Μιλούν στη “ΜτΚ” Πόντιοι που βρέθηκαν στην ιστορική λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας.
Της Μαρίας Καραούλη
Karaouli@makthes.gr
Τα συναισθήματα ανακατεμένα, οι μνήμες ολοζώντανες μπροστά στο μοναστήρι, μνημείο, σύμβολο, απάγκιο για τον ξεριζωμένο ελληνισμό του Πόντου. “Θείο δώρο” χαρακτήρισε ο οικουμενικός πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος την πρώτη θεία λειτουργία ανήμερα της Παναγιάς. “Θείο δώρο” και για όσους κατάφεραν να είναι παρόντες, μάρτυρες της ιστορικής στιγμής, της μεγάλης ημέρας.
Οι προσκυνητές που συμμετείχαν με τη φυσική τους παρουσία στην πρώτη λειτουργία στη μονή της Παναγίας Σουμελά δεν ξεπερνούσαν τις 3.000-4.000. Όμως χιλιάδες πιστών Ποντίων και φιλοποντίων ήταν εκεί νοερά, είτε προσευχόμενοι είτε παρακολουθώντας από τα μέσα ενημέρωσης τη λειτουργία.Μιλούν στη “ΜτΚ” Πόντιοι που βρέθηκαν στην ιστορική λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας.
Η φόρτιση, η συγκίνηση, αλλά και η χαρά που ένιωσαν όσοι έζησαν αυτή την ιστορική μέρα ήταν έκδηλη.
Ογδόντα οκτώ χρόνια μετά τη γενοκτονία που υπέστησαν οι πρόγονοί τους από τους νεότουρκους και τους κεμαλικούς και τον ξεριζωμό από τις εστίες τους, επέστρεψαν στα ιερά χώματα των προγόνων τους, αναζητώντας τις πόλεις, τα χωριά, τα σπίτια των δικών τους.
Είναι βέβαιο πως όσοι ήταν στο όρος Μελά τον Δεκαπενταύγουστο ένιωσαν συνάμα και τη ζεστασιά των άγνωστων Τούρκων που χόρευαν μαζί τους τους δικούς τους χορούς και αποχαιρετώντας τον Πόντο υποσχέθηκαν ότι θα ξανάρθουν...
“Ελευθερώθηκε ο Προμηθέας”
Η “ΜτΚ” μίλησε με Πόντιους από την Ελλάδα και το εξωτερικό για τα συναισθήματα που βίωσαν την ιστορική εκείνη ημέρα.
“Εδώ και 15 χρόνια πηγαίνω ταπεινός προσκυνητής στην Παναγία Σουμελά, όμως φέτος όλοι εμείς που είχαμε την ευλογία και την τύχη να βρεθούμε στον ιερό χώρο, προεξάρχοντος του οικουμενικού μας πατριάρχη Βαρθολομαίου, νιώσαμε ότι ο Προμηθέας ελευθερώθηκε από τον αιμοχαρή αετό που του έτρωγε τις σάρκες, όπως λέει και το ακριτικό ποντιακό τραγούδι “αϊτένς επαραπέτανεν ψηλά σα επουράνια” (ο αετός πέταξε ψηλά στα ουράνια)”, καταθέτει ο πρόεδρος του συλλόγου "Μωμόγερων" Κώστας Αλεξανδρίδης.
Για τον ίδιο είχε ιδιαίτερη σημασία η υποδοχή που τους επεφύλαξαν οι ντόπιοι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Τραπεζούντας. “Οι ντόπιοι ήταν πανευτυχείς με την παρουσία μας εκεί και πολλοί από αυτούς θα ήθελαν να είναι στον χώρο όπου τελέστηκε η λειτουργία, όμως αυτό δεν ήταν δυνατόν διότι μόνο 500 τυχεροί είχαμε τη ‘χρυσή’ διαπίστευση εισόδου”.
Ο κ. Αλεξανδρίδης κατάγεται από την Ντικάγια, που σημαίνει στα τουρκικά όρθιος βράχος και η ποντιακή του ονομασία ήταν Ζάβερα.
Όπως λέει, είναι συγκλονιστικό κάθε φορά το συναίσθημα όταν επισκέπτεται το ηλικιωμένο ζευγάρι που σήμερα κατοικεί στο σπίτι των προγόνων του. “Το σημαντικό για μένα είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί με υποδέχονται σαν δικό τους άνθρωπο. Μάλιστα φέτος η επίσκεψή μου συνέπεσε με τη γιορτή του Ραμαζανιού και δειπνήσαμε κατά το εθιμικό της μουσουλμανικής γιορτής”.
