του Γιάννη Δελόγλου
Για μια ακόμα φορά γνωρίζει ο Ελληνισμός τους θησαυρούς που έχουν τα διάφορα πνευματικά ιδρύματα που υπάρχουν διάσπαρτα στην Ελληνική επικράτεια και που συντηρούνται από λίγους αλλά ένθερμους υποστηριχτές της γνώσης και της παράδοσης. Υπάρχουν στιγμές που το ενδιαφέρον για γνωριμία με τέτοια ιδρύματα είναι μεγάλο ίσως όμως από μικρό αριθμό ενδιαφερομένων αλλά αυτός ο μικρός αριθμός είναι εκείνος που συνυπάρχει και συνοδοιπορεί με τους μπροστάρηδες έτσι ώστε να μεγαλώνει ο κύκλος γνωριμίας με τέτοια ιδρύματα.
Πλούσιο σε δράση και προσφορά στην κοινωνία είναι το έργο της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών που από το 1998 διατηρεί στην Αθήνα Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού με χειρόγραφα, συγγίλια, κειμήλια κ.λ.π. Την ύπαρξη αυτού του Μουσείου που είναι γνωστά σε πολλούς την κάνει για μια ακόμα φορά η Ε.Π.Μ. με την συνεργασία της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης στους χώρους της.
Ο Πρόεδρος και οικοδεσπότης της Ε.Λ. κ. Κων. Αποστολίδης με αναφορά του στο εκλεκτό ακροατήριο σχετικά με το έργο της Ε.Π.Μ. κάλεσε στο βήμα τον Πρόεδρό της κ. Χρήστο Γαλανίδη ο οποίος τόνισε μεταξύ των άλλων:
"Εμείς για πολλά πράγματα που θα κάνουμε θα κριθούμε. Θα κριθούμε όμως για πολύ περισσότερα που δεν θα κάνουμε. Για ένα όμως θα είμαστε υπερήφανοι ότι θα υπηρετήσουμε όσο μπορούμε καλύτερα την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών".
Το DVD που ακολούθησε ανέπτυξε με λεπτομέρειες τον θησαυρό που έχει στη διάθεση όλων των θαυμαστών της η Ε.Π.Μ. και παράλληλα έγινε ευρύτερα γνωστή η πλούσια εκδοτική της προσπάθεια που διατίθεται σε κάθε ενδιαφερόμενο. Πριν λίγες ημέρες κυκλοφόρησε ο 53ος τόμος του Αρχείου του Πόντου από τις εκδόσεις "Κυριακίδη". Η Ε.Π.Μ. που ανοίγει συνεχώς νέους πνευματικούς ορίζοντες κάνει επίσης γνωστό ότι στο πλαίσιο των επιστημονικών της δημοσιεύσεων προτίθεται να προβεί σε έκδοση διδακτορικών διατριβών και μεταπτυχιακών εργασιών νέων επιστημόνων, που έχουν εκπονηθεί στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό και άπτονται θεματολογίας που σχετίζεται με τη διαχρονική παρουσία του Ποντιακού Ελληνισμού (Ιστορία - Φιλολογία, Λαογραφία - Πολιτισμός - Τέχνη - Επιστήμες). Καλούνται οι υποψήφιοι (ενδιαφερόμενοι) να υποβάλλουν τις προτάσεις τους στην Επιτροπή Ποντιακών Μελετών (βιο - εργογραφικά σημειώματα και αντίτυπα των προτεινόμενων υπό έκδοση εργασιών σε δύο (2) αντίτυπα).
Ο εκδότης κ. Τάσος Κυριακίδης ανέπτυξε τα προβλήματα που υπάρχουν σχετικά με τα έντυπα και έδωσε σημαντικές ιδέες που μπορούν να ξεπεραστούν. Κλείνοντας έκανε έκκληση ενότητας στον Ποντιακό χώρο για καλύτερη συνεργασία.
Η λαογράφος - συγγραφέας και μέλος της Ε.Π.Μ. κ. Έλσα Γαλανίδου - Μπαλφούσια με αναφορά στην μεγάλη προσφορά των αείμνηστων Οδυσσέα Λαμψίδη και Σίμου Λιανίδη και την μεγάλη στήριξη των Δημ. Τομπαϊδη, Λένας Καλπίδου, Διαμαντή Λαζαρίδη, Δημ. Τομπουλίδη και Χρήστου Γαλανίδη αναφέρθηκε στη συνέχεια στο έργο και την προσφορά του Μουσείου Ποντιακού Ελληνισμού που είναι μέλος του CI.C.O.M.) Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων.
