Μιλάει στο «Βήμα» ο τούρκος δημοσιογράφος που αγωνίστηκε για να λειτουργήσει ξανά η μονή στον Πόντο
Έπειτα από 88 ολόκληρα χρόνια θα ηχήσουν και πάλι, εφέτος τον Δεκαπενταύγουστο, οι καμπάνες και τα σήμαντρα της πιο τραγουδισμένης, της πιο «πονεμένης» Μάνας του Ελληνισμού, της «εξόριστης» Παναγίας του όρους Μελά του Πόντου, της γνωστής ως Παναγίας Σουμελά. Χιλιάδες ποντιακής καταγωγής Έλληνες από τα πέρατα της Γης αναμένεται να συρρεύσουν στην Παναγία η οποία στα χρόνια της προσφυγιάς έγινε σύμβολο αναμνήσεων, ελπίδας και παρηγοριάς. Εξέχουσα μορφή, ανάμεσά τους, ο Ίμβριος την καταγωγή κ.κ. Βαρθολομαίος, ο οποίος θα είναι ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης στα 1.600 χρόνια λειτουργίας του Μοναστηριού που θα τελέσει την πανηγυρική λειτουργία την ημέρα της εορτής της Παναγίας.
Ο δημοσιογράφος της «Χουριέτ» κ. Οζκόκ δηλώνει στο “Βήμα της Κυριακής” ότι με την πρώτη ευκαιρία θα επισκεφτεί την ιστορική Μονή στο επιβλητικό όρος Μελά (κάτω) και θα προσευχηθεί.
«Τα μνημεία που δεν έχουν μέσα τους ζωή και πίστη πάντα με θλίβουν. Αυτή η θρησκευτική λειτουργία θα δώσει στη Μονή τη χαμένη της ψυχή. Εμείς οι Τούρκοι και εσείς οι Έλληνες έχουμε ανάγκη από τέτοιες θαρραλέες αποφάσεις και χαίρομαι που μέρα με τη μέρα γίνονται τέτοια βήματα» δηλώνει στο «Βήμα της Κυριακής» ο δημοσιογράφος της τουρκικής εφημερίδας «Χουριέτ» κ. Ερτουγρούλ Οζκιόκ (Εrtugrul Οzkok). Με τα ρεπορτάζ και την αρθρογραφία του ο κ. Οζκιόκ έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να καμφθούν οι εσωτερικές αντιδράσεις και να δοθεί επισήμως από το τουρκικό κράτος η άδεια για την τέλεση της λειτουργίας. «Έμαθα ότι θα ανοίξει για προσκύνημα η Παναγία Σουμελά κατά τη διάρκεια μιας κουβέντας που είχα με τη διοίκηση του αθλητικού ομίλου της Τραπεζούντας “Τrabzonspor”. Εκείνη τη στιγμή αισθάνθηκα ότι κάποια πράγματα αλλάζουν στην Τουρκία. Οι Τραπεζούντιοι υποστήριζαν με όλη την καρδιά τους το άνοιγμα του μοναστηριού» τονίζει και προσθέτει την εμπειρία του από την επίσκεψή του εκεί. «Πρόκειται για μια πόλη που έζησε στο παρελθόν τη λύπη ορισμένων τραγικών γεγονότων. Οι δύο μέρες που πέρασα στην Τραπεζούντα έδειξαν ότι πολλοί κάτοικοί της με ειλικρίνεια προσπαθούν να μαλακώσουν αυτήν την εικόνα. Το Μοναστήρι είναι ένα σημαντικό μνημείο του ορθόδοξου κόσμου. Ταυτόχρονα αποτελεί ένα ιδιαίτερης αισθητικής αρχιτεκτονικό οικοδόμημα που έχει τοποθετηθεί μέσα στα βουνά. Αυτό το μνημείο μάς δείχνει τις προσπάθειες που έκαναν οι άνθρωποι για να τιμήσουν την πίστη τους... Ως αποτέλεσμα πολέμων, αλλαγών και τραγωδιών, πολλά έργα κάθε λαού έμειναν εκτός των δικών τους συνόρων. Είναι πλέον κοινό προϊόν της ανθρωπότητας. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτά. Ως πολίτης της Τουρκικής Δημοκρατίας είμαι υπερήφανος για τα έργα του ελληνικού πολιτισμού που υπάρχουν στα εδάφη μας. Επιθυμώ και στις άλλες χώρες να αισθάνονται το ίδιο για τα τουρκικά και τα ισλαμικά έργα διότι αυτά τα μνημεία από τη μία γίνονται πολιτισμικός πλούτος για τις χώρες μας και από την άλλη κουβαλούν τη φιλία μεταξύ των λαών μας» συνεχίζει ο κ. Οζκιόκ. Και καταλήγει: «Συγχαίρω για αυτήν την ιστορική απόφασή τους την τουρκική κυβέρνηση και τον λαό της Τραπεζούντας. Πιστεύω με όλη μου την καρδιά ότι αυτή είναι η στάση που ταιριάζει σε μας τους Τούρκους. Όταν θα πάω στην Τραπεζούντα η πρώτη μου δουλειά είναι να επισκεφθώ τη Μονή, να ανάψω ένα κερί και να προσευχηθώ».«Με αίτησή του ο Πατριάρχης αιτείται άδεια τέλεσης λειτουργίας στις 15 Αυγούστου 2010, στην οποία θα συμμετέχουν επισκέπτες που θα έλθουν από το εξωτερικό. Από πλευράς του υπουργείου μας κρίνεται σκόπιμη η παραχώρηση άδειας τέλεσης θρησκευτικής λειτουργίας(...) σε ώρα και διάρκεια που θα οριστεί από τη Νομαρχία Τραπεζούντας, στον εξωτερικό αύλειο χώρο υπό την προϋπόθεση ότι η λειτουργία δεν θα παρεμποδίζει την επίσκεψη άλλων επισκεπτών στη Μονή» σημειώνει ο υπουργός Τουρισμού της Τουρκίας κ. Ερτ. Γκιουνάι στο έγγραφο που απέστειλε την περασμένη Τρίτη 8 Ιουνίου και επιτρέπει την τέλεση της θείας λειτουργίας.
Το έγγραφο όμως με ημερομηνία 3 Μαΐου 2010 ίσως και να μην είχε ακόμη παραληφθεί από τις αρμόδιες αρχές, αν ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν συναντούσε τον κ. Γκιουνάι τυχαία, σε μια συναυλία. Το πιο πιθανό είναι να έπεφτε «θύμα» της... γραφειοκρατίας, που ευνοούν όλοι όσοι δεν βλέπουν με καλό μάτι τέτοιου είδους ανοίγματα.
Ο κ.κ. Βαρθολομαίος γνωρίζει το πρόβλημα όπως επίσης και ότι τέτοιες τάσεις υπάρχουν και στην Ελλάδα. Άλλωστε μόλις πέρυσι Έλληνες επισκέπτες δημιούργησαν σοβαρά ζητήματα στην προσπάθειά τους να τελέσουν δέηση στο Μοναστήρι χωρίς άδεια.
«Η Παναγία Σουμελά είναι η “Μέκκα” του Ελληνισμού. Βρισκόμουν πέρυσι εκεί και δεν μας επιτράπηκε να τελέσουμε τη δέηση. Η εφετινή απόφαση που ελήφθη είναι ιστορική. Θα προστατεύσουμε την προσπάθεια που γίνεται» διατείνεται ο βουλευτής της ΝΔ κ. Σ. Αναστασιάδης. Και ο συνάδελφός του, τού ΠαΣοΚ κ. Αλ. Αθανασιάδης επισημαίνει: «Για όλους τους Πόντιους σε όλη την υφήλιο θα είναι μια ιστορική στιγμή. Πέρασαν 88 χρόνια από τον ξεριζωμό των παππούδων μας. Και τώρα θα ξαναγυρίσουμε για να υμνήσουμε την Παναγία μας που μας κράτησε όρθιους σε όλες τις δύσκολες στιγμές. Θα προστατεύσουμε πάση θυσία την προσπάθεια που κάνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης».
