Kalandar, ή Momoyer ή Κοντσολόσια στο σημερινό Πόντο

Kalandar, ή Momoyer ή Κοντσολόσια στο σημερινό Πόντο

της Μυροφόρας Ευσταθιάδου
Υπ. Διδακτωρ Λαογραφίας

Απόσπασμα από το άρθρο: "Τα Καλαντόφωτα στον Πόντο, τότε και τώρα..."

Στέκομαι μόνο σε δύο έθιμα τα οποία έχουν ιδιαίτερη σημασία γιατί διατηρούνται και σήμερα στον Πόντο. Στις ποντιόφωνες εστίες της Τραπεζούντας, στην Τόνυα, στη Ματσούκα, στην κοιλάδα του Όφεως ποταμού και στα χωριά των Σουρμένων, στις 13 Ιανουαρίου, παραμονή Πρωτοχρονιάς με το παλαιό, ομάδα μεταμφιεσμένων με γέρον, γραία, νύφεν, άρκον, πήγαν από σπίτι σε σπίτι ρίχνοντας ένα άδειο τσαντάϊ. Το τσαντάϊ γέμισε με αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς καρπούς. Στο χωριό Άνωθος του Όφεως ποταμού, η ομάδα μεταμφιεσμένων φωνάζει απ΄έξω στο σπιτονοικοκύρη:

- Καλαντάρ΄, Καλαντάρ΄ επάν΄ αρ΄ νικόν, επουκά θελ΄κόν σο σαρπί σ΄ πολλά περεκέτια!
- Ντό θέλεις; (λέει ο σπιτονοικοκύρης) Ζαχρέν έν΄. Κριθάρ΄έν΄. Τσίρια είν΄. Κιούπ΄απίδια είν΄. Μήλα είναι. Ούβας είν΄. Λευτοκάρια είν΄. Ρούχα είν΄. Παράν έν΄... Ντό θέλεις;
- Ας΄ούλα απ΄ολίγον!!!

Απαντούν οι μεταμφιεμένοι. Το έθιμο το ονομάζουν σε άλλα χωριά Kalandar, ή Momoyer ή Κοντσολόσια ή Korkoncolos, δηλαδή Καλλικάντζαροι. Η ευχή «επάν΄αρνικόν, επουκά θελ΄κόν» θυμίζει και τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της ευρύτερης περιοχής Αργυρούπολης:

«Αε-Βασίλης έρχεται αση Λιαρί μερέαν,

φορτούται τρανόν δίσακκον, γομάτον ευλο΄ίας,

αν δήτε μας καλόν παχτσίσ΄, αν δήτε άσπρα παράδες,

να γεννούνε τα χτήνια ΄σουν, ν΄εφτάν΄θελ΄κά μουσκάρια,

να γεννούν και τα πρό΄ατα, ν΄εφτάν΄ άσπρα αρνόπα,

να ΄ίνταν τα γενήματα, τ΄αμπάρια να γομούνταν,

να έρχουνταν κι οι ξενιτιάρ΄με τα πολλά γορόσια».