Μπαίνοντας στην είσοδο του Μουσείου βρισκόμαστε μπροστά σ' ένα μεγάλο χάρτη, όπου ειδικά φωτίζονται οι μεγάλες και μικρές πόλεις και αυτές που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού.
Εδώ ο επισκέπτης θα γνωρίσει μέσα από τα παρατιθέμενα στοιχεία, ποιοι είναι οι Έλληνες του Πόντου, ποιος ήταν ο τόπος τους, η ιστορική τους πορεία, ο πολιτισμός τους, ποιες σχέσεις είχαν με την μητροπολιτική Ελλάδα, τη Ρωσία και τον υπόλοιπο κόσμο. Στην πορεία θα συναντήσουμε ιστορικά τεκμήρια και αντικείμενα που χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα ως τα μέσα του 20ου αιώνα. Ένα μέρος βέβαια εκτίθεται από τα 1500 περίπου που έχουμε συγκεντρώσει.
Το εκθεσιακό υλικό ξεδιπλώνεται σε θεματικές ενότητες, που δείχνουν την πορεία του Ποντιακού Ελληνισμού από την αρχαιότητα, την ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, την Τουρκοκρατία, ως τον τελειωτικό ξεριζωμό με την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Πρώτα συναντάμε το εικονοστάσι και σπάνια εκκλησιαστικά κειμήλια, την αναπαράσταση του αγροτικού σπιτιού και ακολουθεί το αστικό σπίτι με τα διάφορα μουσικά όργανα, την ενότητα με τις γυναικείες φορεσιές, την ανδρική στολή όπως και του μεγάλου θεατρανθρώπου Πόλυ Χάϊτα.
Ξεχωριστή ενότητα το λουτρό. Σύνεργα και ειδική φορεσιά. Γυναικεία κούκλα με ανάλογη περιβολή. Στην συνέχεια έχουμε την ενότητα για την παιδεία. Στην ενότητα φαίνεται η μεγαλοπρέπεια των σχολείων, τα βιβλία, τα ενδεικτικά και τα απολυτήρια, οι κανονισμοί σχολείων, οι εκπαιδευτικοί κ.λ.π.
Στην συνέχεια είναι η κοινοτική ανάπτυξη με κοινοτικούς κανονισμούς. Ακολουθεί το θέατρο στον Πόντο, παραδοσιακό και ευρωπαϊκό. Θεατρικά προγράμματα, παραστάσεις και ηθοποιοί. Σε άλλη ενότητα έχουμε τον Ελληνισμό της Ρωσίας. Οι Έλληνες του Πόντου είχαν εγκατασταθεί στο Καρς, στη Γεωργία και σε άλλα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και χάραξαν την ιστορική τους πορεία στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Τέλος αρχίζει η τραγική περιπέτεια του Ποντιακού Ελληνισμού.
Από το 1914 ως το 1922 άρχισε μεθοδευμένα η εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου. Έφτασε ο ξεριζωμός το 1923, η προσφυγιά και η εγκατάσταση στην Ελλάδα. Όλη αυτή η πορεία καταδεικνύεται μέσα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, διευθετημένο με απόλυτη χρονολογική ακρίβεια. Ακολουθεί ο χάρτης της Ελλάδας και τα μέρη όπου εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες, δηλ. στο Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού ο επισκέπτης παρακολουθεί την πορεία των Ελλήνων του Πόντου από την αρχή της εγκατάστασής του στον Πόντο μέχρι τον ξεριζωμό.
Όλα αυτά μέσα από κειμήλια, έγγραφα, πατριαρχικά σιγίλια και αυτοκρατορικά έγγραφα. Αυτά τα κειμήλια, τα πολύ σπουδαία και αγαπητά για κάθε οικογένεια, που μας τα εμπιστεύτηκαν, τα φροντίζουμε με ιδιαίτερη επιμέλεια. Μας τα εμπιστεύτηκαν και εξακολουθούν να μας εμπιστεύονται κειμήλια. Εμείς βάλαμε σκοπό μας να τα διαφυλάξουμε, να τα εξασφαλίσουμε, να τα συντηρήσουμε με τον καλύτερο τρόπο, ώστε να είναι μνημόσυνο εσαεί εκείνων όλων των δωρητών που μας τα εμπιστεύτηκαν, και ακόμα να είναι αψευδείς μάρτυρες του υψηλού πολιτισμού των προγόνων μας εκεί στον Πόντο κατέληξε καταχειροκροτούμενη η διακεκριμένη συγγραφέας και μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.
