Ξεκινά η προεργασία για την αναβίωση του ποντιακού γάμου
Επενδύουν στον πολιτισμό και στην παράδοση, που κουβαλούν από το μακρινό Πόντο, και ένα ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο τούς έδωσε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία, για να κάνουν το καθήκον τους και να αφήσουν παρακαταθήκη στους απογόνους τους σημαντικά λαογραφικά στοιχεία, που κληρονομήσαν οι ίδιοι από τους παππούδες τους. Πρόκειται για τα μέλη του Συλλόγου Ποντίων «Τα Κασσιτερά», που εδρεύει στις Σάπες, ενός δραστήριου Συλλόγου που προσπαθεί με κάθε τρόπο και ευκαιρία να θωρακίσει τους δεσμούς των νεότερων γενιών με τις ρίζες του και την παράδοση. Βάζοντας ως κυρίαρχο στόχο τους να αναβιώσουν τον παραδοσιακό ποντιακό γάμο, με τα πλούσια λαογραφικά στοιχεία, που τον συνόδευαν άλλοτε στην πατρίδα, προετοίμασαν και υπέβαλαν στο πρόγραμμα LEADER σχετικό επενδυτικό σχέδιο, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα και την περασμένη Τρίτη (12-06-2012) ήδη υπογράφηκαν οι συμβάσεις στην Αναπτυξιακή.Το σχέδιο προβλέπει την αναβίωση του ποντιακού γάμου στην πλατεία της Νέας Σάντας. Παρότι ο Σύλλογος εδρεύει στην πόλη των Σαπών, όπου και κατοικούν τα περισσότερα μέλη του, αυτή δεν ήταν επιλέξιμη στο πρόγραμμα LEADER και δια τούτου επιλέχτηκε η Νέα Σάντα. Τα μέλη του Συλλόγου, πάντως, ήδη ξεκίνησαν την προεργασία για να είναι όλα έτοιμα για την αναβίωση του ποντιακού γάμου, αναβίωση που αρχικά είχε προγραμματιστεί για τις 28 Αυγούστου, αλλά επειδή καθυστέρησε η έγκριση του επενδυτικού σχεδίου, ενδεχομένως να κριθεί αναγκαία η μεταφορά της για το Σεπτέμβριο.
Συγκέντρωση στοιχείων από μαρτυρίες παλαιότερων, ακόμα και γεννηθέντων στον Πόντο
Ήδη όμως από την επομένη της υπογραφής της σύμβασης, ξεκίνησε με πυρετώδεις ρυθμούς η συγκέντρωση των στοιχείων και η προετοιμασία των παραδοσιακών φορεσιών, δυο από τις βασικές προτεραιότητες της συγκεκριμένης δράσης. Σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωση στοιχείων, αυτά θα προέρχονται από συνεντεύξεις και μαρτυρίες παλαιότερων, ακόμα και ορισμένων που γεννήθηκαν στον Πόντο. Ήδη στο συγκεκριμένο τομέα υπάρχει πλούσιο αρχειακό υλικό από παλαιότερες συνεντεύξεις, που ήταν όμως γενικότερου ενδιαφέροντος, το οποίο θα εμπλουτιστεί και με νέες μαρτυρίες. Στοιχεία αναφορικά με το προξενιό, με τον αρραβώνα, με το ζήτημα της προίκας, με το πώς επιλεγόταν ο κουμπάρος, με τις ηλικίες που παντρεύονταν οι νέοι, με το στεφάνωμα και με όλο το τελετουργικό, που εντάσσεται στον Ποντιακό γάμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέρα από τα γενικότερα στοιχεία, προερχόμενα από όλη την επικράτεια του Πόντου, τα μέλη του Συλλόγου εστιάζουν και σε ειδικότερα, που αφορούν την περιοχή της Νικόπολης, της περιοχής δηλαδή από την οποία προήλθαν οι πρώτοι κάτοικοι των Κασσιτερών.
