Μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Ευάγγελος, οι ιερείς Γεώργιος Μάτσης και Ιωάννης Ανδρεάδης, και οι Σάνο Χάλο, Θία Χάλο, Ευάγγελος Κυριακόπουλος, Κούλα Σοφιανού, Χρήστος Μεσαρετζίδης, Δημήτρης Μολοχίδης, Ηλίας Τσεκερίδης, Πάνος Σταυριανίδης, Δρ. Χαράλαμπος Βασιλειάδης, Γεώργιος Τσιλφίδης, Ιφιγένεια Παυλίδου-Οικονόμου, Στέφανος Αμανατίδης, κ.ά.ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Τα φετινά γενέθλια της «Γιαγιάς του Πόντου» ήταν διαφορετικά από τα άλλα. Με τη σκέψη στα παιδικά της χρόνια, όταν κατάφερε να ξεφύγει από τις αγριότητες που διέπραξαν οι Τούρκοι στο μαρτυρικό Πόντο, η Σάνο Χάλο κατάθεσε στεφάνι στο υπό κατασκευή μνημείο, κατά τις εκδηλώσεις για την 92η επέτειο της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου που έγιναν την Κυριακή στο παρεκκλήσι της Ιεράς Μονής της Παναγίας Σουμελά στο Ουέστ Μίλφορντ της Ν. Ιερσέης. Λίγο αργότερα, έσβηνε τα κεράκια της τούρτας, για τα 102 χρόνια της.
Οι εκδηλώσεις μνήμης που συνοργάνωσαν η Παμποντιακή Ομοσπονδία ΗΠΑ και Καναδά και το Ιερό Ιδρυμα Παναγία Σουμελά σε συνεργασία με τα ποντιακά σωματεία «Πόντος» του Κονέκτικατ, «Κομνηνοί» της Ν. Υόρκης και «Ακρίται» της Πενσιλβάνιας, άρχισαν την περασμένη Κυριακή και συνεχίστηκαν χθες με την ύψωση των σημαιών της Ελλάδος και του Πόντου στο Μπόουλινγκ Γκριν του νότιου Μανχάταν. Συμμετείχε σ’ αυτήν και η Ομοσπονδία Ελληνικών Σωματείων Μείζονος Ν. Υόρκης, πρόεδρος της οποίας είναι ο Ηλίας Τσεκερίδης, πρώην πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας.
«Η λήθη ποτέ δεν βοηθά στην αδελφοποίηση και την προσέγγιση των λαών και των εθνών», τόνισε μιλώντας κατά την τελετή στη Ν. Ιερσέη, ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας, Δημήτρης Μολοχίδης. «Στις 19 Μαϊου, συμπληρώθηκαν 92 χρόνια από την απόβαση του Μουσταφά Κεμάλ στην Σαμψούντα και το ξεκίνημα της δεύτερης φάσης της ποντιακής γενοκτονίας. Είναι σημαντικό, μια τέτοια ημέρα να μην ξεχνάμε. Είναι σημαντικό, κάθε μέρα να αναλογιζόμαστε το χρέος που μας βαραίνει. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι λαοί την ιστορία τους. Και η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού αποτελεί τμήμα της ιστορικής διαδρομής των Ελλήνων».
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν περισσότερα από 250 άτομα. Το πρωί τελέστηκε αρχιερατική Θεία Λειτουργία και επιμνημόσυνη δέηση στο παρεκκλήσι, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Ν. Ιερσέης κ. Ευάγγελου, βοηθουμένου από τους ιερείς, Γεώργιο Μάτση και Ιωάννη Ανδρεάδη. Μέσα στην εκκλησία ήταν και μέλη της Ποντιακής Νεολαίας με ποντιακές στολές.
Στη συνέχεια, στο χώρο έξω από το παρεκκλήσι και μετά τους εθνικούς ύμνους, οι γυναίκες τραγούδησαν ένα τραγούδι που ήταν παράφραση γνωστού ποντιακού άσματος που άρχισε, ως: «Ασο Κονέκτικατ ερθαμ κι ας όλα τα χωρία, ση Σουμελά την Παναγιά να φτάμε λειτουργίαν ....».
Η Λουίζα Μολοχίδη, αντιπροσωπεύοντας την Ποντιακή Νεολαία, διάβασε ένα ποίημα της Βασιλικής Τσανακτσίδου «... Εμείς την ιστορία μας δεν την διδαχτήκαμε από δασκάλους σε σχολεία, ... από τις γιαγιάδες μας γνωρίσαμε τον τόπο μας και την ιστορία του. Και οι γιαγιάδες δεν βάλανε απλώς γνώσεις στο μυαλό μας. Φωτιά στο αίμα μας βάλανε. ... Ζέστανε την καρδιά μας Ηλιεμ για να μπορέσουμε να συγχωρήσουμε, γιατί να ξεχάσουμε δεν γίνεται, δεν μπορούμε».
