του Σταύρου Tζίμα
Σε ευθεία αμφισβήτηση του πρωταγωνιστικού ρόλου του Ορθόδοξου Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στην επαναλειτουργία της Ιεράς Μονής της Παναγίας Σουμελά, προέβη η ρωσική πλευρά λίγες μόνον ώρες μετά την ιστορική στιγμή της τέλεσης της πρώτης μετά ογδόντα οχτώ χρόνια πατριαρχικής Θείας Λειτουργίας στο μοναστήρι-θρύλο του Πόντου.
Tούτο προκύπτει από τις δηλώσεις του βουλευτή της ρωσικής Δούμας και προέδρου της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας κ. Ιβάν Σαββίδη, μετά το πέρας των εκδηλώσεων στην Τραπεζούντα. Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου ο Ιβάν Σαββίδης, γνωστοποίησε ότι ξεκίνησε συνομιλίες με τις τουρκικές αρχές για την επαναλειτουργία της Παναγίας Σουμελά όχι μόνο τον Δεκαπενταύγουστο αλλά «σε κάθε ορθόδοξη γιορτή», δίχως να διευκρινίζει εάν σε αυτή τη διαδικασία συμμετέχει και το Φανάρι ή πρόκειται για πρωτοβουλία δική του και πίσω από αυτόν, του ρωσικού παράγοντα.
Οπως αναφέρεται σε ανακοίνωση που εκδόθηκε από το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού Ανατολικής Ευρώπης του οποίου ηγείται, «ο πρωτεργάτης και ένας από τους βασικούς οργανωτές του γεγονότος είναι η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας, με επικεφαλής τον βουλευτή της κρατικής Δούμας της Ρωσικής Ομοσπονδίας Ιβάν Σαββίδη».
Σε αντίθεση με την εκδοχή του Φαναρίου, ότι η άδεια της τουρκικής κυβέρνησης εστάλη αποκλειστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 9 Ιουνίου, στην ανακοίνωση διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι αυτή είχε δοθεί επισήμως τουλάχιστον ένα μήνα νωρίτερα.
«Η επίσημη άδεια για την τέλεση της Λειτουργίας στο μοναστήρι πάρθηκε στις 13 Μαΐου 2010 με ενεργό συμμετοχή των μελών των κυβερνήσεων Τουρκίας, Ελλάδας και Ρωσίας, της διοίκησης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, των εκπροσώπων του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, της Ρωσικής και Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας», σημειώνεται στην ανακοίνωση.
Διαβάζοντας κάποιος πίσω από τις γραμμές και γνωρίζοντας το παρασκήνιο που προηγήθηκε του εορτασμού, δεν δυσκολεύεται να αναγνώσει τη ρωσική δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι το Φανάρι εμφάνισε ως επίτευγμα αποκλειστικά του κ.κ. Βαρθολομαίου την ιστορική εξέλιξη αλλά και την υποβάθμιση εκ μέρους του έχοντος το γενικό πρόσταγμα Οικουμενικού Πατριάρχη, της ρωσικής παρουσίας και του κ. Σαββίδη προσωπικά στην τελετή της Θείας Λειτουργίας.
Στην ανακοίνωσή του ο κ. Ιβάν Σαββίδης υπενθυμίζει ακόμα ότι «η Θεία Λειτουργία τελέστηκε σε δύο γλώσσες, στην αρχαία ελληνική και την εκκλησιαστική σλαβική, με συμμετοχή εκπροσώπων τριών ορθοδόξων Εκκλησιών, της Κωνσταντινουπόλεως, της Ρωσικής και της Ελληνικής», ότι παραβρέθηκε στην τελετή «αντιπροσωπεία περισσοτέρων των 500 προσκυνητών από Ρωσία, Ουκρανία, Γεωργία, Καζαχστάν και Λευκορωσία», ενώ φιλοξενεί και δηλώσεις του Ρώσου επισκόπου, Ποντόλσκ του Τύχωνα, που τονίζει ότι με το άνοιγμα της Σουμελά «χαίρεται η καρδιά κάθε χριστιανού, ανεξάρτητα εάν είναι Ελληνας, Ρώσος, Γεωργιανός, Αμπχάζιος ή Οσετός».
