 |
| Συνεργάτες και φίλοι τίμησαν τον αείμνηστο ποιητή και νευροχειρούργο Χρήστο Αντωνιάδη σε μία ξεχωριστή εκδήλωση |
της Χριστίνας Κοτανίδου
Εκδήλωση προς τιμήν του αείμνηστου ποιητή και νευροχειρουργού Χρήστου Αντωνιάδη, πραγματοποιήθηκε λίγες μόλις ημέρες πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την απώλειά του, στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο. Στενοί συνεργάτες και φίλοι του Χρήστου Αντωνιάδη πλαισίωσαν την εκδήλωση τιμής, κάνοντας ειδική μνεία στον επαγγελματισμό και την ανθρωπιά του, στη συμβολή και την αγάπη του για την ποντιακή μουσική, καθώς και στην έντονη επιθυμία και προσπάθειά του να διασωθεί η ποντιακή γλώσσα και παράδοση.
Ο Χρήστος Αντωνιάδης γεννήθηκε στην Ξηρολίμνη της Κοζάνης καταγόμενος από προσφυγική οικογένεια προερχόμενη από την περιοχή της Ματσούκας. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή της Θεσσαλονίκης και διετέλεσε επίκουρος καθηγητής Νευροχειρουργικής Κλινικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Αποτέλεσε σημαντικό εκπρόσωπο του Ποντιακού ελληνισμού και στυλοβάτη της ποντιακής παράδοσης, μουσικής και γλώσσας μέσα από τους ποιητικούς ποντιακούς του στίχους, με τους οποίους εξέφρασε τα συναισθήματα και τα αιτήματα ενός ολόκληρου λαού, ξεριζωμένου από την πατρίδα του. Με πρωταρχικό του μέλημα τη διατήρηση της Ποντιακής γλώσσας, δεν έπαψε να διαλαλεί την ανάγκη για τη διάσωση του άφθονου πλούτου της, για χάριν της οποίας ξεκίνησε να γράφει στίχους, οι οποίοι έμελλαν να χαραχτούν για πάντα στο μυαλό και στην ψυχή των Ποντίων. Οι στίχοι του γραμμένοι στην ποντιακή διάλεκτο μελοποιήθηκαν και τραγουδήθηκαν από καταξιωμένους Πόντιους καλλιτέχνες. Η πρώτη ποιητική του συλλογή «Κατάθεση ψυχής», μελοποιήθηκε από το δεξιοτέχνη της ποντιακής λύρας, Χρήστο Χρυσανθόπουλο, ενώ συμμετείχε ως ερμηνευτής, ο Στέλιος Καζαντζίδης.
Ποιος δεν έχει ακούσει και δεν συγκινείται με το άκουσμα του τραγουδιού «Την Πατρίδα μ’ έχασα», που περιγράφει τις αλησμόνητες πατρίδες και την αροθυμία των προσφύγων γι’ αυτές, ή το «Σα ξένα είμαι Έλληνας και στην Ελλάδαν ξένος» με τους στίχους του οποίου περιγράφονται τα συναισθήματα και οι δυσκολίες των Ποντίων προσφύγων, οι οποίοι κατέφυγαν στην Ελλάδα, μετά την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Ο Χρήστος Αντωνιάδης έχει αποδώσει και τη «Μήδεια» του Ευριπίδη στην ποντιακή διάλεκτο με κίνητρό του, όπως είχε τονίσει, να μεταφερθούν «οι αρχαίες μαγικές λέξεις» που άντεξαν στους αιώνες και διασώθηκαν στην Ποντιακή διάλεκτο.
«Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 επισκεπτόμενος για πρώτη φορά τα χωριά των προγόνων του στην Τραπεζούντα, «Αισθάνθηκα» είπε «μια παράξενη αυτόματη ψυχοσωματική αλλαγή, σαν να μετουσιώθηκε ο νους, η ψυχή, τα μάτια σ’ αυτά των προγόνων μου και ιδιαίτερα της γιαγιάς μου που με μεγάλωσε», περιέγραψε με συγκίνηση, αναπολώντας στιγμές της ζωής του φίλου του, ο κ. Αλέκος Αθανασιάδης.
Εκδήλωση προς τιμήν του αείμνηστου ποιητή και νευροχειρουργού Χρήστου Αντωνιάδη, πραγματοποιήθηκε λίγες μόλις ημέρες πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την απώλειά του, στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο. Στενοί συνεργάτες και φίλοι του Χρήστου Αντωνιάδη πλαισίωσαν την εκδήλωση τιμής, κάνοντας ειδική μνεία στον επαγγελματισμό και την ανθρωπιά του, στη συμβολή και την αγάπη του για την ποντιακή μουσική, καθώς και στην έντονη επιθυμία και προσπάθειά του να διασωθεί η ποντιακή γλώσσα και παράδοση.
Ο Χρήστος Αντωνιάδης γεννήθηκε στην Ξηρολίμνη της Κοζάνης καταγόμενος από προσφυγική οικογένεια προερχόμενη από την περιοχή της Ματσούκας. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή της Θεσσαλονίκης και διετέλεσε επίκουρος καθηγητής Νευροχειρουργικής Κλινικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Αποτέλεσε σημαντικό εκπρόσωπο του Ποντιακού ελληνισμού και στυλοβάτη της ποντιακής παράδοσης, μουσικής και γλώσσας μέσα από τους ποιητικούς ποντιακούς του στίχους, με τους οποίους εξέφρασε τα συναισθήματα και τα αιτήματα ενός ολόκληρου λαού, ξεριζωμένου από την πατρίδα του. Με πρωταρχικό του μέλημα τη διατήρηση της Ποντιακής γλώσσας, δεν έπαψε να διαλαλεί την ανάγκη για τη διάσωση του άφθονου πλούτου της, για χάριν της οποίας ξεκίνησε να γράφει στίχους, οι οποίοι έμελλαν να χαραχτούν για πάντα στο μυαλό και στην ψυχή των Ποντίων. Οι στίχοι του γραμμένοι στην ποντιακή διάλεκτο μελοποιήθηκαν και τραγουδήθηκαν από καταξιωμένους Πόντιους καλλιτέχνες. Η πρώτη ποιητική του συλλογή «Κατάθεση ψυχής», μελοποιήθηκε από το δεξιοτέχνη της ποντιακής λύρας, Χρήστο Χρυσανθόπουλο, ενώ συμμετείχε ως ερμηνευτής, ο Στέλιος Καζαντζίδης.
Ποιος δεν έχει ακούσει και δεν συγκινείται με το άκουσμα του τραγουδιού «Την Πατρίδα μ’ έχασα», που περιγράφει τις αλησμόνητες πατρίδες και την αροθυμία των προσφύγων γι’ αυτές, ή το «Σα ξένα είμαι Έλληνας και στην Ελλάδαν ξένος» με τους στίχους του οποίου περιγράφονται τα συναισθήματα και οι δυσκολίες των Ποντίων προσφύγων, οι οποίοι κατέφυγαν στην Ελλάδα, μετά την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Ο Χρήστος Αντωνιάδης έχει αποδώσει και τη «Μήδεια» του Ευριπίδη στην ποντιακή διάλεκτο με κίνητρό του, όπως είχε τονίσει, να μεταφερθούν «οι αρχαίες μαγικές λέξεις» που άντεξαν στους αιώνες και διασώθηκαν στην Ποντιακή διάλεκτο.
«Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 επισκεπτόμενος για πρώτη φορά τα χωριά των προγόνων του στην Τραπεζούντα, «Αισθάνθηκα» είπε «μια παράξενη αυτόματη ψυχοσωματική αλλαγή, σαν να μετουσιώθηκε ο νους, η ψυχή, τα μάτια σ’ αυτά των προγόνων μου και ιδιαίτερα της γιαγιάς μου που με μεγάλωσε», περιέγραψε με συγκίνηση, αναπολώντας στιγμές της ζωής του φίλου του, ο κ. Αλέκος Αθανασιάδης.
«Ύστερα από 50 χρόνια φιλίας με το Χρήστο, βρισκόμαστε πια εδώ για να μιλήσουμε γι’ αυτόν, γι’ αυτόν που χάσαμε. Για τον επιστήμονα, τον οικογενειάρχη, τον αγρότη Χρήστο, για εκείνον τον γελαστό άνθρωπο με τα σπινθηροβόλα πράσινα μάτια, τα πλούσια κατακόκκινα μαλλιά. Το προσφυγάκι από την Ξηρολίμνη της Κοζάνης, εκείνο το αγοράκι που μεγάλωνε με τη γιαγιά του - γιατί οι γονείς του έφυγαν μετανάστες στη Γερμανία - η οποία του έμαθε τα πάντα για τις αλησμόνητες πατρίδες, τον αγαπημένο Πόντο, την προσφυγιά, τη γλώσσα και τον μύησε στα άγια των αγίων. Τώρα καταλαβαίνω το νόημα του στίχου σου αγαπημένε Χρήστο «Χόρτασον φως, χόρτασον σκοτίαν».
«Ήθος, γνώση, υπομονή: το τρίπτυχο επιτυχίας που δίδασκε στους μαθητές του»
«Ήθος, γνώση, υπομονή: το τρίπτυχο επιτυχίας που δίδασκε στους μαθητές του»
Εκτός από τη μεγάλη του συμβολή στην ποντιακή μουσική με τη συγγραφή των στίχων του, οι οποίοι κατάφεραν να «ζωντανέψουν» μνήμες του ξεριζωμού και της ξενιτιάς των Ελλήνων του Πόντου, μεγάλη ήταν επίσης η αγάπη του και σπουδαίο το έργο του στην Ιατρική.
Ο συνάδελφος και φίλος του, Παναγιώτης Σελβιαρίδης αναφέρθηκε στο επιστημονικό έργο του Χρήστου Αντωνιάδη, τονίζοντας ότι «ο Χρήστος ήταν ένας άριστος νευροχειρουργός. Τον χρωστώ αιώνια ευγνωμοσύνη, κι εγώ και πάρα πολλοί συνάδελφοι νευροχειρουργοί που διδάχθηκαν από τον Χρήστο όλες αυτές τις μοντέρνες τεχνικές. Ήταν μεγάλος δάσκαλος. Έδωσε αφειδώς τις γνώσεις του σε όλους. Εδώ λοιπόν ο Χρήστος διέπρεψε. Έδωσε στους έλληνες ασθενείς, έδωσε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, έδωσε στην κοινωνία της Βορείου Ελλάδος της Θεσσαλονίκης τον εαυτό του. Ο στόχος του ήταν πάντοτε ο άρρωστος, αυτό ήταν το πρωτεύον γι’ αυτόν, να πάει καλά ο άρρωστος. Δίδασκε στους μαθητές του με προμετωπίδα πάντοτε το τρίπτυχο: ήθος, γνώση, υπομονή, την αλάνθαστη συνταγή επιτυχίας για τους νέους».
Ο Χρήστος Αντωνιάδης ήταν ένας άνθρωπος με έντονες τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες, ένας άνθρωπος ικανός να «θεραπεύει» με τους στίχους τους τις ψυχές των ανθρώπων και να συμβάλλει με αυτόν τον τρόπο, - όπως ο ίδιος επιδίωκε - στη διάσωση της ποντιακής γλώσσας.
