Η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, με τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από την αποδημία του Οδυσσέα Λαμψίδη και την έναρξη λειτουργίας του θεσμού απονομής βραβείων που θέσπισε, πραγματοποίησε εκδήλωση-αφιέρωμα «Τιμή στο μεγάλο δάσκαλό μας Οδυσσέα Λαμψίδη», την Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011, στην αίθουσα εκδηλώσεων του κτηρίου της «Στέγη Κειμηλίων του Ελληνισμού του Πόντου».
Στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Ε.Π.Μ. κος Χρήστος Γαλανίδης ανέφερε:
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΛΑΜΨΙΔΗΣΤραπεζούντα 1917 – Αθήνα 12 Ιουλίου 2006
«Ὁ οὐρανόν ἐλίβωσεν, τά ἐλατοκλάδα κλαίγνε
κι οἱ μιζετέρ τ’ ἐμέτερον ἀπ’ εἴνας, εἴνας φέβνε»
Μ’ αυτό το δίστιχο η ποντιακή μούσα θρηνεί την απώλεια των μιζέτερων, δηλ. των μεγάλων, σπουδαίων και σεβαστών ανθρώπων μας.
Αναμφίβολα ένας απ’ αυτούς υπήρξε ο Ο. Λαμψίδης, ένας ξεχωριστός πνευματικός άνθρωπος, ο κορυφαίος βυζαντινολόγος, ποντιολόγος, δεσπόζουσα μορφή των ποντιακών γραμμάτων και όχι μόνο, από το 1935 που δημοσιεύει τις πρώτες μελέτες του για το εγκώμιο της Τραπεζούντας του Βησσαρίωνα και τους κώδικες της Ιεράς Μονής Βαζελώνα, στο πιο έγκυρο βυζαντινολογικό περιοδικό Byzantinische Zeitschrift έως τις 12 Ιουλίου 2006 που ήρθε ο χάροντας και κάλεσε κοντά του τον Οδ. Λαμψίδη.
Κυρίες και κύριοι,
Νιώθω τους ώμους μου αδύνατους για να σηκώσουν το βάρος μιας μικρής έστω αναφοράς στο δάσκαλό μας, που γεννήθηκε στην Τραπεζούντα το 1917 από γονείς Ποντίους, το 1923 η οικογένειά του (γονείς, δύο κορίτσια και πέντε αγόρια) ήρθαν στην Ελλάδα μετά από ταλαιπωρίες και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στον προσφυγικό συνοικισμό Σκοπευτηρίου Καλλιθέας.
Το 1941 πήρε το πτυχίο του από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1948 ανακηρύχτηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών με το βαθμό «Άριστα» και με θέμα διατριβής του «Η ποινή της τυφλώσεως παρά τοις Βυζαντινοίς».
Δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση από το 1944 έως το 1957 στο Πρότυπο Λύκειο Αθηνών και από το 1958 έως το 1979 στη Γερμανική Σχολή Αθηνών.
Ως καθηγητής υπήρξε αυστηρός, αλλά υπέροχος συμπαραστάτης και φίλος των μαθητών, ήταν ένας πραγματικός δάσκαλος και σύμβουλος που άνοιγε δρόμους και παρείχε απλόχερη βοήθεια.
Το 1952 εκλέχτηκε Γ. Γραμματέας και από τον ίδιο χρόνο και μέχρι της αποχώρησής του διηύθυνε τις εκδόσεις της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών και το «Αρχείον Πόντου». Το 1962 εκλέχτηκε Πρόεδρος και επί 27 έτη υπηρέτησε την Ε.Π.Μ., υπήρξε μεγάλος οραματιστής, εμπνεύστηκε, δημιούργησε και επί των ημερών του ολοκληρώθηκε η Στέγη Κειμηλίων του Ελληνισμού του Πόντου, στη Νέα Σμύρνη, ένα τετραώροφο κτήριο που στεγάζει το «Αρχείον Πόντου» και το «Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο του Ποντιακού Ελληνισμού».
