Ήταν μια μέρα που χαρακτηρίστηκε ιστορική από τα ελληνικά και τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης. Μια μέρα συγκίνησης, συλλογικής μνήμης και ψυχικής ανάτασης. Πρωτεργάτης και αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής, η Α.Θ.Π. Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Δεν είναι η πρώτη φορά που είναι Επικεφαλής πρωτοποριών. Μην ξεχνάμε τη ρίψη του Σταυρού τα Θεοφάνια στον Κεράτιο κόλπο αλλά και τις εκκλησίες στις οποίες λειτούργησε ξανά, μετά από πολλά χρόνια. Η 15η Αυγούστου 2010, ήταν ΜΙΑ μέρα, αλλά αναπλήρωσε ψυχικά και πνευματικά ΠΟΛΛΕΣ μέρες του παρελθόντος. Ας πάρουμε, όμως, τα γεγονότα από την αρχή.Θετική εντύπωση προκάλεσε στους προσκυνητές η απόλυτα διακριτική παρουσία τόσο της αστυνομίας, όσο και του στρατού. Ένοιωθες ότι υπήρχε σεβασμός από την πλευρά τους προς ένα κορυφαίο θρησκευτικό γεγονός. Ηρεμία, κατανόηση, ασφάλεια. Και ακολούθησε η ανάβαση. Κι ύστερα η αναμονή. Μια περίεργη αναμονή. Η πρώτη κορυφαία εικόνα ήταν η μορφή του Πατριάρχη να κατεβαίνει τα σκαλιά της Παναγίας. Διακρίναμε στο πρόσωπό Του ένα χαμόγελο ικανοποίησης και το θαυμασμό που Του ενέπνευσε η θέα του Μοναστηριού. Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν η πρώτη φορά που Οικουμενικός Πατριάρχης επισκεπτόταν την Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα. Δεύτερη εικόνα, ο Πατριάρχης με τους υπόλοιπους Ιερωμένους, ντυμένοι με άσπρα, γιορτινά άμφια, να στέκονται μπροστά στο εκκλησάκι. Ένα με το τοπίο, ένα με τα χαλάσματα. Μια εικόνα που ερχόταν απευθείας από το παρελθόν, από τη μνήμη των προγόνων που κουβαλούσε ο καθένας μέσα του. Τρίτη «εικόνα», οι ήχοι. Οι ψάλτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου με τις εκπληκτικές φωνητικές ικανότητές τους, πλημμύρισαν με ήχους το Μοναστήρι και μετέφεραν τον καθένα μας κάπου στο Βυζάντιο.
Η κορύφωση όλων των εικόνων, των ήχων και των συναισθημάτων ήρθε με τον πανηγυρικό λόγο του Οικουμενικού Πατριάρχη. Τότε, λύγισε και ο πιο ψύχραιμος προσκυνητής. «Σήμερα σταμάτησαν της Παναγίας τα δάκρυα, γιατί είδε ξανά τα παιδιά της», αναφώνησε με εμφανή συγκίνηση ο Πατριάρχης. Ο λόγος Του, ένα άκρως λογοτεχνικό κείμενο, περιέλαβε όλα τα Σύμβολα των Ελλήνων του Πόντου ανά τους αιώνες. Ήταν μια ιστορική ανασκόπηση, ένα ψυχικό ξέσπασμα, μια επανασύνδεση όλων των Ποντίων με τον τόπο τους, τους προγόνους τους αλλά και την τρισχιλιόχρονη ιστορία τους. Νοιώσαμε ότι έχουμε Ηγέτη, που μετατρέπει τη σκέψη μας σε λόγο, λόγο ισχυρό, καθαρό, κατενόν, χωρίς φόβο και πάθος, με βαθιά ιστορική γνώση.
Πριν από πολλά χρόνια ο αείμνηστος καλλιτέχνης της Μαύρης Θάλασσας Erkan Ocakli τραγουδούσε, ανάμεσα στα άλλα, για την Παναγία Σουμελά «…Sumela Manastiri hristiyan yarasi…» (Η Παναγία Σουμελά είναι η πληγή των χριστιανών). Μετά από 88 χρόνια, για πρώτη φορά ίσως απαλύνονται οι πληγές των Ποντίων. Ανοίγει, όμως, μια άλλη...της επανασύνδεσης της δικής μας γενιάς, με τον τόπο εκείνο αλλά και τους ανθρώπους του. Το άνοιγμα της Παναγίας Σουμελά προσδίδει στο μοναστήρι το χαμένο του κύρος. Η Παναγία Σουμελά, το αιώνιο σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού, η Μάνα Παναγία, ενώνει ξανά όλους τους Ποντίους και τους καλεί κάθε χρόνο κοντά Της. Και όπως είπε ο Παναγιότατος, ένας νέος τρόπος να γίνει κανείς «χατζής» σήμερα, είναι να επισκεφτεί επτά συνεχόμενα έτη την Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα!
Μυροφόρα Ε. Ευσταθιάδου
Εθνολόγος – Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Λαογραφίας Ε.Κ.Π.Α.