Στον οικουμενικό πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο πιστώνει αποκλειστικά ο κ. Αλεξανδρίδης την τέλεση της ιστορικής θείας λειτουργίας στον Πόντο, τονίζοντας στη “ΜτΚ” ότι “αρχικά η τουρκική κυβέρνηση έδωσε άδεια λειτουργίας για το πρώτο 15νθήμερο του Σεπτεμβρίου, όμως ο παναγιότατος κατάφερε να πείσει τον τούρκο υπουργό Πολιτισμού να λειτουργηθεί η μονή τον Δεκαπενταύγουστο. Συγχαρητήρια ωστόσο αξίζουν και στον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν για τη γενναία απόφασή του, αψηφώντας τις εθνικιστικές φωνές μερίδας ακραίων. Αξίζει να επισημανθεί”, πρόσθεσε “ότι είναι το 18ο μνημείο της Μικράς Ασίας που ανοίγει για τον ορθόδοξο κόσμο, και αυτή η πολιτική πιστώνεται στον σημερινό τούρκο πρωθυπουργό. Ο επόμενος στόχος των Ποντίων είναι να λειτουργηθούν και οι εξίσου σημαντικές μονές του Αγίου Ιωάννη Περιστερεώτα και του Αγίου Ιωάννη Βαζελώνα”.
Η νέα γενιά
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μαρτυρία της εμπειρίας ενός νέου ανθρώπου που για πρώτη φορά επισκέφθηκε την πατρίδα των προγόνων του, και μάλιστα την πιο ιστορική στιγμή από το 1923. Η 27χρονη μεταπτυχιακή φοιτήτρια Ιστορίας Πελαγία Χαραλαμπίδου διηγείται στη “ΜτΚ” τα μοναδικά συναισθήματα που ένιωσε μόλις πάτησε στο όρος Μελά.Μιλούν στη “ΜτΚ” Πόντιοι που βρέθηκαν στην ιστορική λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας.
“Είχα την ευκαιρία να εμποτιστώ από το πνεύμα των προγόνων μου. Ως εκείνη τη στιγμή ήξερα απλώς κάποια πράγματα από διάσπαρτα ακούσματα. Για μένα ήταν ευλογία και τύχη να βρεθώ αυτή την ιστορική μέρα, όπου η λειτουργία-ορόσημο θα καταγραφεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος με την πολυτέλεια της γνώσης των επόμενων πράξεων”. Η κ. Χαραλαμπίδου είναι Πόντια τέταρτης γενιάς με καταγωγή από την Τραπεζούντα (από μητέρα) και την Κερασούντα (από πατέρα). Μετά από αυτή την εμπειρία “όλα άλλαξαν”, μας είπε, και το “νεαρόν της ηλικίας δεν στέκεται εμπόδιο στην ιστορικότητα της στιγμής”.
“Κραδασμός ψυχής”
Η συγκίνηση περίσσευε για την εκπαιδευτικό από τη Δράμα Νόρα Κωνσταντινίδου, όταν πήρε την ανηφόρα για το όρος Μελά. “Καμιά περιγραφή δεν μπορεί να αποτυπώσει το κάλλος της φυσικής ομορφιάς που οδηγεί προς το ωραιότερο μοναστήρι του ποντιακού ελληνισμού, εκεί στον Πόντο. Άκουγα από τον πατέρα μου να μιλά για την ομορφιά της περιοχής και σκεφτόμουν ότι είναι υπερβολικός από την αγάπη του για την αλησμόνητη πατρίδα. Όταν όμως πήγα πριν από έξι χρόνια για πρώτη φορά, διαπίστωσα ότι ήταν λίγα όσα μου έλεγε. Η διαδρομή προς το όρος Μελά προκαλεί δέος, και δεν κρύβω ότι σε κάποια σημεία ένιωσα ότι βρίσκομαι μόνη ανάμεσα στον ουρανό και τη γη”. Για την κ. Κωνσταντινίδου η πρώτη πατριαρχική θεία λειτουργία στην Παναγία Σουμελά του Πόντου ήταν “κραδασμός για την ψυχή μου, συναίσθημα πρωτόγνωρο, αξέχαστο για όσο ζω”. Απεριόριστη ήταν και η ευγνωμοσύνη της για τον οικουμενικό πατριάρχη, “χάρη στον οποίο οι λαοί συμφιλιώθηκαν στο πνεύμα της ορθοδοξίας”.