Επί των ημερών του αρχίζει νέα περίοδος για το «Αρχείον Πόντου». Οι συνεργάτες επί διαφόρων θεμάτων πληθύνονται και είναι όχι μόνο Έλληνες, αλλά και ξένοι, οι οποίοι θεωρούν «τιμήν των την δημοσίευσιν της μελέτης των περί Πόντου εις το Αρχείον…» αναφέρει μεταξύ άλλων ο Δικαίος Βαγιακάκος, Γ. Διευθυντής του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών το 1988 για να καταλήξει «Πόντον έλαχες και Πόντον ετίμησας» κατά το «Σπάρταν έλαχες και ταύτην ετίμησας».
Ο κύκλος των ενδιαφερόντων του Ο. Λαμψίδη είναι ευρύτατος, τον απασχόλησαν ποικιλία θεμάτων, γλωσσολογικά, φιλολογικά, λογοτεχνία, θέατρο. Αδιάκοπη ήταν η προσπάθειά του να διασώσει την ιστορία, τη γλώσσα, τον πολιτισμό του Πόντου. Ερεύνησε και έγραψε για το Βυζαντινό Πόντο (325-1204) αλλά και για το Μεσαιωνικό Πόντο (1204-1461) δηλ. το Κράτος των Μεγάλων Κομνηνών.
Τεράστιο είναι το συγγραφικό έργο του Ο. Λαμψίδη, εργασίες του έχουν δημοσιευθεί σε πολλά επιστημονικά περιοδικά ελληνικά και ξένα, ίσως είναι περισσότερες από 250. Οι εργασίες του εδράζονται σε γερή ιστορική γνώση, σίγουρη μεθοδολογία και δεοντολογία. Η γλωσσομάθειά του τον βοηθά στην άνετη συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια και σε οργάνωση διεθνών συνεδρίων.
Ανικανοποίητος συνεχώς αναζητούσε νέους επιστήμονες να τους αναθέσει εργασίες και να τους κατευθύνει και είναι αναντικατάστατος σ’ ό,τι έχει καταπιαστεί, αναφέρει ο Δ. Τομπαΐδης, Ομότιμος καθηγητής γλωσσολογίας του Α.Π.Θ. και επί 20 έτη πρόεδρος της Ε.Π.Μ.
Σεμνός και ουσιαστικός, αγάπησε με πάθος τον Πόντο, μιλούσε απλά και κατανοητά, για μεγάλες αλήθειες και σε κατακτούσε.
Πολλοί αναγνώρισαν το τεράστιο έργο του Ο. Λαμψίδη και τον ετίμησαν. Το 1977 τιμήθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Δημήτριο με το οφφίκιο του Άρχοντος Μεγάλου Ιερομνήμονος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Το 1979 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το αργυρούν μετάλλιο για το επιστημονικό του έργο για το Βυζάντιο και τον Πόντο. Πλήθος ποντιακών σωματείων, ομίλων και ομοσπονδιών.
Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων τον ανακήρυξε επίτιμο διδάκτορα στις 20 Μαΐου 1998. Ο Οδ. Λαμψίδης μίλησε με θέμα: «Συνεχής η παρουσία του Ελληνισμού στο Μικρασιατικό Πόντο. Παράγοντες που συνέβαλαν στην επιβίωσή του».
Φυσικά μία ολιγόλεπτη αναφορά δεν μπορεί να καλύψει την προσωπικότητα και το έργο του Οδ. Λαμψίδη. Την εργογραφία του, που από μόνη της θα μπορούσε να αποτελέσει μία ξεχωριστή βιβλιοθήκη, κατέγραψε και κυκλοφορήθηκε σε τεύχος από τη σύντροφο της ζωής και του έργου του κα Αριάδνη Ραζή.
