του Γιάννη Δελόγλου
Όταν το Νοέμβριο του 1987 θεμελίωνε το θεσμό πλέον των Σεμιναρίων Ιστορίας - Λαογραφίας η Ομοσπονδία Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης (ΟΣΕΠΕ) με πρώτο εισηγητή τον κορυφαίο ιστοριοδίφη Δρ. Οδυσσέα Λαμψίδη, λίγοι ήταν εκείνοι που πίστεψαν ότι θα συνεχίσει η διοργάνωση μέχρι σήμερα και δικαιώθηκαν.Έτσι από το 1987 φτάσαμε στο 2010 για να γίνουμε μάρτυρες και θαυμαστές του 21ου Σεμιναρίου στην έδρα ενός από τους ιστορικούς Συλλόγους Ποντίων στη Γερμανία, τον Ακρίτα Νεκαρτενζλίνγκεν του νομού Εσσλινγκεν της Βάδης Βυρτεμβέργης, που ιδρύθηκε το 1984.
Αν τότε που ξεκίνησε αυτός ο θεσμός ο "Ακρίτας" ήταν σε νηπιακή ηλικία, τώρα στην ενηλικίωσή του γεύτηκε την χαρά του οικοδεσπότη συλλόγου στο 21ο Σεμινάριο που συνδιοργάνωσε με την ΟΣΕΠΕ στην αίθουσα εκδηλώσεων Kelterhalle της πόλεως. Εισηγητής ο διακεκριμένος καθηγητής Νευροχειρουργικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Ποιητής του Ποντιακού χώρου Δρ. Χρήστος Αντωνιάδης με θέμα "Η ποντιακή ποίηση και το ποντιακό τραγούδι".
Παράλληλα ο μεγάλος ηθοποιός του ποντιακού θεάτρου και αοιδός των ποντιακών τραγουδιών Αχιλλέας Βασιλειάδης ερμήνευσε δίστιχα και ποντιακά τραγούδια σ' ένα ζεστό περιβάλλον με αξιόλογο νεανικό, κυρίως, ακροατήριο που σκίρτησε από συγκίνηση για τον βαθύ ποιητικό πλούτο που βίωσε στη διάρκεια των εργασιών του 21ου Σεμιναρίου.
Από την διοργανώτρια Ομοσπονδία παραβρέθηκε ο Πρόεδρος κ. Γιάννης Μπουρσανίδης, Αναστασία Ντικ και Ηλίας Μαυρίδης, από τη Συντονιστική Επιτροπή Νεολαίας οι Αντώνης Παράσογλου και Γιώργος Κερίδης, ο επίτιμος πρόεδρος της ΟΣΕΠΕ κ. Χρήστος Γαλανίδης, οι πρόεδρος και αντιπρόεδρος της ΟΣΕΠΕ κ.κ. Δήμητρα Παπαδοπούλου και Λάζαρος Βασιλειάδης, ο ευπατρίδης χορηγός και επίλεκτο μέλος της Ποντιακής οικογένειας κ. Αμανάτης Ταγκαλίδης και εκπρόσωποι διαφόρων φορέων.
Ο δήμαρχος της πόλεως κ. Herbert Kruger που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τον ελληνισμό για το κοινωνικό και πολιτιστικό του έργο, ο Γερμανός που αναζητούσε λέξεις επικοινωνίας και που παρακολούθησε όλες τις εργασίες του Συνεδρίου, αλλά και του παρακάθ' συμπληρώνοντας ένα πεντάωρο κοντά στον ποντιακό ελληνισμό, συνεορτάζοντας το ιδιαίτερο για την πόλη του γεγονός.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Κυριάκος Σαββίδης καλωσόρισε τους επισκέπτες του Σεμιναρίου και κάλεσε στο βήμα τον πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ κ. Γιάννη Μπουρσανίδη, που τόνισε, μεταξύ άλλων:
"Η Ομοσπονδία μας συναισθανόμενη το χρέος της απέναντι στην μακραίωνη και γόνιμη παράδοση του ποντιακού ελληνισμού στη συνεισφορά των Ελλήνων του Πόντου, στους ελληνικούς αγώνες αλλά και στο γεγονός της ανάγκης για συμβολική υποστήριξη των έργων των συλλόγων της, καθιέρωσε αυτά τα σεμινάρια με σκοπό τη διατήρηση, προβολή και μεταλαμπάδευση στις νεότερες γενιές της παράδοσης και όλων εκείνων των λαογραφικών στοιχείων της, τα οποία συνθέτουν την πολιτιστική μας ταυτότητα.