Πηγή: Πιερικοί Αντίλαλοι
Για μια ακόμα φορά γνωρίζει ο Ελληνισμός τους θησαυρούς που έχουν τα διάφορα πνευματικά ιδρύματα που υπάρχουν διάσπαρτα στην Ελληνική επικράτεια και που συντηρούνται από λίγους αλλά ένθερμους υποστηριχτές της γνώσης και της παράδοσης. Υπάρχουν στιγμές που το ενδιαφέρον για γνωριμία με τέτοια ιδρύματα είναι μεγάλο ίσως όμως από μικρό αριθμό ενδιαφερομένων αλλά αυτός ο μικρός αριθμός είναι εκείνος που συνυπάρχει και συνοδοιπορεί με τους μπροστάρηδες έτσι ώστε να μεγαλώνει ο κύκλος γνωριμίας με τέτοια ιδρύματα.Πλούσιο σε δράση και προσφορά στην κοινωνία είναι το έργο της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών που από το 1998 διατηρεί στην Αθήνα Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού με χειρόγραφα, συγγίλια, κειμήλια κ.λ.π. Την ύπαρξη αυτού του Μουσείου που είναι γνωστά σε πολλούς την κάνει για μια ακόμα φορά η Ε.Π.Μ. με την συνεργασία της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης στους χώρους της.
Ο Πρόεδρος και οικοδεσπότης της Ε.Λ. κ. Κων. Αποστολίδης με αναφορά του στο εκλεκτό ακροατήριο σχετικά με το έργο της Ε.Π.Μ. κάλεσε στο βήμα τον Πρόεδρό της κ. Χρήστο Γαλανίδη ο οποίος τόνισε μεταξύ των άλλων:
"Εμείς για πολλά πράγματα που θα κάνουμε θα κριθούμε. Θα κριθούμε όμως για πολύ περισσότερα που δεν θα κάνουμε. Για ένα όμως θα είμαστε υπερήφανοι ότι θα υπηρετήσουμε όσο μπορούμε καλύτερα την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών".
Το DVD που ακολούθησε ανέπτυξε με λεπτομέρειες τον θησαυρό που έχει στη διάθεση όλων των θαυμαστών της η Ε.Π.Μ. και παράλληλα έγινε ευρύτερα γνωστή η πλούσια εκδοτική της προσπάθεια που διατίθεται σε κάθε ενδιαφερόμενο. Πριν λίγες ημέρες κυκλοφόρησε ο 53ος τόμος του Αρχείου του Πόντου από τις εκδόσεις "Κυριακίδη". Η Ε.Π.Μ. που ανοίγει συνεχώς νέους πνευματικούς ορίζοντες κάνει επίσης γνωστό ότι στο πλαίσιο των επιστημονικών της δημοσιεύσεων προτίθεται να προβεί σε έκδοση διδακτορικών διατριβών και μεταπτυχιακών εργασιών νέων επιστημόνων, που έχουν εκπονηθεί στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό και άπτονται θεματολογίας που σχετίζεται με τη διαχρονική παρουσία του Ποντιακού Ελληνισμού (Ιστορία - Φιλολογία, Λαογραφία - Πολιτισμός - Τέχνη - Επιστήμες). Καλούνται οι υποψήφιοι (ενδιαφερόμενοι) να υποβάλλουν τις προτάσεις τους στην Επιτροπή Ποντιακών Μελετών (βιο - εργογραφικά σημειώματα και αντίτυπα των προτεινόμενων υπό έκδοση εργασιών σε δύο (2) αντίτυπα).
Ο εκδότης κ. Τάσος Κυριακίδης ανέπτυξε τα προβλήματα που υπάρχουν σχετικά με τα έντυπα και έδωσε σημαντικές ιδέες που μπορούν να ξεπεραστούν. Κλείνοντας έκανε έκκληση ενότητας στον Ποντιακό χώρο για καλύτερη συνεργασία.
Η λαογράφος - συγγραφέας και μέλος της Ε.Π.Μ. κ. Έλσα Γαλανίδου - Μπαλφούσια με αναφορά στην μεγάλη προσφορά των αείμνηστων Οδυσσέα Λαμψίδη και Σίμου Λιανίδη και την μεγάλη στήριξη των Δημ. Τομπαϊδη, Λένας Καλπίδου, Διαμαντή Λαζαρίδη, Δημ. Τομπουλίδη και Χρήστου Γαλανίδη αναφέρθηκε στη συνέχεια στο έργο και την προσφορά του Μουσείου Ποντιακού Ελληνισμού που είναι μέλος του CI.C.O.M.) Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων.