Η κ. Κωνσταντινίδου γεννήθηκε στην Καπαρτίγκα, ένα χωριό που απέχει 10 χιλιόμετρα από το Νοβοροσίσκ (λιμάνι στη Μαύρη θάλασσα). Οι γονείς της έφθασαν εκεί από τα χωριά της Αργυρούπολης ακολουθώντας τον ρωσικό στρατό. Στη Δράμα ήρθε το 1939, κοριτσάκι, και μένει στη Νέα Αργυρούπολη, που δημιούργησαν οι πρόσφυγες. “Το σπίτι μας, στην Αργυρούπολη, καταστράφηκε από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς. Βρήκα όμως το σπίτι όπου γεννήθηκα, στην Καπαρτίγκα, όπου μας υποδέχτηκε μια γυναίκα, η οποία προσπάθησε να μας κάνει να νιώσουμε σαν στο σπίτι μας, λέγοντάς μας πόσο λυπάται που ξεριζωθήκαμε”. Μεταφέροντας τη διήγησή της στο σήμερα η κ. Κωνσταντινίδου μας είπε ότι συνόδευσε ένα ζευγάρι φίλων της στην ιδιαίτερη πατρίδα των προγόνων του ενός, για να βρει τις ρίζες του: “Το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στην Τραπεζούντα. Μόλις φθάσαμε απευθυνθήκαμε στον ιμάμη για να μας βοηθήσει. Αμέσως άφησε ό,τι έκανε και έσπευσε να μας εξυπηρετήσει. Σχεδόν ταυτόχρονα διαπιστώσαμε ότι η έλευσή μας έγινε θέμα σε όλο το χωριό, οι κάτοικοι του οποίου έσπευσαν να μας προϋπαντήσουν και να μας βοηθήσουν να βρούμε το σπίτι. Το ενδιαφέρον τους ήταν παραπάνω από το αναμενόμενο και η φιλοξενία τους πέρα από κάθε προσδοκία. Με αυτές τις εικόνες και τα συναισθήματα έφυγα από τον Πόντο, με την υπόσχεση βεβαίως ότι θα επιστρέφω όποτε μπορώ...”.
“Ώρα αυτογνωσίας”
Συγκινητική είναι η μαρτυρία και του πρώην προέδρου του σωματείου “Παναγία Σουμελά” Στέφανου Τανιμανίδη, ο οποίος χρόνια τώρα αναβαίνει στο όρος Μελά ως προσκυνητής στη χάρη Της, όμως φέτος η παρουσία του εκεί θα έχει για τον ίδιο ξεχωριστή θέση στην καρδιά του.
“Στον ιερό αυτόν αλλά και ιστορικό χώρο, πηγή θρησκευτικής έξαρσης αλλά και εθνικής ανάτασης, όπου ο οικουμενικός πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίος, συνεπικουρούμενος από τους επισκόπους Νεαπόλεως κ. Βαρνάβα και Δράμας κ. Παύλο, τέλεσε τη θεία λειτουργία, 88 χρόνια μετά τη γενοκτονία και τον ξεριζωμό των προγόνων μας, συμπλέκονται αρμονικά η πίστη στον Χριστό και τη μητέρα του Παναγία, με την τρισχιλιόχρονη ιστορία του ελληνισμού του Πόντου”, διηγείται στη “ΜτΚ” και προσθέτει: “Ένωση ψυχών, έξω από χρόνο και τόπο, και μια εξαΰλωση γι’ αυτή τη νοερή συνάντηση με τις ιερές σκιές των προγόνων μας, που πάλλευκες θρηνούν πάνω στα ερείπια ενός κόσμου που χωρίς τη θέλησή τους αφήσανε πίσω τους.
