νύφη.
Η λέξη μωμό(γ)ερος είναι πιθανό να προέρχεται από τη σύνθεση της λέξης γέρος με τις αρχαίες μώμος (ψόγος, μομφή) ή μίμος, μια που και οι δύο προσιδιάζουν στις σκωπτικές και μιμητικές παραστάσεις τους και θυμίζουν τους αρχαίους μίμους. Οι θίασοι των μωμό(γ)ερων, οι υποδυόμενοι δηλαδή τους διάφορους χαρακτήρες ήταν συνήθως άτομα νεαρής ηλικίας, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονταν απαραιτήτως και ένας λυράρης.
Συγκροτούνταν προσεκτικά και γινόταν ειδική προετοιμασία για τη διεξαγωγή της παράστασης. Στα χωριά την ημέρα, στους μεγάλους οντάδες ή έξω στα δώματα των σπιτιών και στις πόλεις, τη νύχτα, σε πλατείες ή σταυροδρόμια, στηνόταν η παράσταση με αυτοσχέδιες κινήσεις, φράσεις και διάλογους με έντονο το στοιχείο της μουσικής, του τραγουδιού και του χορού.
Τα μέλη του θιάσου ήταν πάντα μασκοφορεμένα και ντυμένα με ρούχα που ταίριαζαν στο ρόλο τους. Στις παραλλαγές των υποθέσεων των μωμό(γ)ερων που ξεπερνούν τις πενήντα, καθώς το έθιμο ήταν απλωμένο σε όλο τον πόντο και το καρς, κύρια πρόσωπα-χαρακτήρες ήταν: ο μωμόγερος, ο αλογάς, η νύφη και ο γαμπρός, το κουτούκ(Τράγος), το τσαπίτσ(Κατσικάκι), ο δίκωλον, ο δάβολον, ο καδής, ο κιζίρης, o ντερβίσης, ο μουχτάρης, ο γιατρός, ο Βασιλέας κ.ά.
Στις υποθέσεις των παραστάσεων, η λιποθυμία, τραυματισμός θανάσιμος ή και θάνατος και η ανάσταση ή η θεραπεία του βαριά πληγωμένου είναι κύρια στοιχεία που αποκαλύπτουν τον ευετηριακό χαρακτήρα τους.
Στην πρώτη δεκαετία του 20ου αι. όμως ο σκοπός των παραστάσεων φαίνεται να είναι πια κυρίως ψυχαγωγικός. Η θεματολογία του ειδικού αυτού θεάτρου ποίκιλλε ανάλογα με τον τόπο. Το περιεχόμενο των υποθέσεων των μωμό(γ)ερων, κατά κανόνα, είναι κωμικό. Η κωμωδία όμως αυτή παίρνει σε μερικές περιπτώσεις κοινωνικές διαστάσεις και σατιρίζει τη διαφθορά και την αυταρχικότητα των Τούρκων, την τυραννική συμπεριφορά τους σε βάρος των απλών, των φτωχών ανθρώπων και των "ραγιάδων". Οι αναφορές, εκτός από έναν κωμικό στόχο, είχαν πάντοτε συγκεκριμένες αιχμές και αποσκοπούσαν εκτός από τη διακωμώδηση να δείξουν και ότι το κακώς κείμενο μπορούσε να στηλιτευτεί.
Τα "Μεϊμούνια" της πόλης μας αποτελούν μια απο τις εκατό και πλέον καταγεγραμένες παραλλαγές του δρωμένου της οποία διασώζεται και η αντίστοιχη μουσική μελωδία η οποία εκτελείται απο ζουρνάδες και νταούλια. Αξίζει να σημειωθεί η σπουδαιότητα του γεγονότος διότι οι υπόποιπες παραλλαγές εκτελούνται με τη μουσική μελωδία των Μωμόγερων της Ματσούκας απο τους οποίους δανίζονται συχνά και χορευτικές κινήσεις αλλοιόντας τον αυθεντικό χαρακτήρα των δρωμένων.
Η αναβίωση των Μωμόγερων τόσο στον Πόντο όσο και στις Ελληνικές Κοινότητες των Σοβιετικών Δημοκρατιών αλλά και στην Ελλάδα σήμερα αποτελούσε και αποτελεί κάλεσμα επιστροφής όλων των ξενητεμένων στα σπίτια και τις οικογένειές τους. Αυτό το κάλεσμα είχε ιδιάιτερη επιτυχία φέτος αφού αποτέλεσε αφορμή για ξανασμίξιο ξενητεμένων μελών οικογενείων στη Ρωσία, στην Κύπρο, στη Γερμανία και σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Οι Μωμόγεροι αφού ολοκλήρωσαν τις επισκέψεις τους και το δύσκλολο και παράλληλα διονυσιακό έργο τους στον οικισμό των Ποντίων της Κομοτηνής και την κεντρική πλατεία της πόλης έδωσαν την τελική παράσταση τους στο Κοσμικό κέντρο Βράχος Νο 2 όπου πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία ο ετήσιος Χορός του συλλόγου με τους Στάθη Νικολαΐδη στο Τραγούδι, Γιώργο Ατματζίδη στη Λύρα και Νίκο Σακίδη και Κώστα Σαββίδη στα κρουστά και το Αρμόνιο αντίστοιχα.
Τη βραδιά τίμησαν με την παρουσία τους ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και βουλευτής του Πασοκ Ροδόπης κ. Γιώργος Πρταλώτής, ο Νομάρχης Ροδόπης Άρης Γιαννακίδης που υπήρξε ένα απο τα τιμώμενα πρόσωπα της βραδιάς μαζί με το Δήμαρχο Κομοτηνής κ. Δημήτρη Κοτσάκη, το Διοικητή της 29 Ταξ/χιας ΠΖ κ. Αθανάσιο Ζάχο, τον Εισαγγελέα Εφετών Θράκης κ. Αθανάσιο Ακριτίδη, τον εκπρόσωπο της Πρόοδος Α.Ε κ. Νίκο Πατσαλή και τον Πολιτικό Μηχανικό κ. Βλαδήμηρο Φωτιάδη για την προσφορά τους, όπως τόνισε ο Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Γιάννης Νικολαΐδης, στην κοινωνία και την πατρίδα καθώς και την αμέριστη συμπαράσταση και στήριξη σε πρωτοβουλίες και δράσεις που αφορούν τον Ελληνικό Πολιτισμό.
Τη Βραδιά τίμησαν με την παρουσία τους επίσης ο Μιχάλης Αθανασιάδης, ο Δήμαρχος Μαρώνειας κ. Παπανικολάου Χρήστος και εκπρόσωποι αρκετών πολιτιστικών συλλόγων απο όλη την περιφέρεια Αν. Μακεδονίας & Θράκης ενώ το γλέντι κράτηεσε ώς τις πρώτες πρωϊνές ώρες αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις.
Ο Πρόεδρος
Γιάννης Νικολαΐδης
Γιάννης Νικολαΐδης
Σύλλογος Ποντίων Ν. Ροδόπης "Η Τραπεζούντα"
Κ. Καραμανλή 37
Κομοτηνή
Τ.Κ. 69100
Tηλ. 6942592662
www.trapezounta2002.blogspot.gr
trapezounta2002@yahoo.gr