Καθημερινά σύλλογοι και Ομοσπονδία πιάνουμε το νήμα της ιστορίας. Αναζητούμε την ιστορική και πολιτιστική μας συνέχεια σ' όλα τα επίπεδα της ζωής μας. προσπαθούμε στο μέτρο των δυνατοτήτων μας να διατηρήσουμε και να προβάλλουμε όλα αυτά τα δημιουργικά στοιχεία της πλούσιας παράδοσή μας".
Ένας ύμνος από το νεαρό λυράρη Κυριάκο Οξυζίδη και στη συνέχεια το άσμα για τη Μαυροθάλασσα από τον αοιδό Αχιλλέα Βασιλειάδη έριξε το φως της αγάπης στους νεολαίους που νοσταλγούν τις Αλύτρωτες Πατρίδες. Και τα δίστιχα του αξιόλογου καλλιτέχνη θύμισαν τις ομορφιές αυτής της πανέμορφης γωνιάς της γης που φωνάζει την ταυτότητά της μέσα από τα μνημεία που αγέραστα και αγέλαστα περιμένουν να αγκαλιάσουν τις γενιές που έχουν τις ρίζες τους εκεί.
Ο επίτιμος πρόεδρος κ. Χρήστος Γαλανίδης που δέθηκε πλέον με την ΟΣΕΠΕ, με τις συμπάθειες, την αγάπη και επιπλέον με τα χαμόγελα των παιδιών που τον λατρεύουν τόνισε:
"Η Ομοσπονδία μας, κόντρα στις στείρες αντιπαραθέσεις που ταλαιπωρούν την ελληνική κοινωνία, αντίθετη στο πνεύμα του υπερκαταναλωτισμού και των πλασματικών αναγκών που δημιουργεί η σύγχρονη εποχή, με βαθειά γνώση του αναγκαίου και σαφή αντίληψη του περιττού διοργανώνει και φέτος το 21ο Σεμινάριο Ιστορίας και Λαογραφίας που είναι αφιερωμένο στην Ποντιακή Ποίηση και το Ποντιακό τραγούδι.
Ο Ποντιακός Ελληνισμός απομονωμένος γεωγραφικά από τον μητροπολιτικό κορμό της Ελλάδας έχει να παρουσιάσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του στα ήθη και έθιμά μας, στο χορό, στη φορεσιά, στη μουσική, στο τραγούδι, στη διάλεκτό μας και φυσικά στην Ποντιακή λογοτεχνία.
Στην ευρεία έννοια λογοτεχνία περιλαμβάνουμε την πεζογραφία, το θέατρο, την ποίηση και το τραγούδι που θα μας απασχολήσουν σήμερα. Η παρουσία της ποίησης και των τραγουδιών είναι έντονη στη λαϊκή πίστη και λατρεία, στον έρωτα, την χαρά και τον πόνο, την ξενιτιά και την αγάπη για την οικογένεια, στην ελευθερία και την αγάπη για την πατρίδα".
Ακολούθως ο κ. Γαλανίδης παρουσίασε όλες τις εκδόσεις της Ποντιακής διαλέκτου που διαθέτει η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών σχετικά με την ποίηση και το τραγούδι.
Ο εισηγητής του Σεμιναρίου, καθηγητής στο ΑΠΘ Δρ. Χρήστος Αντωνιάδης, τόνισε μεταξύ άλλων:
"Σήμερα βρίσκομαι εδώ όχι σαν ποιητής, γιατί ποιητή τον εαυτό μου δεν τον θεώρησα ποτέ και φοβάμαι και να το θέλω δεν θα τα καταφέρω. Εγώ μερικούς στίχους έγραψα και παράλληλα προσπάθησα να μεταφράσω στα Ποντιακά τη Μήδεια του Ευριπίδη. Και φοβάμαι ακόμη περισσότερο ότι και γνήσιος στιχουργός δεν είμαι και αυτό γιατί με τους στίχους που έγραψα δεν υπηρέτησα την τέχνη.