Τώρα που με την επαναλειτουργία της μονής έγινε ένα ακόμη μικρό βήμα σεβασμού των θρησκευτικών δικαιωμάτων από πλευράς της Τουρκίας, ο καθένας μας που θα την επισκέπτεται οφείλει να μελετήσει την ιστορία της, να ρωτήσει, να μάθει, να μυηθεί αν είναι δυνατόν για τους χώρους και τις περιοχές που επισκέπτεται. Να μπει νοερά στον κύκλο των χορευτών που για αιώνες με λεβεντιά χόρευαν στη δόξα της. Να προσπαθήσει να ακούσει τους ήχους της λύρας και του νταουλιού, που σε ιαμβικούς και βυζαντινούς ρυθμούς συνεχίζουν να τραγουδάνε τους καημούς, τους πόνους, αλλά και τη δόξα του Πόντου. Να ψάξει, να ερευνήσει, για να βρει τις ρίζες του, να μάθει για την ιστορία του. Έτσι μόνο θα ανακαλύψει την ιστορική αλήθεια για τη μονή της Παναγίας Σουμελά και τις αξίες που συμβολίζει αιώνες τώρα, για τον ίδιο αλλά και για όλους εμάς τους απόγονους των προσφύγων του Πόντου”.
“Ήμασταν μακριά αλλά και τόσο κοντά”
Συγκλονιστικές είναι και οι μαρτυρίες των Ελλήνων της διασποράς, οι οποίοι δεν κατάφεραν να είναι σωματικά στο μοναστήρι, όμως η ψυχή, η καρδιά, όλο τους το είναι, ήταν έμπλεα από την απόλυτη θρησκευτική κατάνυξη της ιστορικής ημέρας.
“Με ψυχή που έτρεμε από τη συγκίνηση παρακολουθήσαμε από τις οθόνες της τηλεόρασης την πατριαρχική λειτουργία στο μοναστήρι”, μας αφηγείται ο πρώην πρόεδρος της ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων ΗΠΑ - Καναδά και πρώην πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ποντιακού Ελληνισμού Νίκος Κοτσαμποϊκίδης, ο οποίος ζει στο Τορόντο του Καναδά. “Ήμασταν συγκλονισμένοι από το γεγονός και περίλυποι συγχρόνως γιατί δεν μπορέσαμε να είμαστε εκεί”. Αυτό ωστόσο δεν εμπόδισε τους ομογενείς να ζήσουν την ιστορική στιγμή όπως ταιριάζει στους Πόντιους. “Μετά το πέρας της λειτουργίας ο ήχος της λύρας μάς πήγε νοερά στου Μελά, στη δικιά μας Παναγιά. Θέλαμε να αναβιώσουμε έστω και από τόσο μακριά το σουμελιώτικο πανηγύρι, και προς αυτή την κατεύθυνση κατέθεσα μια πρόταση στην ομοσπονδία: να τοποθετήσουμε γιγαντοοθόνες σε κεντρικό στάδιο του Τορόντο, όπου Μιλούν στη “ΜτΚ” Πόντιοι που βρέθηκαν στην ιστορική λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας.θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν όλοι οι Πόντιοι του Καναδά για να ζήσουμε μαζί το γεγονός. Όμως δεν βρήκα ευήκοα ώτα. Δεν πειράζει, έστω και έτσι, περίπου 60 φίλοι προσευχηθήκαμε και στη συνέχεια γλεντήσαμε όπως μόνο οι Πόντιοι ξέρουν”.
Από τον φόβο στην ελευθερία
“Το μυαλό μας και η ψυχή μας ήταν στον Πόντο”, αναφέρει συγκινημένη στη “ΜτΚ” η Ρόμα Σιάχου, γραμματέας της Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων της Αυστραλίας. Από τη μακρινή Μελβούρνη παρακολούθησε τη θεία λειτουργία από την τηλεόραση, όπως χιλιάδες ομογενείς σε όλο τον κόσμο. “Έχω επισκεφθεί πολλές φορές το μοναστήρι και μάλιστα ήμουν παρούσα στην πρώτη δοξολογία που είχε τελεστεί, το 1996. Τότε το κλίμα ήταν φοβικό. Κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας 300 άνθρωποι συγκεντρωθήκαμε εκεί και τελέσαμε υπό αντίξοες συνθήκες δοξολογία. Βλέποντας τον φετινό Δεκαπενταύγουστο τον πατριάρχη ελεύθερο να τελεί τη λειτουργία στο μοναστήρι των προγόνων μας και τον μητροπολίτη Δράμας κ. Παύλο να τον υποδέχεται υπό τους ήχους της λύρας, η χαρά ήταν ανείπωτη και η αντιδιαστολή των συναισθημάτων αναπόφευκτη. Επιτέλους η Παναγία Σουμελά ζωντάνεψε ξανά και μαζί της το ποντιακό πανηγύρι, όπως ακριβώς γινόταν πριν από 88 χρόνια”.
