του Θόδωρου Παυλίδη
Όπως αναγράφω και στα δύο βιβλία μου, που πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τον Εκδοτικό Οίκο Αδελφών Κυριακίδη στη Θεσσαλονίκη, οι πολιτισμικές δραστηριότητες των Ποντιακών Συλλόγων, οι ομαδικές εκδρομές των Ποντίων στις πατρώες γαίες, και κάποιες διεκδικητικές κινήσεις των Ποντίων για αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν γεγονότα που να συνιστούν για τους Πόντιους κάποιο Ζήτημα.
Ιδιαίτερα το Ελληνικό Κράτος, από πουθενά δεν προκύπτει ότι έχει στην «ατζέντα» του κάποιο Ζήτημα, επονομαζόμενο και Ποντιακό, έτοιμο να το χρησιμοποιήσει, έστω και μακροπρόθεσμα, απέναντι στη Χώρα (Τουρκία) που το δημιούργησε.
Οι δημοσιογράφοι, οι ιστορικοί, οι πολιτικοί, και γενικότερα η κρατούσα τάξη στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη παρόμοιου ζητήματος, αλλά αντίθετα, ειρωνεύονται και θεωρούν γραφικούς αυτούς που κατ’ ιδέαν τολμούν να ψιθυρίσουν ότι υπάρχει ένα Ζήτημα.
Ωστόσο, αν αυτοί που χαράσσουν τα στρατηγικά συμφέροντα της Χώρας, δεν συγκινούνται από τις «φωνές» των Ελληνοποντίων, είναι υποχρεωμένοι να λάβουν υπόψη τους τις «φωνές» των Τούρκων, οι οποίοι από χρόνια μιλούν για κάποιο ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ στην Ελλάδα, που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του.
Δυστυχώς, η Ελληνική Διπλωματία είτε αγνοεί, είτε δεν τολμά να εκμεταλλευτεί το «πρόβλημα», παρότι το συγκριτικό πλεονέκτημα είναι με το μέρος της.
Οι Τούρκοι, που από χρόνια ετοιμάζουν την άμυνα τους στην αναμενόμενη επίθεση της Ελλάδας, εκμεταλλευόμενοι το κενό, άρχισαν να περνούν στην επίθεση.
Έτσι, ακραίες και γραφικές απόψεις Τούρκων εθνικιστών ότι οι Ανταλλάξιμοι (Πόντιοι) του 1923 δεν είναι παρά Τούρκοι Μουσουλμάνοι, άρχισαν σιγά – σιγά να υιοθετούνται και από Τούρκους καθηγητές Πανεπιστημίων, αποκτώντας πλέον και επιστημονική επίφαση.
Δεν μένει παρά ο χρόνος να λειτουργήσει «χωνευτικά» ώστε στο τέλος το Ποντιακό Ζήτημα να μετατραπεί γι' αυτούς σ’ ένα Ζήτημα κατά το οποίο οι Τούρκοι Πόντιοι θ’ αρχίσουν να ζητούν την Ανεξαρτησία των Ποντίων της Ελλάδας τους οποίους καταπιέζει το Ελληνικό Κράτος(κάπως έτσι έγινε και με τους Βούλγαρους Σκοπιανούς, τους οποίους πες, πες, πες, κάποιοι έπεισαν ότι είναι Μακεδόνες, και τελευταία άρχισαν να ζητούν την απελευθέρωση της Αιγαιακής (Ελληνικής) Μακεδονίας).
Στο βιβλίο μου «Το Ποντιακό από τη σκοπιά των Τούρκων» αναφέρομαι στις απόψεις των Τούρκων για το θέμα αυτό.
Συμπερασματικά, για τους Τούρκους συγγραφείς, το Ποντιακό Ζήτημα ανάγεται σε δύο περιόδους: Στην πρώτη περίοδο των ετών 1916 – 1924 (όπου περιλαμβάνονται τα γνωστά γεγονότα των εξοριών, εκτοπισμών, αντάρτικου, Δημοκρατίας Πόντου, Δικαστηρίων Ανεξαρτησίας, κλπ), και στη δεύτερη περίοδο των ετών 1980 κι επέκεινα, όπου παρατηρείται στην Ελλάδα μία «έξαρση» του Ποντιακού φρονήματος, με τη μορφή της Σύγχρονης Ποντιοσύνης (Post modern Pontosculuk).