Ο αντικειμενικός μου σκοπός δεν ήταν η τέχνη, η ποίηση, αλλά η αναζήτηση "μαγικών" Ποντιακών λέξεων με αρχέγονη σημασία και φωνητική αξία, με στόχο να παραμείνει ζωντανή η Ποντιακή διάλεκτος. Εξυπηρετώ δηλαδή έναν σκοπό, είμαι στρατευμένος για την διάσωση της γλώσσας μου. Προσπαθώ να απαλύνω τις προσωπικές μου αγωνίες και φόβους, κάτι ασυμβίβαστο με την τέχνη.
Η γνήσια η ποίηση ποτέ δεν πρέπει και δεν μπορεί να στοχεύει σε κάτι συγκεκριμένο. Είμαι, λοιπόν, μάλλον ένας ελεύθερος σκοπευτής - στιχουργός, στρατευμένος να προστατέψω τη γλώσσα μου. Και αν είναι έτσι, γιατί κατατάχτηκα σ' αυτό το στρατόπεδο".
Στη συνέχεια ο γλαφυρός ομιλητής είπε ότι το θέμα μας είναι αν υπάρχει ανάγκη σήμερα ποιητικής έκφρασης στην ποντιακή διάλεκτο. Γιατί σίγουρα είναι όμοιοι, αλλά διαφέρουν πολύ οι στιχουργοί από τους ποιητές. Τι είναι, λοιπόν, ποίηση; Ο Κοκτώ έλεγε: "Είναι απαραίτητη, αλλά δεν ξέρω γιατί". Ο φιλόσοφος Φίσερ: "Είναι τόσο παλιά όσο και ο άνθρωπος" και ο Κάφκα δήλωνε: "Αν η ποίηση δεν είναι σωτηρία, τότε από πουθενά μην περιμένετε έλεος". Σεφέρης: "Ποιητής ένα κενό". Μπορχές: "Ποίηση είναι η ίδια η ζωή". Δάνης: "Η ποίηση είναι φτιαγμένη από λέξεις "εναρμονισμένες" με μουσικό ρυθμό".
Ο κ. Αντωνιάδης στο χειμαρρώδη λόγο του τόνισε επίσης ότι: "Στην ποίηση το θέμα εν προκειμένω η χαμένη πατρίδα πρέπει να υπηρετεί τη λέξη και όχι η λέξη το θέμα (πεζός λόγος). Για τους ποντίους ποιητές ο ξεριζωμός, η χαμένη πατρίδα, το θέμα της ποίησης δηλαδή, έμεινε καθοριστικό και επισκίασε τη λέξη.
Κέρδισε το θέμα τη λέξη με αποτέλεσμα στην ποντιακή ποίηση να μην διακρίνονται πολλά ιδιαίτερα στοιχεία που καθορίζουν τη μοντέρνα ποίηση του 20ου αιώνα. Και τώρα η καθοριστική ερώτηση που κατεπειγόντως χρήζει απάντησης. Τι γίνεται σήμερα; Ο Πόντιος της 3ης, 4ης, 5ης γενιάς μπορεί να εκφραστεί ποιητικά στην ποντιακή διάλεκτο; Θα έλεγα σίγουρα ναι. Διότι ο πόνος της χαμένης πατρίδας για τις δύο - τρεις πρώτες γενιές προερχόταν από ένα ανοιχτό τραύμα. Σήμερα ο πόνος υπάρχει, αλλά είναι ένας γλυκός πόνος επούλωσης. Άρα ο σημερινός νέος ποιητής μπορεί να τον κερδίσει...".
Ακολούθησε διάλογος με το ακροατήριο και στη συνέχεια το γνωστό παρακάθ στην ίδια αίθουσα με τη νεολαία, ενώ οι επισκέπτες έκαναν το δικό τους παρακάθ στην ταβέρνα Rad που διατηρεί η κ. Σοφία Πασχαλίδου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η γυναικεία ομάδα του συλλόγου "Ακρίτας" με μια επίπονη προσπάθεια πρόσφερε διάφορα εδέσματα κατά την διάρκεια των εργασιών του Σεμιναρίου που σημείωσε επιτυχία γράφοντας μια ακόμα χρυσή σελίδα στην Ομοσπονδία Ποντίων.