Πηγή: Μακεδονία
Karaouli@makthes.gr
Τα συναισθήματα ανακατεμένα, οι μνήμες ολοζώντανες μπροστά στο μοναστήρι, μνημείο, σύμβολο, απάγκιο για τον ξεριζωμένο ελληνισμό του Πόντου. “Θείο δώρο” χαρακτήρισε ο οικουμενικός πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος την πρώτη θεία λειτουργία ανήμερα της Παναγιάς. “Θείο δώρο” και για όσους κατάφεραν να είναι παρόντες, μάρτυρες της ιστορικής στιγμής, της μεγάλης ημέρας.
Οι προσκυνητές που συμμετείχαν με τη φυσική τους παρουσία στην πρώτη λειτουργία στη μονή της Παναγίας Σουμελά δεν ξεπερνούσαν τις 3.000-4.000. Όμως χιλιάδες πιστών Ποντίων και φιλοποντίων ήταν εκεί νοερά, είτε προσευχόμενοι είτε παρακολουθώντας από τα μέσα ενημέρωσης τη λειτουργία.Μιλούν στη “ΜτΚ” Πόντιοι που βρέθηκαν στην ιστορική λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας.
Η φόρτιση, η συγκίνηση, αλλά και η χαρά που ένιωσαν όσοι έζησαν αυτή την ιστορική μέρα ήταν έκδηλη.Ογδόντα οκτώ χρόνια μετά τη γενοκτονία που υπέστησαν οι πρόγονοί τους από τους νεότουρκους και τους κεμαλικούς και τον ξεριζωμό από τις εστίες τους, επέστρεψαν στα ιερά χώματα των προγόνων τους, αναζητώντας τις πόλεις, τα χωριά, τα σπίτια των δικών τους.
Είναι βέβαιο πως όσοι ήταν στο όρος Μελά τον Δεκαπενταύγουστο ένιωσαν συνάμα και τη ζεστασιά των άγνωστων Τούρκων που χόρευαν μαζί τους τους δικούς τους χορούς και αποχαιρετώντας τον Πόντο υποσχέθηκαν ότι θα ξανάρθουν...
“Ελευθερώθηκε ο Προμηθέας”
Η “ΜτΚ” μίλησε με Πόντιους από την Ελλάδα και το εξωτερικό για τα συναισθήματα που βίωσαν την ιστορική εκείνη ημέρα.
“Εδώ και 15 χρόνια πηγαίνω ταπεινός προσκυνητής στην Παναγία Σουμελά, όμως φέτος όλοι εμείς που είχαμε την ευλογία και την τύχη να βρεθούμε στον ιερό χώρο, προεξάρχοντος του οικουμενικού μας πατριάρχη Βαρθολομαίου, νιώσαμε ότι ο Προμηθέας ελευθερώθηκε από τον αιμοχαρή αετό που του έτρωγε τις σάρκες, όπως λέει και το ακριτικό ποντιακό τραγούδι “αϊτένς επαραπέτανεν ψηλά σα επουράνια” (ο αετός πέταξε ψηλά στα ουράνια)”, καταθέτει ο πρόεδρος του συλλόγου "Μωμόγερων" Κώστας Αλεξανδρίδης.
Για τον ίδιο είχε ιδιαίτερη σημασία η υποδοχή που τους επεφύλαξαν οι ντόπιοι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Τραπεζούντας. “Οι ντόπιοι ήταν πανευτυχείς με την παρουσία μας εκεί και πολλοί από αυτούς θα ήθελαν να είναι στον χώρο όπου τελέστηκε η λειτουργία, όμως αυτό δεν ήταν δυνατόν διότι μόνο 500 τυχεροί είχαμε τη ‘χρυσή’ διαπίστευση εισόδου”.
Ο κ. Αλεξανδρίδης κατάγεται από την Ντικάγια, που σημαίνει στα τουρκικά όρθιος βράχος και η ποντιακή του ονομασία ήταν Ζάβερα.
Όπως λέει, είναι συγκλονιστικό κάθε φορά το συναίσθημα όταν επισκέπτεται το ηλικιωμένο ζευγάρι που σήμερα κατοικεί στο σπίτι των προγόνων του. “Το σημαντικό για μένα είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί με υποδέχονται σαν δικό τους άνθρωπο. Μάλιστα φέτος η επίσκεψή μου συνέπεσε με τη γιορτή του Ραμαζανιού και δειπνήσαμε κατά το εθιμικό της μουσουλμανικής γιορτής”.