18 αιώνες Ιστορίας
4ος αιώνας: Οι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος ανακαλύπτουν στο όρος Μελά την εικόνα της Παναγίας,την οποία σύμφωνα με την παράδοση φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς,και ιδρύουν τη μονή.7ος αιώνας: Ο όσιος Χριστοφόρος επανιδρύει το μοναστήρι,το οποίο είχε καταστραφεί.
14ος αιώνας: Ο Αλέξιος Γ΄ Κομνηνός χτίζει πύργους,κελιά,ανακαινίζει τα κτίσματα και εγκαθιστά 40 μόνιμους φρουρούς για την προστασία της Μονής.
Αρχές 15ου αιώνα: Ο Μανουήλ Γ΄ Κομνηνός προσφέρει στη Μονή σταυρό με τίμιο ξύλο.
Μέσα 15ου ως 19ο αιώνα: Οι σουλτάνοι εκδίδουν φιρμάνια και επικυρώνουν τα προνόμια που παραχώρησαν οι βυζαντινοί αυτοκράτορες στη Μονή.
1868: Στη βιβλιοθήκη της Μονής ο ερευνητής Σάββας Ιωαννίδης βρίσκει το πρώτο ελληνικό χειρόγραφο για τον Διγενή Ακρίτα.
1922: Η Μονή καταστρέφεται από τους Νεότουρκους.
1923: Λίγο προτού εγκαταλείψουν το μοναστήρι οι μοναχοί κρύβουν την εικόνα της Παναγίας, τον σταυρό του αυτοκράτορα Μουνουήλ Γ΄ και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστόφορου σε κρύπτη.
1930: Ο τούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού επισκέπτεται την Αθήνα και συναντά εκπροσώπους Ποντίων. Οι τελευταίοι δύο εν ζωή μοναχοί αναλαμβάνουν να μεταφέρουν τα κειμήλια στην Ελλάδα.
1931: Η εικόνα της Παναγίας τοποθετείται στο Βυζαντινό Μουσείο και ο Λεωνίδας Ιασωνίδης, υπουργός της κυβέρνησης Βενιζέλου, δηλώνει: «Εν Ελλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Με την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος».
1951: Ο Φίλων Κτενίδης προχωρεί στη θεμελίωση του Ναού της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο του Νομού Ημαθίας.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Είναι το εθνικό μας προσκύνημα
Στο γραφείο μου έχω δύο φωτογραφίες: η μία δείχνει το ορφανοτροφείο της Πριγκίπου όπου μεγάλωσε ο πατέρας μου,ο οποίος γεννήθηκε σε ένα χωριό έξω από την Προύσα και το 1922 ήρθε στην Ελλάδα. Πριν από λίγο καιρό ένας φίλος μου επισκέφθηκε την Πρίγκιπο και του ζήτησα να μου φέρει λίγο χώμα από την αυλή και τον εσωτερικό χώρο του ορφανοτροφείου. Μου έφερε δύο βαζάκια· το ένα το έδωσα στον αδελφό μου και το άλλο κράτησα εγώ, γιατί θέλω να έχω λίγο από το χώμα όπου περπάτησε ο πατέρας μου. Η δεύτερη φωτογραφία δείχνει την Παναγία Σουμελά, γιατί η μητέρα μου ήταν Πόντια, από το Ναβοροσίσκ της Ρωσίας. Το 1922 ήρθε στην Ελλάδα. Η Παναγία Σουμελά είναι το προσκύνημα των Ποντίων αλλά και όλων των Ελλήνων. Ιδρύθηκε το 386 και εκεί συντελέστηκαν ιστορικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας αλλά και αργότερα. Το καθολικό της Μονής είναι λαξευμένο στον βράχο. Τα δεκάδες κελιά ήταν τα κρυφά σχολεία του Πόντου. Η Παναγία Σουμελά είναι το εθνικό μας προσκύνημα. Συγκινήθηκα στο άκουσμα της είδησης,θα μπορούσα να πω σε βαθμό συνταρακτικό.
Πηγή: Το Βήμα