Η πρώτη περίοδος, κατά τους Τούρκους, έχει τελειώσει με την Ανταλλαγή των πληθυσμών. Η δεύτερη περίοδος των ημερών μας, παρότι ήρεμη και ειρηνική, θεωρείται πιο «ύπουλη» και βασανιστική για τους Τούρκους, γιατί αποτελεί μια περίοδο κατά την οποία οι Ελληνοπόντιοι με τις ειρηνικές δράσεις τους προετοιμάζουν αργά αλλά σταθερά το έδαφος για έναν Ποντιακό Ξεσηκωμό από τους Μουσουλμάνους Πόντιους. Παράλληλα, οι Έλληνες Πόντιοι δουλεύουν στη Διεθνή Κοινότητα προκειμένου να αμαυρώσουν την εικόνα των Τούρκων με τη «δήθεν» γενοκτονία τους και την παρεπόμενη αξίωση τους για διεκδίκηση αποζημιώσεων και εδαφών σε βάρος της Τουρκίας. Κι ενώ τέτοια φαντάζονται οι Τούρκοι και οργανώνουν την άμυνα τους, είναι αμφίβολο αν περνούν από το μυαλό των Ελλήνων ιθυνόντων ιδέες για την αντιμετώπιση ή εκμετάλλευση σχετικών ενδεχομένων.
Στο βιβλίο μου αναφέρομαι σε πολλούς Τούρκους συγγραφείς που ασχολούνται με το θέμα. Η παρακολούθηση της τουρκικής ιστοριογραφίας γύρω από το θέμα απέδειξε ότι στην Τουρκία όχι μόνο έχουν ασχοληθεί πολύ (και πολλοί) με όλες τις πτυχές του Ποντιακού Ζητήματος, αλλά το ενδιαφέρον τους βαίνει αυξανόμενο προσαρμοζόμενο στις σύγχρονες συγκυρίες. Παλιά βιβλία επανακυλοφορούν και εκδίδονται νέα, όπου επιχειρείται αφενός η δικαιολόγηση της Τουρκικής συμπεριφοράς τα έτη 1916 – 1924, και αφετέρου η ανάλυση και ερμηνεία των Ποντιακών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, κυρίως μετά τη δεκαετία του 1980.
Είναι αξιοσημείωτο ότι για τους Τούρκους, οι μεν Ποντιακές δραστηριότητες της πρώτης περιόδου (αντάρτικο, Δημοκρατία του Πόντου, κλπ) συνδέονται άμεσα με τον Εθνικό Απελευθερωτικό τους Αγώνα (δηλ. το μέτωπο της Σμύρνης), οι δε Ποντιακές δραστηριότητες της δεύτερης περιόδου (διεθνής αναγνώριση Γενοκτονίας Ποντίων, ενδιαφέρον Ποντίων για Πόντο, Συνέδρια Ποντίων, κλπ) ερμηνεύονται ως ύπουλες κινήσεις διαμελισμού της τουρκικής κρατικής οντότητας.
Παρότι καταχωρούνται στο βιβλίο μου απόψεις δεκάδων Τούρκων συγγραφέων για το θέμα, παραθέτω παρακάτω τους τίτλους πολλών άρθρων που δημοσιεύτηκαν σε διάφορα περιοδικά, τα οποία δείχνουν το συνεχές και αμείωτο ενδιαφέρον των Τούρκων για το Ζήτημα.
Επειδή στα πλαίσια ενός άρθρου δεν χωρεί έστω και περιληπτική θεώρηση των απόψεων των συγγραφέων, παραθέτω εδώ τους τίτλους μόνο των άρθρων που έγραψαν διάφοροι Τούρκοι ιστορικοί (κυρίως ακαδημαϊκοί).