Στον οικουμενικό πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο πιστώνει αποκλειστικά ο κ. Αλεξανδρίδης την τέλεση της ιστορικής θείας λειτουργίας στον Πόντο, τονίζοντας στη “ΜτΚ” ότι “αρχικά η τουρκική κυβέρνηση έδωσε άδεια λειτουργίας για το πρώτο 15νθήμερο του Σεπτεμβρίου, όμως ο παναγιότατος κατάφερε να πείσει τον τούρκο υπουργό Πολιτισμού να λειτουργηθεί η μονή τον Δεκαπενταύγουστο. Συγχαρητήρια ωστόσο αξίζουν και στον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν για τη γενναία απόφασή του, αψηφώντας τις εθνικιστικές φωνές μερίδας ακραίων. Αξίζει να επισημανθεί”, πρόσθεσε “ότι είναι το 18ο μνημείο της Μικράς Ασίας που ανοίγει για τον ορθόδοξο κόσμο, και αυτή η πολιτική πιστώνεται στον σημερινό τούρκο πρωθυπουργό. Ο επόμενος στόχος των Ποντίων είναι να λειτουργηθούν και οι εξίσου σημαντικές μονές του Αγίου Ιωάννη Περιστερεώτα και του Αγίου Ιωάννη Βαζελώνα”.
Η νέα γενιά
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μαρτυρία της εμπειρίας ενός νέου ανθρώπου που για πρώτη φορά επισκέφθηκε την πατρίδα των προγόνων του, και μάλιστα την πιο ιστορική στιγμή από το 1923. Η 27χρονη μεταπτυχιακή φοιτήτρια Ιστορίας Πελαγία Χαραλαμπίδου διηγείται στη “ΜτΚ” τα μοναδικά συναισθήματα που ένιωσε μόλις πάτησε στο όρος Μελά.Μιλούν στη “ΜτΚ” Πόντιοι που βρέθηκαν στην ιστορική λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας.
“Είχα την ευκαιρία να εμποτιστώ από το πνεύμα των προγόνων μου. Ως εκείνη τη στιγμή ήξερα απλώς κάποια πράγματα από διάσπαρτα ακούσματα. Για μένα ήταν ευλογία και τύχη να βρεθώ αυτή την ιστορική μέρα, όπου η λειτουργία-ορόσημο θα καταγραφεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος με την πολυτέλεια της γνώσης των επόμενων πράξεων”. Η κ. Χαραλαμπίδου είναι Πόντια τέταρτης γενιάς με καταγωγή από την Τραπεζούντα (από μητέρα) και την Κερασούντα (από πατέρα). Μετά από αυτή την εμπειρία “όλα άλλαξαν”, μας είπε, και το “νεαρόν της ηλικίας δεν στέκεται εμπόδιο στην ιστορικότητα της στιγμής”.“Κραδασμός ψυχής”
Η συγκίνηση περίσσευε για την εκπαιδευτικό από τη Δράμα Νόρα Κωνσταντινίδου, όταν πήρε την ανηφόρα για το όρος Μελά. “Καμιά περιγραφή δεν μπορεί να αποτυπώσει το κάλλος της φυσικής ομορφιάς που οδηγεί προς το ωραιότερο μοναστήρι του ποντιακού ελληνισμού, εκεί στον Πόντο. Άκουγα από τον πατέρα μου να μιλά για την ομορφιά της περιοχής και σκεφτόμουν ότι είναι υπερβολικός από την αγάπη του για την αλησμόνητη πατρίδα. Όταν όμως πήγα πριν από έξι χρόνια για πρώτη φορά, διαπίστωσα ότι ήταν λίγα όσα μου έλεγε. Η διαδρομή προς το όρος Μελά προκαλεί δέος, και δεν κρύβω ότι σε κάποια σημεία ένιωσα ότι βρίσκομαι μόνη ανάμεσα στον ουρανό και τη γη”. Για την κ. Κωνσταντινίδου η πρώτη πατριαρχική θεία λειτουργία στην Παναγία Σουμελά του Πόντου ήταν “κραδασμός για την ψυχή μου, συναίσθημα πρωτόγνωρο, αξέχαστο για όσο ζω”. Απεριόριστη ήταν και η ευγνωμοσύνη της για τον οικουμενικό πατριάρχη, “χάρη στον οποίο οι λαοί συμφιλιώθηκαν στο πνεύμα της ορθοδοξίας”.