Και θα κλείσω με κάποιες αλήθειες που εκμυστηρεύθηκε ο ίδιος στον κοινό μας φίλο Γιάννη Ταϊγανίδη, καθηγητή στο Ε.Μ.Π. Όταν το 1962 είδε στην αποθήκη ποντιακού συλλόγου, τεύχη του περιοδικού «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ», με άκοπες τις σελίδες και σκονισμένο. «Αγαπητέ μου μη λυπάσαι το σκονισμένο βιβλίο με τις άκοπες σελίδες. Αυτό θα βρει τον αναγνώστη του στο μέλλον. Λυπήσου εκείνους που άκουσαν την αλήθεια, που την ακούμπησαν και δεν τόλμησαν να τη πιστέψουν». Γύρισα τότε και του είπα:
- Ως πότε όμως, δάσκαλε, θα είναι πικρό το ψωμί του πρωτοπόρου και του επαναστάτη;
Κι εκείνος είπε:
- Όσο θα υπάρχει ζωή, αγαπητέ μου, όσο η ζωή θα κάνει το λάθος να γεννά το εξαιρετικό.
Κάποια στιγμή ξεπερνώντας τα όρια της επιστήμης μίλησε ο ποιητής Οδ. Λαμψίδης και είπε: «Μένει στό νοῦ μου βαθειά χαραγμένη μία εἰκόνα ἀπό τά πρῶτα χρόνια, χρόνια τῆς προσφυγιάς στό συνοικισμό τῆς Καλλιθέας. Οἱ γονεῖς μας, πρόσφυγες καί φτωχοί, τόσο πολύ που πιό πολύ δέν παίρνει, κάθε Κυριακή, ξεχνώντας τό μόχθο καί τά δάκρυα τῆς ἑβδομάδας, ἔβαζαν τίς φορεσιές τῆς πατρίδας καί πιάνονταν στό χορό. Ἡ λύρα ἄναβε φωτιές καί τά τραγούδια ἔδιναν καί ἔπαιρναν. Τραγούδια γιά τόν ξεριζωμό, γιά τήν ἀγάπη, τό θάνατο, τή ζωή. Καί χόρευαν ὥσπου τ’ ἀχνάρια τους γινόταν αὐλάκια βαθειά μέσα στή λάσπη. Κι ἐγώ μικρό παιδί φοβόμουν πώς θά βουλιάξουν καί θά χαθοῦν. Μά ἐκείνοι χόρευαν καί χόρευαν βαθαίνοντας τό αὐλάκι.
Ὅσοι ξέρουν εἶπαν πώς ἤτανε φυγή.
Μά ἐγώ ὅσο περνοῦν τά χρόνια ξαναφέρνω στή μνήμη μου τήν εἰκόνα ἐκείνη καί πιστεύω πώς οἱ ξεριζωμένοι γονεῖς μας πότιζαν μέ δάκρυα τό χῶμα καί μέ τό χορό τους ἄνοιγαν βαθύ αυλάκι γιά νά ριζώσει, νά ἀνθίσει καί νά καρπίσει τό δέντρο τῆς Ρωμανίας ἐπαληθεύοντας τή ρήση τήν προγονική,
«Ἡ Ρωμανία κι ἄν πέρασεν ἀνθεῖ καί φέρει κι’ ἄλλο»
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος κος Χρήστος Γαλανίδης κάλεσε στο βήμα τον κο Αλέξιο Σαββίδη, Καθηγητή Πανεπιστημίου και Αντιπρόεδρο της Ε.Π.Μ., ο οποίος μίλησε με θέμα «O Βυζαντινός Πόντος στην περίοδο από τον 4ο αιώνα μ.Χ. έως την ίδρυση του κράτους των Μεγάλων Κομνηνών το 1204», με το οποίο άλλωστε ασχολήθηκε επιστημονικά και ο ίδιος ο Οδ. Λαμψίδης, σύμφωνα και με την εργογραφία του που αναλυτικά παρουσιάστηκε κατά την προβολή οπτικού ψηφιακού δίσκου.Κατόπιν ο Πρόεδρος κος Χρήστος Γαλανίδης παρουσίασε στο κοινό το τελευταίο βιβλίο του Οδ. Λαμψίδη με τίτλο «Συμβολή στην οικονομική ζωή της Σμύρνης μετά το 1870», το οποίο κυκλοφορήθηκε το 2009 από τις εκδόσεις Κανάκη σε επιμέλεια της κας Αριάδνης Ραζή, αφού ο ίδιος έφυγε από τη ζωή στις 12 Ιουλίου 2006, χωρίς να προλάβει να κάνει τις πρώτες τυπογραφικές διορθώσεις με τις ενδεχόμενες απαραίτητες βελτιώσεις και προσθαφαιρέσεις.