Από την ανάγνωση και μόνο των τίτλων, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται το σημείο όπου εστιάζεται το ενδιαφέρον του συγγραφέα. Αν και η άποψη του συγγραφέα προκύπτει μόνο από την πλήρη ανάγνωση του κειμένου, ωστόσο θεωρώ ότι και η παράθεση μόνο των τίτλων θα βοηθήσει τον Έλληνα αναγνώστη να αντιληφθεί πόση βαρύτητα και σπουδαιότητα έχει το Ποντιακό στην Κοινωνία της Τουρκίας.
1. «Το Ποντιακό Ζήτημα στον Τουρκικό και στο Διεθνή Τύπο την περίοδο του Εθνικού Αγώνα της Ανεξαρτησίας», Süleyman Ekran, Καθηγ. Πανεπ. Κύπρου (κατεχ.)
2. «Η κατάσταση στη Σαμψούντα και την περιοχή της πριν την έλευση του Κεμάλ στη Σαμψούντα (19.5.1919)», Ahmet Semerci, Αναπλ. Καθηγ. Πανεπ.
3. «Η σπουδαιότητα της Σαμψούντας στην περίοδο του Απελευθερωτικού Αγώνα και ο βομβαρδισμός της Σαμψούντας (7.6.1922)», Rahmi Doganay, Καθηγ. Πανεπ. Ευφράτη
4. «Η ματιά (θεώρηση) της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης στο Ποντιακό Ζήτημα και η αναζήτηση λύσεων (1922)», Serdar Sakin, Καθηγ. Πανεπ. Ερτσιγιές
5. «Η επίδραση της Ελλάδας στη σφαγή του Πόντου κατά την περίοδο του Απελευθερωτικού Αγώνα», Hasan Cicioglu, Λεκτ. Πανεπ. Κύπρου (κατεχ.)
6. «Η εισβολή των Ρώσων στην Τραπεζούντα και οι δραστηριότητες των ελλήνων της Τραπεζούντας», Mesut Gapa, Καθηγ. Πανεπ. Τραπεζούντας
7. «Οι πολιτικές (διπλωματικές) πρωτοβουλίες του Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσ. Φιλιππίδη για την ίδρυση του Ποντιακού Κράτους», Aydin Özgören, Ερευνητής Ιστορίας Σύμβουλος ΓΕΣ
8. «Το Ποντιακό Ζήτημα και ο ρόλος της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα», Yasar Özüçetin, Αναπλ. Καθ. Πανεπ. Aki Evran
9. «Η εμφάνιση του Ποντιακού Ζητήματος και Ποντιακές δραστηριότητες στην περιοχή του Πόντου», Mehmet Okur, Λέκτ. Πανεπ. Τραπεζούντας
10. «Ποντιακό Ζήτημα (1912 1923)», Stefanos Yerasimos, Καθηγητής Πανεπ. St. Denis Παρισίων
11. «Παράνομοι στην περιοχή του βιλαετίου της Τραπεζούντας (1856)», Yavuz Erler, Διδακτ. Πανεπ. 19ης Μαΐου
12. «Μια σύντομη ματιά στην ιστορία της Τραπεζούντας απο την ίδρυση της μέχρι τον 19ο αίωνα», Melek Öksuz, Διδάκτωρ
13. «Ένα δοκίμιο (μικρή διατριβή) για τον Οσμανικό Εύξεινο Πόντο», Yücel Öztürk, Λεκτ. Παν. Sakaria (Adapazari)
14. «Οι σχέσεις με τον Χριστιανικό κόσμο του Ελληνο - Τραπεζουντιακού Κράτους», Ibrahim Tellioglu, Λεκτ. Πανεπ. Τραπεζούντας
15. «Επιρροή (επίδραση) των προσφύγων στην σημερινή εθνική υποδομή των κατοίκων του Πόντου», Ibrahim Tellioglu, Λέκτορ Πανεπιστημείου Τραπεζούντας
16. «Οι Σημειώσεις του Ξενοφώντα για την Κολχίδα», A. Mican Zehiroglu, Ερευνητής Ιστορίας
17. «Οι αρχαιότερες εγκαταστάσεις των Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο», Robert Drews, Μετάφρ. στην Τουρκική από τον λεκτ. Omer gapar
18. «Ο Τύπος των μειονοτήτων στην Τραπεζούντα», Hüseyin Albayrak, Ερευνητής Ιστορίας
Όμως οι Τούρκοι δεν περιορίζουν το ενδιαφέρον τους για τον Πόντο μόνο σε επίπεδο εθνικό-πολιτικό. Ανάλογο είναι και το ενδιαφέρον τους για τη μουσική, την τέχνη, τις παραδόσεις κλπ. των κατοίκων της περιοχής του Πόντου. Ωστόσο και αυτή ακόμη η προσέγγιση δεν είναι άμοιρη εθνικιστικής εκμετάλλευσης υπό την έννοια οτι ακόμη και τα ποντιακά τραγούδια και η μουσική είτε προέρχονται είτε είνα βαθύτατα επιρρεασμένα από την μουσικοχορευτική παράδοση των «αρχαίων» Τούρκων.
Σχετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα παρακάτω άρθρα που αφορούν τη μουσική, το τραγούδι και τον κεμεντζέ στην περιοχή του Πόντου:
- Η επίδραση της έντεχνης μουσικής των Οσμανών στη μουσική των Ελλήνων της Ανατολίας του Marko Jouste σε μετάφραση Yasemin Akbas.
- Η παράδοση του τραγουδιού στον Όφη, Omer Asan Ερευνητής Ιστορίας.
- Το έπος ενός θανάτου και τα λαϊκά τραγούδια των Τούρκων, Ρωμιών/Ποντίων και Λαζών στην περιοχή του Πόντου Omer Asan Ερευνητής Ιστορίας.
- Ο Κεμεντζές στην Τραπεζούντα και την περιοχή της Necati Demir Λέκτορας Πανεπιστημίου Σεβαστείας.
Θεωρώ ότι με το βιβλίο μου (Το Ποντιακό από τη σκοπιά των Τούρκων) και το παρόν άρθρο συνεισφέρω να κατανοήσουν οι Πόντιοι καλύτερα την άποψη του «άλλου» που τους αφορά. Κυρίως όμως ελπίζω οτι δίνω ένα χεράκι στους νέους επιστήμονες για να ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι τους στους σκοτεινούς δρόμους της ιστορίας.
Πηγή: Ειδήσεις
Ιδιαίτερα το Ελληνικό Κράτος, από πουθενά δεν προκύπτει ότι έχει στην «ατζέντα» του κάποιο Ζήτημα, επονομαζόμενο και Ποντιακό, έτοιμο να το χρησιμοποιήσει, έστω και μακροπρόθεσμα, απέναντι στη Χώρα (Τουρκία) που το δημιούργησε.
Οι δημοσιογράφοι, οι ιστορικοί, οι πολιτικοί, και γενικότερα η κρατούσα τάξη στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη παρόμοιου ζητήματος, αλλά αντίθετα, ειρωνεύονται και θεωρούν γραφικούς αυτούς που κατ’ ιδέαν τολμούν να ψιθυρίσουν ότι υπάρχει ένα Ζήτημα.
Ωστόσο, αν αυτοί που χαράσσουν τα στρατηγικά συμφέροντα της Χώρας, δεν συγκινούνται από τις «φωνές» των Ελληνοποντίων, είναι υποχρεωμένοι να λάβουν υπόψη τους τις «φωνές» των Τούρκων, οι οποίοι από χρόνια μιλούν για κάποιο ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ στην Ελλάδα, που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του.
Δυστυχώς, η Ελληνική Διπλωματία είτε αγνοεί, είτε δεν τολμά να εκμεταλλευτεί το «πρόβλημα», παρότι το συγκριτικό πλεονέκτημα είναι με το μέρος της.
Οι Τούρκοι, που από χρόνια ετοιμάζουν την άμυνα τους στην αναμενόμενη επίθεση της Ελλάδας, εκμεταλλευόμενοι το κενό, άρχισαν να περνούν στην επίθεση.