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τους: Ευάγγελο Κυριακόπουλο, πρόξενο της Ελλάδος στη Νέα Υόρκη, Κούλα Σοφιανού, γενική πρόξενο της Κύπρου, τον στρατολόγο, συνταγματάρχη Χρήστο Μεσαρετζίδη, Δημήτρη Μολοχίδη, Ηλία Τσεκερίδη, Πάνο Σταυριανίδη, αντιπρόεδρο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Νέας Ιερσέης, Γεώργιο Τσιλφίδη, πρόεδρο του συλλόγου «Πόντος», Ιφιγένεια Παυλίδου-Οικονόμου, πρόεδρο του συλλόγου «Ακρίται» και Στέφανο Αμανατίδη, πρώην πρόεδρο του συλλόγου «Κομνηνοί».
Η υπεραιωνόβια Σάνο Χάλο κατέθεσε στεφάνι εκ μέρους του προέδρου του Ιερού Ιδρύματος, Δρ. Χαράλαμπου Βασιλειάδη. Τη «Γιαγιά του Πόντου» συνόδευε η κόρη της, Θία Χάλο, η οποία έγραψε την ιστορία της μητέρας της στο βιβλίο «Ούτε καν το όνομά μου».
Η εκδήλωση συνεχίστηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο του Ιδρύματος, όπου ο Δρ. Βασιλειάδης, προλογίζοντας τόνισε μεταξύ άλλων: «...Η τελευταία πράξη κάθε Γενοκτονίας είναι ή άρνηση και η λήθη της. Εμείς θυμόμαστε και τιμάμε και συνάμα διεκδικούμε αναγνώριση και δικαίωση. Η διασφάλιση της ελευθερίας, της ασφάλειας και της ευημερίας όλων των λαών είναι χρέος κάθε σύγχρονης και πολιτισμένης κοινωνίας...».
Ο κ. Τσιλφίδης, τόνισε ότι «...για την αναγνώριση της Γενοκτονίας δεν θα κουραστούμε να αγωνιζόμαστε. Θα γυρνάμε πίσω για να τιμούμε και όχι για να μισούμε. Θα κοιτάμε πάντα μπροστά για να δικαιωθούμε και όχι να εκδικηθούμε...».
Ο κ. Μολοχίδης, μίλησε με θέμα την Γυναικοκτονία που επετελέσθη στον Πόντο, ανέπτυξε το εγκληματικό σχέδιο των Τούρκων, την ειδική πολιτική απέναντι στις γυναίκες και τον στόχο τους, που δεν ήταν άλλος από τη στέρηση της βιολογικής συνέχειας του Ποντιακού Ελληνισμού.
Ακολούθησαν χαιρετισμοί από την κ. Σοφιανού και τον κ. Κυριακόπουλο.
Η γυναικεία ένωση του συλλόγου «Πόντος» παρουσίασε τα αποτελέσματα πολύμηνης έρευνας με θέμα «Η γιαγιά πρόσφυγας, η μάνα μετανάστρια». Η έρευνα βασίστηκε σε συνεντεύξεις από ηλικιωμένες γυναίκες που μετανάστευσαν τις δεκαετίες 1930-60 και 1970 ως νύφες.
Συγκεκριμένα, η κ. Ιωάννα Τσιλφίδου αναφέρθηκε στις οικονομικές μετανάστριες που αποχωριστήκαν τα παιδιά τους και στις επιπτώσεις που είχε τόσο στις ίδιες όσο και στις σχέσεις τους με τα παιδιά τους και τις οικογένειές τους, η κ. Βασιλική Τσανακτίδου μίλησε για τις γιαγιάδες πρόσφυγες και το γλωσσικό πρόβλημα που αντιμετώπισαν και η κ. Παρθένα Καλογερίδου ασχολήθηκε με τις μετανάστριες λόγω γάμου, που αποχωρίστηκαν τον τόπο τους, τα σπίτια τους και τις οικογένειές τους για να παντρευτούν έναν άγνωστο με προξενειό σε μια μακρινή χώρα χωρίς να γνωρίζουν λέξη αγγλικά.
Μίλησε, τέλος, η βιολόγος ερευνήτρια Δρ. Ελένη Κοτανίδου με θέμα την υγιεινή διατροφή των γυναικών.