Κατά την έναρξη του θεσμού απονομής βραβείων, ο Πρόεδρος της Ε.Π.Μ. κος Χρήστος Γαλανίδης διάβασε τα κυριότερα άρθρα του Κανονισμού Καθιέρωσης και Απονομής Βραβείων που εγκαινιάστηκε με την απονομή του βραβείου Οδυσσέα Λαμψίδη. Έτσι σύμφωνα με τον Κανονισμό:
Στη συνέχεια η Γεν. Γραμματέας της Ε.Π.Μ. διάβασε το σχετικό απόσπασμα πρακτικού του Δ.Σ. της 13ης Μαΐου 2011:
Θέμα 8ο Βραβείο Οδυσσέα Λαμψίδη
Το Διοικητικό Συμβούλιο, στη συνεδρίαση της 13ης Μαΐου 2011 και αφού έλαβε υπόψη τις τεκμηριωμένες εισηγήσεις της συσταθείσης γι’ αυτό το σκοπό Επιτροπής, αποφάσισε ομόφωνα να απονείμει στον κο Χρήστο Ανδρεάδη το βραβείο Οδυσσέα Λαμψίδη, εκτιμώντας τη μεγάλη, συνεχή και ανιδιοτελή προσφορά του στην επιστήμη και ειδικότερα στην έρευνα της ιστορίας. Η τελετή βράβευσης θα πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με τον κανονισμό, το μήνα Δεκέμβριο ε.ε., η δε ακριβής ημερομηνία θα οριστεί σε επόμενη συνεδρίαση.Ακριβές αντίγραφο από το βιβλίο Πρακτικών Συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπής Ποντιακών.
Τέλος εκλήθη ο κος Χρήστος Ανδρεάδης, φιλόλογος-ιστορικός να παραλάβει το επίχρυσο μετάλλιο και την περγαμηνή, στα οποία αναγράφονταν το είδος του βραβείου και το όνομα του βραβευόμενου, από τον Πρόεδρο της Ε.Π.Μ. κο Χρήστο Γαλανίδη.
Ακολούθως ο κος Χρήστος Ανδρεάδης, βαθιά συγκινημένος, ευχαρίστησε για την τιμή που του έγινε και μίλησε στο κοινό με θέμα «Ο Κορυτσάς και Πρεμετής Φώτιος Καλπίδης (1862-1906). Ο Πόντιος ιεράρχης, το πρώτο θύμα του Μακεδονικού Αγώνα».
Η εκδήλωση έκλεισε με αναφορές των προσκεκλημένων στην προσωπικότητα του Οδυσσέα Λαμψίδη και δεξίωση. Παράλληλα στο ισόγειο λειτουργούσε έκθεση βιβλίων του Οδυσσέα Λαμψίδη και φωτογραφιών.
Επιτροπή Ποντιακών Μελετών
Αγνώστων Μαρτύρων 73
Νέα Σμύρνη, 17123
Τηλ.: 2109325521
Τηλ. - Fax: 2109354333
www.epm.gr
info@epm.gr