Έτσι, ακραίες και γραφικές απόψεις Τούρκων εθνικιστών ότι οι Ανταλλάξιμοι (Πόντιοι) του 1923 δεν είναι παρά Τούρκοι Μουσουλμάνοι, άρχισαν σιγά – σιγά να υιοθετούνται και από Τούρκους καθηγητές Πανεπιστημίων, αποκτώντας πλέον και επιστημονική επίφαση.
Δεν μένει παρά ο χρόνος να λειτουργήσει «χωνευτικά» ώστε στο τέλος το Ποντιακό Ζήτημα να μετατραπεί γι' αυτούς σ’ ένα Ζήτημα κατά το οποίο οι Τούρκοι Πόντιοι θ’ αρχίσουν να ζητούν την Ανεξαρτησία των Ποντίων της Ελλάδας τους οποίους καταπιέζει το Ελληνικό Κράτος(κάπως έτσι έγινε και με τους Βούλγαρους Σκοπιανούς, τους οποίους πες, πες, πες, κάποιοι έπεισαν ότι είναι Μακεδόνες, και τελευταία άρχισαν να ζητούν την απελευθέρωση της Αιγαιακής (Ελληνικής) Μακεδονίας).
Στο βιβλίο μου «Το Ποντιακό από τη σκοπιά των Τούρκων» αναφέρομαι στις απόψεις των Τούρκων για το θέμα αυτό.
Συμπερασματικά, για τους Τούρκους συγγραφείς, το Ποντιακό Ζήτημα ανάγεται σε δύο περιόδους: Στην πρώτη περίοδο των ετών 1916 – 1924 (όπου περιλαμβάνονται τα γνωστά γεγονότα των εξοριών, εκτοπισμών, αντάρτικου, Δημοκρατίας Πόντου, Δικαστηρίων Ανεξαρτησίας, κλπ), και στη δεύτερη περίοδο των ετών 1980 κι επέκεινα, όπου παρατηρείται στην Ελλάδα μία «έξαρση» του Ποντιακού φρονήματος, με τη μορφή της Σύγχρονης Ποντιοσύνης (Post modern Pontosculuk).
Η πρώτη περίοδος, κατά τους Τούρκους, έχει τελειώσει με την Ανταλλαγή των πληθυσμών. Η δεύτερη περίοδος των ημερών μας, παρότι ήρεμη και ειρηνική, θεωρείται πιο «ύπουλη» και βασανιστική για τους Τούρκους, γιατί αποτελεί μια περίοδο κατά την οποία οι Ελληνοπόντιοι με τις ειρηνικές δράσεις τους προετοιμάζουν αργά αλλά σταθερά το έδαφος για έναν Ποντιακό Ξεσηκωμό από τους Μουσουλμάνους Πόντιους. Παράλληλα, οι Έλληνες Πόντιοι δουλεύουν στη Διεθνή Κοινότητα προκειμένου να αμαυρώσουν την εικόνα των Τούρκων με τη «δήθεν» γενοκτονία τους και την παρεπόμενη αξίωση τους για διεκδίκηση αποζημιώσεων και εδαφών σε βάρος της Τουρκίας. Κι ενώ τέτοια φαντάζονται οι Τούρκοι και οργανώνουν την άμυνα τους, είναι αμφίβολο αν περνούν από το μυαλό των Ελλήνων ιθυνόντων ιδέες για την αντιμετώπιση ή εκμετάλλευση σχετικών ενδεχομένων.
Στο βιβλίο μου αναφέρομαι σε πολλούς Τούρκους συγγραφείς που ασχολούνται με το θέμα. Η παρακολούθηση της τουρκικής ιστοριογραφίας γύρω από το θέμα απέδειξε ότι στην Τουρκία όχι μόνο έχουν ασχοληθεί πολύ (και πολλοί) με όλες τις πτυχές του Ποντιακού Ζητήματος, αλλά το ενδιαφέρον τους βαίνει αυξανόμενο προσαρμοζόμενο στις σύγχρονες συγκυρίες. Παλιά βιβλία επανακυλοφορούν και εκδίδονται νέα, όπου επιχειρείται αφενός η δικαιολόγηση της Τουρκικής συμπεριφοράς τα έτη 1916 – 1924, και αφετέρου η ανάλυση και ερμηνεία των Ποντιακών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, κυρίως μετά τη δεκαετία του 1980.