Οι Ρώσοι είναι σαφές ότι άφησαν να περάσει ο εορτασμός και διά του κ. Ιβάν Σαββίδη επιχειρούν να αποκαταστήσουν την, κατ’ αυτούς, εις βάρος τους επιχειρούμενη αδικία.
Αισθάνονται ότι δεν πήραν το μερίδιο που τους ανήκει σε αυτήν την επιτυχή εξέλιξη, καθώς εμφανώς διά του κ. Σαββίδη και παρασκηνιακά διά του Κρεμλίνου και της Ρωσικής Εκκλησίας είχαν δραστηριοποιηθεί πιέζοντας την τουρκική κυβέρνηση να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Μονής Σουμελά. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν στην Αγκυρα επιστολές τόσο του πρωθυπουργού Βλαντιμίρ Πούτιν όσο και του ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ προς τον Ταγίπ Ερντογάν, με τις οποίες ζητούν να ικανοποιήσει το αίτημα των ορθοδόξων, ενώ υπενθυμίζουν ότι ο Ιβάν Σαββίδης πρωτοστάτησε στα προσκυνήματα που προηγήθηκαν του φετινού Δεκαπενταύγουστου στη Σουμελά και επισημαίνουν ότι εκείνος μετέφερε για πρώτη φορά το 2008 την ιστορική εικόνα στο μοναστήρι της Σουμελά συνοδευόμενος από Ρώσους ιερείς.
Υπάρχει βεβαίως ο αντίλογος: Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος επιτυγχάνει το άνοιγμα της μονής για τον ίδιο και την Ορθοδοξία ακολουθώντας μια σωστή πολιτική και εκμεταλλευόμενος την επιδίωξη της Τουρκίας να εμφανίσει προς τη Δύση την εικόνα ενός σύγχρονου κράτους, ανεκτικού, μεταξύ άλλων, και στη θρησκευτική διαφορετικότητα. Σε κάθε περίπτωση οι εντρυφούντες στα εκκλησιαστικά αναμένουν με ενδιαφέρον την εξέλιξη της διελκυστίνδας Φαναρίου - Μόσχας σε μια περίοδο που οι σχέσεις τους κινούνται σε εύκρατο κλίμα.
Εξωτερική πολιτική μέσω της θρησκείας
Το παιχνίδι της επιρροής στην ευρύτερη περιοχή παραμένει ανοιχτό και η θρησκεία δεν μένει έξω από αυτό. Στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας εκατομμύρια χριστιανοί προσεύχονταν τα τελευταία χρόνια, παρακολουθώντας στις τηλεοράσεις τη μεταφορά της εικόνας της Παναγίας στο όρος Μελάς.
Ρώσο βουλευτή έβλεπαν να τη μεταφέρει και Ρώσους ιερείς να την ευλογούν. Οι συνειρμοί από τις «ρωσικές αποβάσεις» δεν ήταν δύσκολο να γίνουν.
Δεν είναι εξάλλου μυστικό ότι η Μόσχα διεκδικεί να γίνει το κέντρο της παγκόσμιας ορθοδοξίας -την αποκαλούμενη Τρίτη Ρώμη- προσδοκώντας και μέσα από τη συσπείρωση των ορθοδόξων χριστιανών, την αύξηση της πολιτικής και οικονομικής της ισχύος.
Η ενεργός εμπλοκή της στην υπόθεση της Παναγίας Σουμελά, πέραν της αύξησης του κύρους της στους ορθοδόξους, την καθιστά παίκτη στις θρησκευτικές εξελίξεις στην Τουρκία για τις οποίες ενδιαφέρεται και για έναν επιπλέον λόγο: στην Τουρκία έχουν μεταναστεύσει και εργάζονται δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι τους οποίους η Ρωσική Εκκλησία οργανώνει σε ενορίες. Με δεδομένο ότι ελάχιστοι ελληνορθόδοξοι έχουν απομείνει σε αυτή τη χώρα, οι Ρώσοι είναι εκείνοι που θα κάνουν χρήση για τις λατρευτικές τους ανάγκες όσων εκκλησιών ανοίξουν, ακόμα και της ίδιας της Παναγίας Σουμελά.
Πηγή: Καθημερινή