Πιστά αντίγραφα των παραδοσιακών φορεσιών από τις περιοχές του Πόντου
Σε ό,τι αφορά τις φορεσιές, προβλέπεται να προμηθευτούν περί τις 30 στον αριθμό, όσοι θα είναι και οι μετέχοντες στην αναβίωση, φορεσιές που θα είναι πιστά αντίγραφα των παραδοσιακών φορεσιών από τις περιοχές του Πόντου. Και για τις φορεσιές, ο Σύλλογος διαθέτει σχετικό αρχειακό υλικό, με βάση το οποίο θα κατασκευαστούν.
Έκδοση βιβλίου με το σύνολο των λαογραφικών στοιχείων
Περά από τα παραπάνω, ωστόσο, η αναβίωση του ποντιακού γάμου θα συνοδευτεί και με την έκδοση ενός πονήματος, που θα περιλαμβάνει το σύνολο των λαογραφικών στοιχείων, ενός βιβλίου που θα διανεμηθεί στα μέλη του συλλόγου και σε φορείς.
Σάββας Μαυρίδης, πρόεδρος Συλλόγου «Τα Κασσιτερά» «Το έθιμο θα περάσει στις νεότερες γενιές όλον αυτό το λαογραφικό πλούτο και μπορεί στην πορεία να υιοθετήσουν ορισμένα στοιχεία»
Μιλώντας στον «ΠτΘ» για την εξαιρετική αυτή προσπάθεια του Συλλόγου «Τα Κασσιτερά», ο πρόεδρός του, κ. Σάββας Μαυρίδης, υπογράμμισε την πρόθεση των μελών να αναδείξουν και να καταγράψουν τα πλούσια λαογραφικά στοιχεία του ποντιακού γάμου και να τα αφήσουν στη συνέχεια παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. «Γιατί ο βασικός μας στόχος είναι αυτός», τόνισε, «να μεταλαμπαδεύσουμε στους νεότερους την παράδοσή μας, να τους βοηθήσουμε να την αγαπήσουν, να την κάνουν κτήμα τους, ώστε κι αυτοί να την περάσουν στις επόμενες γενιές, για να μη χάσουμε τις ρίζες μας». «Αυτό το έθιμο έχει μεγάλη αξία για εμάς», συνέχισε, «γιατί θα περάσει στις νεότερες γενιές όλον αυτό το λαογραφικό πλούτο και μπορεί στην πορεία να υιοθετήσουν ορισμένα στοιχεία, που θα είναι κάτι πολύ θετικό». «Γιατί λέμε ότι έχουμε μια ταυτότητα, είμαστε έλληνες ποντιακής καταγωγής, αλλά τι σημαίνει αυτό;», αναρωτήθηκε. «Πρέπει να συνοδεύεται κι από κάποια στοιχεία», επισήμανε, «όχι για να δείξουμε ότι είμαστε κάτι πάνω από τους άλλους, αλλά ότι έχουμε κάποια ξεχωριστή ταυτότητα».Για το κατά πόσον τηρούνται σήμερα τα παραδοσιακά ποντιακά έθιμα, που συνοδεύουν το γάμο, ο κ. Μαυρίδης παρατήρησε ότι ορισμένα τηρούνται από κάποιες οικογένειες, συνήθως όμως μεμονωμένα. «Εξαρτάται συνήθως από τις οικογένειες», εκτίμησε, «κάποιες οικογένειες, που τους πέρασαν οι γονείς και οι παππούδες ορισμένα στοιχεία, ενδιαφέρονται να διατηρήσουν έθιμα από εκείνες τις εποχές».
Λίγα λόγια για το Σύλλογο Ποντίων «Τα Κασσιτερά»
Ο Σύλλογος Ποντίων «Τα Κασσιτερά» συμπληρώνει φέτος τα 20 χρόνια από την ίδρυσή του. Τα μέλη του προέρχονται από τον οικισμό Κασσιτερά, λίγα χιλιόμετρα έξω από τις Σάπες, όπου είχαν εγκατασταθεί το 1924, ερχόμενοι από τον Πόντο. Η ψυχή του Συλλόγου, όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο κ. Μαυρίδης, είναι η σχολή χορού, που διαθέτει, την οποία διατηρεί σε συνεργασία με το δήμο Μαρώνειας-Σαπών.