Είναι αξιοσημείωτο ότι για τους Τούρκους, οι μεν Ποντιακές δραστηριότητες της πρώτης περιόδου (αντάρτικο, Δημοκρατία του Πόντου, κλπ) συνδέονται άμεσα με τον Εθνικό Απελευθερωτικό τους Αγώνα (δηλ. το μέτωπο της Σμύρνης), οι δε Ποντιακές δραστηριότητες της δεύτερης περιόδου (διεθνής αναγνώριση Γενοκτονίας Ποντίων, ενδιαφέρον Ποντίων για Πόντο, Συνέδρια Ποντίων, κλπ) ερμηνεύονται ως ύπουλες κινήσεις διαμελισμού της τουρκικής κρατικής οντότητας.
Παρότι καταχωρούνται στο βιβλίο μου απόψεις δεκάδων Τούρκων συγγραφέων για το θέμα, παραθέτω παρακάτω τους τίτλους πολλών άρθρων που δημοσιεύτηκαν σε διάφορα περιοδικά, τα οποία δείχνουν το συνεχές και αμείωτο ενδιαφέρον των Τούρκων για το Ζήτημα.
Επειδή στα πλαίσια ενός άρθρου δεν χωρεί έστω και περιληπτική θεώρηση των απόψεων των συγγραφέων, παραθέτω εδώ τους τίτλους μόνο των άρθρων που έγραψαν διάφοροι Τούρκοι ιστορικοί (κυρίως ακαδημαϊκοί).
Από την ανάγνωση και μόνο των τίτλων, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται το σημείο όπου εστιάζεται το ενδιαφέρον του συγγραφέα. Αν και η άποψη του συγγραφέα προκύπτει μόνο από την πλήρη ανάγνωση του κειμένου, ωστόσο θεωρώ ότι και η παράθεση μόνο των τίτλων θα βοηθήσει τον Έλληνα αναγνώστη να αντιληφθεί πόση βαρύτητα και σπουδαιότητα έχει το Ποντιακό στην Κοινωνία της Τουρκίας.
ΤΙΤΛΟΣ - ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ - ΙΔΙΟΤΗΤΑ
2. «Η κατάσταση στη Σαμψούντα και την περιοχή της πριν την έλευση του Κεμάλ στη Σαμψούντα (19.5.1919)», Ahmet Semerci, Αναπλ. Καθηγ. Πανεπ.
3. «Η σπουδαιότητα της Σαμψούντας στην περίοδο του Απελευθερωτικού Αγώνα και ο βομβαρδισμός της Σαμψούντας (7.6.1922)», Rahmi Doganay, Καθηγ. Πανεπ. Ευφράτη
4. «Η ματιά (θεώρηση) της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης στο Ποντιακό Ζήτημα και η αναζήτηση λύσεων (1922)», Serdar Sakin, Καθηγ. Πανεπ. Ερτσιγιές
5. «Η επίδραση της Ελλάδας στη σφαγή του Πόντου κατά την περίοδο του Απελευθερωτικού Αγώνα», Hasan Cicioglu, Λεκτ. Πανεπ. Κύπρου (κατεχ.)
