«Το χωρίομ’ το Κίζαρι» τιτλοφορείται το βιβλίο του Μιχάλη Διαμαντίδη που θα παρουσιασθεί στις 10 του Ιούλη στο κέντρο «Έπαυλη» των Σαπών από την εκδότρια του «Παρατηρητή της Θράκης» Τζένη Κατσαρή – Βαφειάδη και τον νομάρχη Ροδόπης Άρη Γιαννακίδη.
Φόρος τιμής στους προγόνους, αλλά και στο χωριό του, το βιβλίο του Μιχάλη Διαμαντίδη καταγράφει όλη την ιστορία του ανθρώπων του χωριού από τον ξεριζωμό από την πατρίδα, την προσφυγιά, την εγκατάσταση στη νέα πατρίδα, την προσπάθεια επιβίωσης μέχρι και σήμερα. Ένα βιβλίο αφιερωμένο στο φίλο και κουμπάρο Χρήστο Κουσίδη, συνοδοιπόρο στο όνειρο της συγγραφής του βιβλίου, ο οποίος όμως έφυγε νωρίς. Ένα βιβλίο που ο συγγραφέας έχει αποφασίσει τα έσοδά του να δοθούν για φιλανθρωπικό σκοπό στο χωριό του το Κίζαρι…
«Ήταν ένα δύσκολο έργο»
Ο Μιχάλης Διαμαντίδης ξεκίνησε στα τέλη του 2003 να γράφει το βιβλίο. «Ήταν ένα πολύ δύσκολο έργο γιατί απαιτούσε την συγκέντρωση του φωτογραφικού υλικού και των ντοκουμέντων από τους λίγους Κιζαριώτες που ζούσαν για τον Πόντο, για το ταξίδι, για τη ζωή τους και την εδραίωσή τους στο Κίζαρι μέχρι σήμερα. Όλες οι πτυχές αυτών των γεγονότων είναι καταγεγραμμένες. Εκείνο, όμως, που καθυστέρησε την έκδοση γιατί ήταν δύσκολο και κουραστικό, γιατί αφορούσε και προσωπικά δεδομένα είναι ότι έχω συγκεντρώσει πέντε χιλιάδες ονόματα τα οποία αφορούν στο γενεαλογικό δένδρο πενήντα δύο οικογενειών, που δεν ζουν σε ένα συγκεκριμένο μέρος αλλά είναι διασκορπισμένοι σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Βρήκα Κιζαριώτες στην Αμερική, στην Αυστραλία, στην Ρουμανία, στην Ουγγαρία. Καταλαβαίνετε ότι ήταν πολύ δύσκολο. Από την άλλη, αυτά τα στοιχεία έπρεπε να διασταυρωθούν. Πολλές φορές μου έκλειναν το τηλέφωνο και προσπαθούσα να βρω άλλο συγγενή, ώστε να βρω την άκρη για να καταγράψω ονόματα και να μην υπάρχουν λάθη, πέρα από το γεγονός ότι υπάρχουν ονόματα που αναφέρονται σε δύο και τρεις μέχρι και έξι οικογένειες, δηλαδή, όταν οι παππούδες ήταν Κιζαριώτες και οι γονείς Κιζαριώτες, σημαίνει ότι υπάρχουν έξι οικογένειες. Αυτοί ήταν οι λόγοι που καθυστέρησε».
Αφιερωμένο το βιβλίο στον Χρήστο Κουσίδη
«Είχα ένα πολύ αγαπητό πρόσωπο. Ξάδελφος και κουμπάρος ο Χρήστος Κουσίδης που δυστυχώς μας άφησε νέος. Όταν ιδρύθηκε ο Σύλλογος, ήμασταν από τα ιδρυτικά μέλη και πολλές φορές κάναμε κουβέντα ότι όλα αυτά θα πρέπει να τα γράψουμε, ώστε να μείνουν και να μη χαθούν. Βέβαια αργήσαμε. Μετά από δέκα χρόνια πήρα την απόφαση να το γράψω. Το βιβλίο το αφιερώνω στον Χρήστο Κουσίδη, επειδή μαζί ξεκινήσαμε αυτήν την κουβέντα».
Τα έσοδα από την πώληση του βιβλίου θα διατεθούν για φιλανθρωπικό σκοπό. «Τα όποια λεφτά περισσέψουν θα τα δώσω στο Κίζαρι. Έχω αποφασίσει πού θα πάνε, αλλά θα μου επιτρέψετε να μην το κοινοποιήσω».
«Όλοι οι συγχωριανοί μου ήταν δίπλα μου»
Η συμπαράσταση των συγχωριανών ήταν μεγάλη. «Όλοι ήταν δίπλα μου να μου δώσουν φωτογραφίες και να μου διηγηθούν την ιστορία των γονέων. Ό,τι περιγράφω μέσα είναι αληθινές ιστορίες. Υπήρχαν κάποια πρόσωπα που γνώριζαν πολλά, και λόγω της ηλικίας τους και λόγω του ότι είχαν γερή μνήμη. Υπήρχαν πρόσωπα που γνώριζαν πάρα πολλά και έτσι μπόρεσα και κατέγραψα την ιστορία του χωριού. Έχω καταγραφές από πρόσφυγες πρώτης γενιάς. Όταν ξεκίνησα ζούσαν 26, οι οποίοι είναι γεννημένοι πριν από το 1925 στο Σοχούμι και υπάρχει και φωτογραφικό υλικό. Οι περισσότερες καταγραφές είναι από αυτούς. Επειδή όμως καθυστερήσαμε στην έκδοση, πολλοί από αυτούς μας άφησαν. Σήμερα ζουν περίπου δεκατρείς από αυτούς».