«Όταν άκουσα για το Χρήστο Αντωνιάδη το νευροχειρουργό και τα επιτεύγματά του στην επιστήμη από διάφορους ανθρώπους από την Αλεξανδρούπολη που έτυχε να χειρουργήσει, είπα μέσα μου “αυτός είναι ο γιατρός που σώζει ζωές με το νυστέρι του”. Όταν άκουσα όμως τους πρώτους στίχους που έτυχε η μοίρα μου να τους δω σαν παραγωγός δισκογραφικής εταιρείας είπα “ο νευροχειρουργός που σώζει ζωές με το νυστέρι του και θεραπεύει ψυχές με το στίχο του”, περιέγραψε με νόημα ο στιχουργός Λευτέρης Χαψιάδης.
Ακολουθώντας πιστά τη ρήση του Ελύτη «μόνη έγνοια μου η γλώσσα μου» ο Αντωνιάδης κατέθετε καθημερινά την αγωνία του για το μέλλον της ποντιακής διαλέκτου ελπίζοντας ότι συμβάλλει στη διάσωσή της με το έργο του. “Αυτή η διάλεκτος” έλεγε “που τη φόρτωσε ο Ιάσονας πριν 2.700 χρόνια επάνω στην “Αργώ” και την κουβάλησε και έζησε εκεί επί 27 αιώνες γιατί πρέπει τώρα να πεθάνει; Και αυτό το αξιοθρήνητο γεγονός γιατί να το έχει η γενιά μου; Γιατί να λάχει σε μένα να είμαι ένας αυτόπτης μάρτυρας ενός τέτοιου επικείμενου θανάτου;
Η ποίηση που γράφω έγκειται στην αναζήτηση μαγικών ποντιακών λέξεων με αρχέγονη σημασία και φωνητική αξία με στόχο να μείνει ζωντανή η ποντιακή διάλεκτος. Είμαι ένας ελεύθερος σκοπευτής στιχουργός στρατευμένος να προστατεύσω τη γλώσσα μου. Προσωπικά διαλαλώ ότι δεν έχασα την πατρίδα μου, θέλω να πιστεύω ότι είμαι ένας εσωτερικός μετανάστης από τον Πόντο στη Μακεδονία”, υποστήριζε».
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε και ένα απόσπασμα από το τελευταίο αφιέρωμα (Μάιος 2010) στο Χρήστο Αντωνιάδη, από την εκπομπή «Λαβύρινθος» του Αλέξανδρου Τριανταφυλλίδη, ο οποίος τον χαρακτήρισε ως έναν άνθρωπο «λιτό, ευγενικό, απλό, γήινο, χωρίς έπαρση, βαθιά ποτισμένο από την ποντιακή Μούσα, αγνό αιμοδότη της ποντιακής ιδέας. Του χρωστούσαμε, του χρωστάμε και θα του χρωστάμε αιώνια όλοι εμείς οι ποντιακής καταγωγής γιατί προσέφερε πολλά με τους καίρια προσεγμένους στίχους του οικείους και για την ελληνική λαλιά, όχι μόνο για την ποντιακή λαλιά.
“Σα ξένος είμαι Έλληνας και σην Ελλάδαν ξένος” είναι πολύ οικείο, δε χρειάζεται μετάφραση, δεν είναι το «πουσμάνεψα» που πρέπει να το μεταφράσεις στον μη εξοικειωμένο με τα ποντιακά συνέλληνα. Απέναντι λοιπόν σε αυτούς τους επιθετικούς προσδιορισμούς η ουσία είναι ότι άφησε μαγιά για να φουσκώσει η ζύμη, όχι μόνο του ποντιακού ελληνισμού».
«Γράφω γιατί θέλω να σώσω τη γλώσσα μου»
Ο Χρήστος Αντωνιάδης ήταν ένας άνθρωπος με έντονες τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες, ένας άνθρωπος ικανός να «θεραπεύει» με τους στίχους τους τις ψυχές των ανθρώπων και να συμβάλλει με αυτόν τον τρόπο, - όπως ο ίδιος επιδίωκε - στη διάσωση της ποντιακής γλώσσας.