Χοροδιδάσκαλος στη σχολή είναι ο κ. Στέλιος Νικολάου, που επί σειρά ετών έχει προσφέρει τα μέγιστα με την παρουσία του. Η σχολή αυτή τη στιγμή διαθέτει 7 τμήματα με 140 χορευτές και έχει πλούσια δράση, με πολλές συμμετοχές σε εκδηλώσεις εντός και εκτός των ορίων της Ροδόπης. Πέραν αυτής, σημαντικό είναι και το τμήμα λύρας, που παρότι δε λειτούργησε την τελευταία χρόνια, ήδη για του χρόνου προβλέπεται να ξανανοίξει τις πόρτες του στους επίδοξους νέους λυράρηδες.
Σπουδαίο ως προς το περιεχόμενο και τον όγκο των στοιχείων, που διαθέτει, είναι το σπάνιο αρχείο του Συλλόγου που περιλαμβάνει συνεντεύξεις, φωτογραφικό υλικό, βιβλία και έγγραφα. Μέρος του αρχείου αυτού έχει ψηφιοποιηθεί και έχει σταλεί και στην Παμποντιακή Ομοσπονδία, ενώ πολλά από τα στοιχεία που περιλαμβάνει είναι στη διάθεση ερευνητών. Περαιτέρω, στις δράσεις του Συλλόγου «Τα Κασσιτερά» περιλαμβάνονται η αναβίωση του εθίμου των καλάντων, που λέγονταν στον Πόντο, η έκδοση 14σέλιδου ημερολογίου, που διανέμεται δωρεάν στα μέλη του, η ενεργή συμμετοχή στις εκδηλώσεις μνήμης της Ποντιακής Γενοκτονίας, αλλά και η αναβίωση του πανηγυριού στον Προφήτη Ηλία στα Κασσιτερά.
Η ιστορία του οικισμού Κασσιτερά
Το Φθινόπωρο του 1924 εγκαθίστανται στην περιοχή 120 περίπου οικογένειες, πρόσφυγες από τον Πόντο. Οι πρόσφυγες προέρχονται, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, από τα χωριά Κέιλικα και Λίτσασα της περιφέρειας Νικοπόλεως, νότια της Κερασούντας. Μαζί με τα ήθη και έθιμα, την ιδιάζουσα γλώσσα και γενικά τον πολιτισμό τους, μεταφέρουν από την πατρίδα ολόκληρο το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Αγίου Γεωργίου Λίτσασας, που σήμερα είναι τοποθετημένο στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης των Σαπών, καθώς επίσης και πολλές εικόνες από τις εκκλησιές τους. Ζουν στο χωριό για 23 χρόνια. Βιώνουν την περίοδο 1941-44 τη βουλγαρική κατοχή, ενώ την περίοδο 1947-48 οι Κασσιτεριώτες αναγκάζονται λόγω κυρίως του Εμφυλίου Πολέμου, να μετεγκατασταθούν στις Σάπες, όπου και ζουν σήμερα οι περισσότεροι απόγονοί τους.
Σχετικά με την εξέλιξη του πληθυσμού του χωριού υπάρχουν τα εξής στοιχεία: το 1928 είχε 361 κατοίκους, το 1940 είχε 507 κάτοικοι, ενώ το 2001 απογράφηκαν στον οικισμό 30 κάτοικοι. Σχετικά με τις ασχολίες των κατοίκων θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι περισσότεροι ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Παρά τη φτώχεια τους, με την πρώτη ευκαιρία, οι κάτοικοι έστηναν τακτικά γλέντια, είτε στο αλώνι, είτε έξω από την εκκλησία, αλλά και στις αλάνες που υπήρχαν σε κάποιες γειτονιές. Το χωριό είχε τρεις δεξιοτέχνες λυράρηδες και δυο ζουρνατζήδες. Το μεγαλύτερο πανηγύρι που γινόταν στο χωριό ήταν αυτό της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου, όπου ερχόταν προσκυνητές και από τη γύρω περιοχή. Υπάρχουν ακόμη και μερικά ακόμη ξωκλήσια μέσα στο καταπράσινο περιβάλλον της περιοχής. Είναι του Αγίου Νικολάου που είναι μέσα σε σπηλιά, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Κωνσταντίνου, των Αγίων Πέτρου και Παύλου και του Αγίου Γεωργίου.
Πηγή: Παρατηρητής της Θράκης