Η παρουσίαση του βιβλίου
Το βιβλίο θα παρουσιασθεί το Σάββατο 10 Ιουλίου στην «Έπαυλη» στις Σάπες και θα ακολουθήσει και μεγάλη ποντιακή βραδιά. «Θα έχουμε μεγάλους πόντιους καλλιτέχνες τον Ορφανίδη, τον Καρασαβίδη, στη λύρα τον Πιπερίδη και τον Νικηφορίδη και στο νταούλι τον μεγάλο μας Πολυχρονίδη. Έχω καλέσει όλους τους απανταχού Κιζαριώτες. Έστειλα επτακόσιες προσκλήσεις. Στις επαφές που είχα, κράτησα τα τηλέφωνα και τις διευθύνσεις τους και έτσι τους έστειλα πρόσκληση. Όπως έστειλα και σε πολλούς φίλους. Από το εξωτερικό στην παρουσίαση του βιβλίου θα παρευρίσκονται Κιζαριώτες από τη Γερμανία οι οποίοι κανόνισαν την άδειά τους, έτσι ώστε να συμπέσει με την παρουσίαση, δύσκολο βέβαια είναι να παρεβρεθούν από την Αμερική και την Αυστραλία».
Συνδιοργανωτές της εκδήλωσης είναι η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, η Νομαρχία Ροδόπης, η Διευρυμένη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης – Έβρου και ο δήμος Σαπών.
«Όλους τους ευχαριστώ γιατί θα με στηρίξουν οικονομικά, διότι το κόστος είναι μεγάλο και δεν μπορούσα να αντεπεξέλθω. Μη ξεχνάτε ότι ο σκοπός είναι φιλανθρωπικός οπότε γίνεται κατανοητό ότι ήταν δύσκολο για μένα οικονομικά».
Το περιεχόμενο του βιβλίου
• Ο δρόμος της προσφυγιάς
Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στους Έλληνες του Πόντου που το 1925 ακολούθησαν το δρόμο της προσφυγιάς. «Όλα τα γεγονότα με ημερομηνίες είναι καταγεγραμμένα. Στις αρχές του 1990 οι παππούδες μας οι οποίοι προέρχονται από τα χωριά της Τραπεζούντας αλλά και μέσα από την πόλη αναγκάσθηκαν λόγω των γεγονότων και των διωγμών αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν στο Σοχούμ από το οποίο στα τέλη του 1925 πήραν το καράβι «Άγιος Χαράλαμπος» και έφθασαν μετά κόπων και βασάνων στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης. Εκεί αντιμετώπισαν άλλα προβλήματα με τις αρρώστιες που επικρατούσαν και με τον προβληματισμό της μόνιμης εγκατάστασης. Στην Καλαμαριά έμειναν για ένα δεκαπενθήμερο και αφού δημιουργήθηκε επιτροπή για να βρει μόνιμο τόπο εγκατάστασης επελέγη το Κίζαρι, το πιο ορεινό μέρος γιατί ήταν πλούσιο σε νερά και ήταν μακριά από αρρώστιες. Πέρασαν τόσα εύφορα μέρη στον κάμπο και παραθαλάσσια επέλεξαν να εγκατασταθούν στο Κίζαρι τον Φλεβάρη του 1926. Ήταν πενήντα δύο οικογένειες και αριθμούσαν 223 άτομα. Όλα αυτά είναι καταγεγραμμένα ονομαστικά και κατά οικογένειες».
• Η ζωή στο Κίζαρι
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στην ζωή στο Κίζαρι. «Όταν εγκαταστάθηκαν στο χωριό οι πρόσφυγες το χωριό ήταν μισό τούρκικο και μισό βουλγάρικο. Υπήρχε σχολείου τουρκικό είχε τζαμί και είχε και εκκλησία βουλγαρική. Τα σπίτια τα περισσότερα ήταν μισοκατεστραμμένα οπότε έπρεπε να ξεκινήσουν από το μηδέν. Με πολύ αγώνα επειδή ήταν χειμώνας μπόρεσαν και έφτιαξαν τα σπίτια τους οι περισσότεροι βέβαια γνώριζαν από αυτή την δουλειά και ο ένας βοηθούσε τον άλλο. Σε πρώτη φάση επιδιόρθωσαν τα σπίτια τους και έτσι ξεκίνησαν την καινούργια τους ζωή».
• Ήθη και έθιμα
Το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου αναφέρεται στα ήθη και έθιμα του χωριού. «Αναφέρομαι στις παραδόσεις στα ήθη και έθιμα, περιλαμβάνω κάποια ποντιακά τραγούδια, ποντιακά φαγητά, περιγράφω πώς ήταν τα σπίτια στο χωριό».
• Το Κίζαρι σήμερα
Στο τέταρτο κεφάλαιο δίνει την σημερινή εικόνα του χωριού. «Όπως όλα τα χωριά το Κίζαρι έχει ερημώσει. Οι Κιζαριώτες εγκαταστάθηκαν σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό είτε ως οικονομικοί μετανάστες είτε εξαιτίας του εμφυλίου βρέθηκαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Σήμερα ζουν 39 ψυχές ήρωες για μένα εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι ηλικιωμένοι, μόνοι και ανήμποροι. Προσπαθούμε οι νεώτεροι τα Σαββατοκύριακα και το καλοκαίρι να δώσουμε κάποια ζωή στο χωριό όσο μπορούμε βέβαια».
• Τα άλλα δύο κεφάλαια
Στο πέμπτο κεφάλαιο υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό. «Προσπάθησα να καλύψω όλες τις οικογένειες και το έκτο και δύσκολο κεφάλαιο είναι αυτό που αφορά στα γενεαλογικά δένδρα».
Πηγή: Παρατηρητής της Θράκης