του Σάββα Καλεντερίδη
Η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, το Δεκαπενταύγουστο του 2010, υπήρξε ένα γεγονός παγκόσμιας σημασίας, αφού τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά δίκτυα του κόσμου κάλυψαν εκτενώς το θέμα, με αναφορές στην ιστορία της μονής και τη σημασία της επαναλειτουργίας της μετά από σχεδόν έναν αιώνα.
Παρότι η απόφαση του αρμοδίου υπουργού μιλούσε για λειτουργία της Σουμελά για τα επόμενα χρόνια μια Κυριακή του Σεπτεμβρίου που θα όριζε ο Νομάρχης Τραπεζούντας, τελικά και φέτος πρόκειται να γίνει και πάλι η λειτουργία στις 15 Αυγούστου, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη, κ. Βαρθολομαίου. Όπως πληροφορούμεθα, η πληρότητα των ξενοδοχείων τις ημέρες εκείνες στην Τραπεζούντα και στις παρακείμενες κωμοπόλεις προσεγγίζει το 100%, γεγονός που μας επιτρέπει να πούμε ότι και φέτος η προσέλευση θα είναι μεγάλη.
Όσον αφορά τα οργανωτικά, πέρυσι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε παραχωρήσει 500 προσκλήσεις με τη σειρά, στον Ιβάν Σαββίδη, που -για να λέμε και του στραβού το δίκιο- ήταν από εκείνους που ξεκίνησαν και άνοιξαν το δρόμο για την θεσμοθέτηση της λειτουργίας στην ιστορική μονή, στους Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος που ήταν παρόντες, και στην Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος. Οι κάτοχοι των προσκλήσεων εισήλθαν στο χώρο της Μονής, ενώ οι υπόλοιποι παρακολούθησαν τη λειτουργία από γιγαντοοθόνες που είχαν στηθεί ση Παναΐας το Ποτάμ'. Ακριβώς επειδή πέρυσι η διανομή των προσκλήσεων είχε γίνει μέρος του γεωπολιτικού του εκκλησιαστικού και του παιχνιδιού επιρροής που παίζεται με αφορμή τη λειτουργία στη Σουμελά και το Ποντιακό γενικότερα, φαίνεται ότι φέτος το Οικουμενικό Πατριαρχείο κρατάει προς το παρόν (22-7) κλειστά τα χαρτιά του για τον τρόπο που θα γίνει η επιλογή εκείνων που θα παρακολουθήσουν τη λειτουργία από το εσωτερικό της Μονής.
Και μια που αναφερθήκαμε σε γεωπολιτικά και εκκλησιαστικά παιχνίδια, που στην περίπτωση αυτή είναι απολύτως αλληλένδετα, στη φετινή λειτουργία, εκτός του Οικουμενικού Πατριάρχη και των επικεφαλής των Μητροπόλεων Δράμας, Δημητριάδος, Πειραιώς και Νεαπόλεως-Σταυρουπόλεως, θα παραστεί ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, κ. Δημήτριος, με παράλληλη απουσία αξιωματούχων της Ρωσικής Εκκλησίας. Στο σημείο αυτό θεωρούμε ότι βρίσκεται και το πρόβλημα, αφού, ενώ παρατηρείται η παρουσία του Αμερικής, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας μάλλον δεν θα υπάρχει υψηλόβαθμη παρουσία της Ρωσικής Εκκλησίας. Να υπενθυμίσουμε ότι πέρυσι ήταν παρόντες και συμμετείχαν στη λειτουργία ο Επίσκοπος Ποντόλσκ και ο βικάριος του Πατριαρχείου Μόσχας Τύχωνας, εκπροσωπώντας τη Ρωσική Εκκλησία, όπως επίσης και το γεγονός ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος είχε απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση προς τον Πατριάρχη της Μόσχας, κ. Κύριλο, να συλλειτουργήσουν στην ιστορική μονή.
Είναι προφανές ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο επέλεξε να καλέσει τον ηγέτη των Ορθοδόξων της Αμερικής, που εκ των πραγμάτων διατηρεί στενές σχέσεις με την κυβέρνηση των ΗΠΑ και αποτελεί κατά κάποιον τρόπο αντίβαρο στον ρωσικό εθνικισμό, στο βαθμό που αυτός εκφράζεται από τη Ρωσική Εκκλησία τους λειτουργούς και τους υποστηρικτές της. Η κίνηση αυτή του Πατριάρχη μπορεί να ερμηνευθεί ως μια προσπάθεια εξισορρόπησης της όποιας απόπειρας έγινε τα προηγούμενα χρόνια για εισπήδηση της Ρωσικής Εκκλησίας στην περιοχή του Πόντου και συγκεκριμένα της Τραπεζούντας και της Σουμελά.