Μπαίνοντας στην είσοδο του Μουσείου βρισκόμαστε μπροστά σ' ένα μεγάλο χάρτη, όπου ειδικά φωτίζονται οι μεγάλες και μικρές πόλεις και αυτές που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού.
Εδώ ο επισκέπτης θα γνωρίσει μέσα από τα παρατιθέμενα στοιχεία, ποιοι είναι οι Έλληνες του Πόντου, ποιος ήταν ο τόπος τους, η ιστορική τους πορεία, ο πολιτισμός τους, ποιες σχέσεις είχαν με την μητροπολιτική Ελλάδα, τη Ρωσία και τον υπόλοιπο κόσμο. Στην πορεία θα συναντήσουμε ιστορικά τεκμήρια και αντικείμενα που χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα ως τα μέσα του 20ου αιώνα. Ένα μέρος βέβαια εκτίθεται από τα 1500 περίπου που έχουμε συγκεντρώσει.
Το εκθεσιακό υλικό ξεδιπλώνεται σε θεματικές ενότητες, που δείχνουν την πορεία του Ποντιακού Ελληνισμού από την αρχαιότητα, την ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, την Τουρκοκρατία, ως τον τελειωτικό ξεριζωμό με την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Πρώτα συναντάμε το εικονοστάσι και σπάνια εκκλησιαστικά κειμήλια, την αναπαράσταση του αγροτικού σπιτιού και ακολουθεί το αστικό σπίτι με τα διάφορα μουσικά όργανα, την ενότητα με τις γυναικείες φορεσιές, την ανδρική στολή όπως και του μεγάλου θεατρανθρώπου Πόλυ Χάϊτα.
Ξεχωριστή ενότητα το λουτρό. Σύνεργα και ειδική φορεσιά. Γυναικεία κούκλα με ανάλογη περιβολή. Στην συνέχεια έχουμε την ενότητα για την παιδεία. Στην ενότητα φαίνεται η μεγαλοπρέπεια των σχολείων, τα βιβλία, τα ενδεικτικά και τα απολυτήρια, οι κανονισμοί σχολείων, οι εκπαιδευτικοί κ.λ.π.
Στην συνέχεια είναι η κοινοτική ανάπτυξη με κοινοτικούς κανονισμούς. Ακολουθεί το θέατρο στον Πόντο, παραδοσιακό και ευρωπαϊκό. Θεατρικά προγράμματα, παραστάσεις και ηθοποιοί. Σε άλλη ενότητα έχουμε τον Ελληνισμό της Ρωσίας. Οι Έλληνες του Πόντου είχαν εγκατασταθεί στο Καρς, στη Γεωργία και σε άλλα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και χάραξαν την ιστορική τους πορεία στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Τέλος αρχίζει η τραγική περιπέτεια του Ποντιακού Ελληνισμού.
Από το 1914 ως το 1922 άρχισε μεθοδευμένα η εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου. Έφτασε ο ξεριζωμός το 1923, η προσφυγιά και η εγκατάσταση στην Ελλάδα. Όλη αυτή η πορεία καταδεικνύεται μέσα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, διευθετημένο με απόλυτη χρονολογική ακρίβεια. Ακολουθεί ο χάρτης της Ελλάδας και τα μέρη όπου εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες, δηλ. στο Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού ο επισκέπτης παρακολουθεί την πορεία των Ελλήνων του Πόντου από την αρχή της εγκατάστασής του στον Πόντο μέχρι τον ξεριζωμό.
Όλα αυτά μέσα από κειμήλια, έγγραφα, πατριαρχικά σιγίλια και αυτοκρατορικά έγγραφα. Αυτά τα κειμήλια, τα πολύ σπουδαία και αγαπητά για κάθε οικογένεια, που μας τα εμπιστεύτηκαν, τα φροντίζουμε με ιδιαίτερη επιμέλεια. Μας τα εμπιστεύτηκαν και εξακολουθούν να μας εμπιστεύονται κειμήλια. Εμείς βάλαμε σκοπό μας να τα διαφυλάξουμε, να τα εξασφαλίσουμε, να τα συντηρήσουμε με τον καλύτερο τρόπο, ώστε να είναι μνημόσυνο εσαεί εκείνων όλων των δωρητών που μας τα εμπιστεύτηκαν, και ακόμα να είναι αψευδείς μάρτυρες του υψηλού πολιτισμού των προγόνων μας εκεί στον Πόντο κατέληξε καταχειροκροτούμενη η διακεκριμένη συγγραφέας και μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.
Πηγή: Πιερικοί Αντίλαλοι