Η κ. Κωνσταντινίδου γεννήθηκε στην Καπαρτίγκα, ένα χωριό που απέχει 10 χιλιόμετρα από το Νοβοροσίσκ (λιμάνι στη Μαύρη θάλασσα). Οι γονείς της έφθασαν εκεί από τα χωριά της Αργυρούπολης ακολουθώντας τον ρωσικό στρατό. Στη Δράμα ήρθε το 1939, κοριτσάκι, και μένει στη Νέα Αργυρούπολη, που δημιούργησαν οι πρόσφυγες. “Το σπίτι μας, στην Αργυρούπολη, καταστράφηκε από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς. Βρήκα όμως το σπίτι όπου γεννήθηκα, στην Καπαρτίγκα, όπου μας υποδέχτηκε μια γυναίκα, η οποία προσπάθησε να μας κάνει να νιώσουμε σαν στο σπίτι μας, λέγοντάς μας πόσο λυπάται που ξεριζωθήκαμε”. Μεταφέροντας τη διήγησή της στο σήμερα η κ. Κωνσταντινίδου μας είπε ότι συνόδευσε ένα ζευγάρι φίλων της στην ιδιαίτερη πατρίδα των προγόνων του ενός, για να βρει τις ρίζες του: “Το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στην Τραπεζούντα. Μόλις φθάσαμε απευθυνθήκαμε στον ιμάμη για να μας βοηθήσει. Αμέσως άφησε ό,τι έκανε και έσπευσε να μας εξυπηρετήσει. Σχεδόν ταυτόχρονα διαπιστώσαμε ότι η έλευσή μας έγινε θέμα σε όλο το χωριό, οι κάτοικοι του οποίου έσπευσαν να μας προϋπαντήσουν και να μας βοηθήσουν να βρούμε το σπίτι. Το ενδιαφέρον τους ήταν παραπάνω από το αναμενόμενο και η φιλοξενία τους πέρα από κάθε προσδοκία. Με αυτές τις εικόνες και τα συναισθήματα έφυγα από τον Πόντο, με την υπόσχεση βεβαίως ότι θα επιστρέφω όποτε μπορώ...”.
“Ώρα αυτογνωσίας”
Συγκινητική είναι η μαρτυρία και του πρώην προέδρου του σωματείου “Παναγία Σουμελά” Στέφανου Τανιμανίδη, ο οποίος χρόνια τώρα αναβαίνει στο όρος Μελά ως προσκυνητής στη χάρη Της, όμως φέτος η παρουσία του εκεί θα έχει για τον ίδιο ξεχωριστή θέση στην καρδιά του.
“Στον ιερό αυτόν αλλά και ιστορικό χώρο, πηγή θρησκευτικής έξαρσης αλλά και εθνικής ανάτασης, όπου ο οικουμενικός πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίος, συνεπικουρούμενος από τους επισκόπους Νεαπόλεως κ. Βαρνάβα και Δράμας κ. Παύλο, τέλεσε τη θεία λειτουργία, 88 χρόνια μετά τη γενοκτονία και τον ξεριζωμό των προγόνων μας, συμπλέκονται αρμονικά η πίστη στον Χριστό και τη μητέρα του Παναγία, με την τρισχιλιόχρονη ιστορία του ελληνισμού του Πόντου”, διηγείται στη “ΜτΚ” και προσθέτει: “Ένωση ψυχών, έξω από χρόνο και τόπο, και μια εξαΰλωση γι’ αυτή τη νοερή συνάντηση με τις ιερές σκιές των προγόνων μας, που πάλλευκες θρηνούν πάνω στα ερείπια ενός κόσμου που χωρίς τη θέλησή τους αφήσανε πίσω τους.Τώρα που με την επαναλειτουργία της μονής έγινε ένα ακόμη μικρό βήμα σεβασμού των θρησκευτικών δικαιωμάτων από πλευράς της Τουρκίας, ο καθένας μας που θα την επισκέπτεται οφείλει να μελετήσει την ιστορία της, να ρωτήσει, να μάθει, να μυηθεί αν είναι δυνατόν για τους χώρους και τις περιοχές που επισκέπτεται. Να μπει νοερά στον κύκλο των χορευτών που για αιώνες με λεβεντιά χόρευαν στη δόξα της. Να προσπαθήσει να ακούσει τους ήχους της λύρας και του νταουλιού, που σε ιαμβικούς και βυζαντινούς ρυθμούς συνεχίζουν να τραγουδάνε τους καημούς, τους πόνους, αλλά και τη δόξα του Πόντου. Να ψάξει, να ερευνήσει, για να βρει τις ρίζες του, να μάθει για την ιστορία του. Έτσι μόνο θα ανακαλύψει την ιστορική αλήθεια για τη μονή της Παναγίας Σουμελά και τις αξίες που συμβολίζει αιώνες τώρα, για τον ίδιο αλλά και για όλους εμάς τους απόγονους των προσφύγων του Πόντου”.