6. «Η εισβολή των Ρώσων στην Τραπεζούντα και οι δραστηριότητες των ελλήνων της Τραπεζούντας», Mesut Gapa, Καθηγ. Πανεπ. Τραπεζούντας
7. «Οι πολιτικές (διπλωματικές) πρωτοβουλίες του Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσ. Φιλιππίδη για την ίδρυση του Ποντιακού Κράτους», Aydin Özgören, Ερευνητής Ιστορίας Σύμβουλος ΓΕΣ
8. «Το Ποντιακό Ζήτημα και ο ρόλος της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα», Yasar Özüçetin, Αναπλ. Καθ. Πανεπ. Aki Evran
9. «Η εμφάνιση του Ποντιακού Ζητήματος και Ποντιακές δραστηριότητες στην περιοχή του Πόντου», Mehmet Okur, Λέκτ. Πανεπ. Τραπεζούντας
10. «Ποντιακό Ζήτημα (1912 1923)», Stefanos Yerasimos, Καθηγητής Πανεπ. St. Denis Παρισίων
11. «Παράνομοι στην περιοχή του βιλαετίου της Τραπεζούντας (1856)», Yavuz Erler, Διδακτ. Πανεπ. 19ης Μαΐου
12. «Μια σύντομη ματιά στην ιστορία της Τραπεζούντας απο την ίδρυση της μέχρι τον 19ο αίωνα», Melek Öksuz, Διδάκτωρ
13. «Ένα δοκίμιο (μικρή διατριβή) για τον Οσμανικό Εύξεινο Πόντο», Yücel Öztürk, Λεκτ. Παν. Sakaria (Adapazari)
14. «Οι σχέσεις με τον Χριστιανικό κόσμο του Ελληνο - Τραπεζουντιακού Κράτους», Ibrahim Tellioglu, Λεκτ. Πανεπ. Τραπεζούντας
15. «Επιρροή (επίδραση) των προσφύγων στην σημερινή εθνική υποδομή των κατοίκων του Πόντου», Ibrahim Tellioglu, Λέκτορ Πανεπιστημείου Τραπεζούντας
16. «Οι Σημειώσεις του Ξενοφώντα για την Κολχίδα», A. Mican Zehiroglu, Ερευνητής Ιστορίας
17. «Οι αρχαιότερες εγκαταστάσεις των Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο», Robert Drews, Μετάφρ. στην Τουρκική από τον λεκτ. Omer gapar
18. «Ο Τύπος των μειονοτήτων στην Τραπεζούντα», Hüseyin Albayrak, Ερευνητής Ιστορίας
Όμως οι Τούρκοι δεν περιορίζουν το ενδιαφέρον τους για τον Πόντο μόνο σε επίπεδο εθνικό-πολιτικό. Ανάλογο είναι και το ενδιαφέρον τους για τη μουσική, την τέχνη, τις παραδόσεις κλπ. των κατοίκων της περιοχής του Πόντου. Ωστόσο και αυτή ακόμη η προσέγγιση δεν είναι άμοιρη εθνικιστικής εκμετάλλευσης υπό την έννοια οτι ακόμη και τα ποντιακά τραγούδια και η μουσική είτε προέρχονται είτε είνα βαθύτατα επιρρεασμένα από την μουσικοχορευτική παράδοση των «αρχαίων» Τούρκων.
Σχετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα παρακάτω άρθρα που αφορούν τη μουσική, το τραγούδι και τον κεμεντζέ στην περιοχή του Πόντου:
- Η επίδραση της έντεχνης μουσικής των Οσμανών στη μουσική των Ελλήνων της Ανατολίας του Marko Jouste σε μετάφραση Yasemin Akbas.
- Η παράδοση του τραγουδιού στον Όφη, Omer Asan Ερευνητής Ιστορίας.
- Το έπος ενός θανάτου και τα λαϊκά τραγούδια των Τούρκων, Ρωμιών/Ποντίων και Λαζών στην περιοχή του Πόντου Omer Asan Ερευνητής Ιστορίας.
- Ο Κεμεντζές στην Τραπεζούντα και την περιοχή της Necati Demir Λέκτορας Πανεπιστημίου Σεβαστείας.
Θεωρώ ότι με το βιβλίο μου (Το Ποντιακό από τη σκοπιά των Τούρκων) και το παρόν άρθρο συνεισφέρω να κατανοήσουν οι Πόντιοι καλύτερα την άποψη του «άλλου» που τους αφορά. Κυρίως όμως ελπίζω οτι δίνω ένα χεράκι στους νέους επιστήμονες για να ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι τους στους σκοτεινούς δρόμους της ιστορίας.
Πηγή: Ειδήσεις