Ένα από τα πρόσωπα το όνομα του οποίου αναμειγνύεται στο θέμα, είναι ο Ιβάν Σαββίδης, που επαναλαμβάνουμε, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στο Έθνος και στο Ποντιακό, αφού κινήθηκε με όραμα και άνοιξε το δρόμο για την άσκηση πιέσεων στην τουρκική κυβέρνηση και την επαναλειτουργία της Παναγίας Σουμελά, όταν άλλοι φορείς στην Αθήνα, τη Νέα Υόρκη και αλλού "εκάθευδαν τον ύπνον του Δικαίου". Όμως, παρότι του αναγνωρίζουμε τις προσπάθειες που κατέβαλε και τις υπηρεσίες που προσέφερε, είμαστε υποχρεωμένοι να σημειώσουμε και τις απόπειρες που του αποδίδονται ότι έκανε (πληροφορίες που διαθέτουμε, δυστυχώς επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο), να διαταράξει την εκκλησιαστική τάξη στην περιοχή του Πόντου αλλά και στην ίδια την Κωνσταντινούπολη.
Επειδή υπάρχουν χειροπιαστά δείγματα της άσβεστης φλόγας και αγάπης που έχει για τον Πόντο ο εκ της ηρωικής Σαντάς καταγόμενος Έλλην ευπατρίδης και επειδή αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη, παράλληλα με το εθνικό-ποντιακό του χρέος, να εξυπηρετεί και τα συμφέροντα της Ρωσίας, της οποίας είναι βουλευτής, θεωρούμε ότι ο ίδιος θα πρέπει να επιδιώξει να λυθούν τα όποια προβλήματα σε ανώτατο πολιτικό και εκκλησιαστικό επίπεδο και όχι να αναμειγνύεται και αναλαμβάνει ο ίδιος βάρη που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να σηκώσει.
Θα πρέπει να σημειώσουμε δε ότι η κατάσταση αυτή, μπορεί να αποτελέσει αιτία διχασμού του ποντιακού Ελληνισμού, αφού ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων της Ρωσίας, που είναι ποντιακής καταγωγής και ανήκει εκκλησιαστικά στο Πατριαρχείο της Μόσχας, στην ουσία αποκλείεται από τη λειτουργία και οι Πόντιοι της Ρωσίας αντιμετωπίζονται ως πιστοί β΄ κατηγορίας, σε σχέση με τους συμπατριώτες μας που ανήκουν στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, που φυσικά ανήκουν στην α΄ κατηγορία. Και όλα αυτά γίνονται τη στιγμή που η Ρωσία ήταν το διαχρονικό αποκούμπι των Ελλήνων του Πόντου, όταν αντιμετώπιζαν τα γνωστά προβλήματα με την οθωμανική διοίκηση.
Είναι προφανές ότι η Σουμελά έχει ήδη καταστεί πεδίον σύγκρουσης γεωπολιτικών και εκκλησιαστικών συμφερόντων, και σ' αυτόν τον ιδιότυπο πόλεμο που φαίνεται ότι έχει ξεσπάσει, είναι προφανές ότι θα υπάρχουν και 'θύματα'. Από το αδιέξοδο αυτό μπορούμε να βγούμε αν υπάρχει πολιτικός χειρισμός του όλου θέματος σε υψηλότατο επίπεδο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και από την Ελληνική Κυβέρνηση, με το Πατριαρχείο της Μόσχας και τη Ρωσική Κυβέρνηση αντίστοιχα. Ελπίζουμε αυτό να γίνει σύντομα και αποτελεσματικά, για να μην έχουμε και στο ζήτημα της Σουμελά και της ενότητας των απανταχού Ποντίων τα τραγικά αποτελέσματα των ανεπιτυχών χειρισμών και επιλογών που έγιναν στις ελληνορωσικές σχέσεις σε πολιτικό επίπεδο από πλευράς ελληνικών κυβερνήσεων, χωρίς να έχουμε να επιδείξουμε κανένα όφελος και κέρδος από τη μονοδιάστατη προσέγγιση προς την Ουάσιγκτον.
Όσοι έχουν τις τύχες των πιστών και του Έθνους στα χέρια τους πρέπει να προσέξουν, γιατί οι παλαιοί έλεγαν ότι όταν "τ' άλλογα ταλασέυνε, τρών' τα λάχτας τα γαϊδούρια". Και οι παλαιοί πάντα εξέρναν ντο έλεαν!
Πηγή: Infognomon Politics