“Ήμασταν μακριά αλλά και τόσο κοντά”
Συγκλονιστικές είναι και οι μαρτυρίες των Ελλήνων της διασποράς, οι οποίοι δεν κατάφεραν να είναι σωματικά στο μοναστήρι, όμως η ψυχή, η καρδιά, όλο τους το είναι, ήταν έμπλεα από την απόλυτη θρησκευτική κατάνυξη της ιστορικής ημέρας.
“Με ψυχή που έτρεμε από τη συγκίνηση παρακολουθήσαμε από τις οθόνες της τηλεόρασης την πατριαρχική λειτουργία στο μοναστήρι”, μας αφηγείται ο πρώην πρόεδρος της ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων ΗΠΑ - Καναδά και πρώην πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ποντιακού Ελληνισμού Νίκος Κοτσαμποϊκίδης, ο οποίος ζει στο Τορόντο του Καναδά. “Ήμασταν συγκλονισμένοι από το γεγονός και περίλυποι συγχρόνως γιατί δεν μπορέσαμε να είμαστε εκεί”. Αυτό ωστόσο δεν εμπόδισε τους ομογενείς να ζήσουν την ιστορική στιγμή όπως ταιριάζει στους Πόντιους. “Μετά το πέρας της λειτουργίας ο ήχος της λύρας μάς πήγε νοερά στου Μελά, στη δικιά μας Παναγιά. Θέλαμε να αναβιώσουμε έστω και από τόσο μακριά το σουμελιώτικο πανηγύρι, και προς αυτή την κατεύθυνση κατέθεσα μια πρόταση στην ομοσπονδία: να τοποθετήσουμε γιγαντοοθόνες σε κεντρικό στάδιο του Τορόντο, όπου Μιλούν στη “ΜτΚ” Πόντιοι που βρέθηκαν στην ιστορική λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας.θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν όλοι οι Πόντιοι του Καναδά για να ζήσουμε μαζί το γεγονός. Όμως δεν βρήκα ευήκοα ώτα. Δεν πειράζει, έστω και έτσι, περίπου 60 φίλοι προσευχηθήκαμε και στη συνέχεια γλεντήσαμε όπως μόνο οι Πόντιοι ξέρουν”.
Από τον φόβο στην ελευθερία
“Το μυαλό μας και η ψυχή μας ήταν στον Πόντο”, αναφέρει συγκινημένη στη “ΜτΚ” η Ρόμα Σιάχου, γραμματέας της Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων της Αυστραλίας. Από τη μακρινή Μελβούρνη παρακολούθησε τη θεία λειτουργία από την τηλεόραση, όπως χιλιάδες ομογενείς σε όλο τον κόσμο. “Έχω επισκεφθεί πολλές φορές το μοναστήρι και μάλιστα ήμουν παρούσα στην πρώτη δοξολογία που είχε τελεστεί, το 1996. Τότε το κλίμα ήταν φοβικό. Κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας 300 άνθρωποι συγκεντρωθήκαμε εκεί και τελέσαμε υπό αντίξοες συνθήκες δοξολογία. Βλέποντας τον φετινό Δεκαπενταύγουστο τον πατριάρχη ελεύθερο να τελεί τη λειτουργία στο μοναστήρι των προγόνων μας και τον μητροπολίτη Δράμας κ. Παύλο να τον υποδέχεται υπό τους ήχους της λύρας, η χαρά ήταν ανείπωτη και η αντιδιαστολή των συναισθημάτων αναπόφευκτη. Επιτέλους η Παναγία Σουμελά ζωντάνεψε ξανά και μαζί της το ποντιακό πανηγύρι, όπως ακριβώς γινόταν πριν από 88 χρόνια”.
Πηγή: Μακεδονία