«Όταν άκουσα για το Χρήστο Αντωνιάδη το νευροχειρουργό και τα επιτεύγματά του στην επιστήμη από διάφορους ανθρώπους από την Αλεξανδρούπολη που έτυχε να χειρουργήσει, είπα μέσα μου “αυτός είναι ο γιατρός που σώζει ζωές με το νυστέρι του”. Όταν άκουσα όμως τους πρώτους στίχους που έτυχε η μοίρα μου να τους δω σαν παραγωγός δισκογραφικής εταιρείας είπα “ο νευροχειρουργός που σώζει ζωές με το νυστέρι του και θεραπεύει ψυχές με το στίχο του”, περιέγραψε με νόημα ο στιχουργός Λευτέρης Χαψιάδης.
Ακολουθώντας πιστά τη ρήση του Ελύτη «μόνη έγνοια μου η γλώσσα μου» ο Αντωνιάδης κατέθετε καθημερινά την αγωνία του για το μέλλον της ποντιακής διαλέκτου ελπίζοντας ότι συμβάλλει στη διάσωσή της με το έργο του. “Αυτή η διάλεκτος” έλεγε “που τη φόρτωσε ο Ιάσονας πριν 2.700 χρόνια επάνω στην “Αργώ” και την κουβάλησε και έζησε εκεί επί 27 αιώνες γιατί πρέπει τώρα να πεθάνει; Και αυτό το αξιοθρήνητο γεγονός γιατί να το έχει η γενιά μου; Γιατί να λάχει σε μένα να είμαι ένας αυτόπτης μάρτυρας ενός τέτοιου επικείμενου θανάτου;
Η ποίηση που γράφω έγκειται στην αναζήτηση μαγικών ποντιακών λέξεων με αρχέγονη σημασία και φωνητική αξία με στόχο να μείνει ζωντανή η ποντιακή διάλεκτος. Είμαι ένας ελεύθερος σκοπευτής στιχουργός στρατευμένος να προστατεύσω τη γλώσσα μου. Προσωπικά διαλαλώ ότι δεν έχασα την πατρίδα μου, θέλω να πιστεύω ότι είμαι ένας εσωτερικός μετανάστης από τον Πόντο στη Μακεδονία”, υποστήριζε».
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε και ένα απόσπασμα από το τελευταίο αφιέρωμα (Μάιος 2010) στο Χρήστο Αντωνιάδη, από την εκπομπή «Λαβύρινθος» του Αλέξανδρου Τριανταφυλλίδη, ο οποίος τον χαρακτήρισε ως έναν άνθρωπο «λιτό, ευγενικό, απλό, γήινο, χωρίς έπαρση, βαθιά ποτισμένο από την ποντιακή Μούσα, αγνό αιμοδότη της ποντιακής ιδέας. Του χρωστούσαμε, του χρωστάμε και θα του χρωστάμε αιώνια όλοι εμείς οι ποντιακής καταγωγής γιατί προσέφερε πολλά με τους καίρια προσεγμένους στίχους του οικείους και για την ελληνική λαλιά, όχι μόνο για την ποντιακή λαλιά.
“Σα ξένος είμαι Έλληνας και σην Ελλάδαν ξένος” είναι πολύ οικείο, δε χρειάζεται μετάφραση, δεν είναι το «πουσμάνεψα» που πρέπει να το μεταφράσεις στον μη εξοικειωμένο με τα ποντιακά συνέλληνα. Απέναντι λοιπόν σε αυτούς τους επιθετικούς προσδιορισμούς η ουσία είναι ότι άφησε μαγιά για να φουσκώσει η ζύμη, όχι μόνο του ποντιακού ελληνισμού».
«Γράφω γιατί θέλω να σώσω τη γλώσσα μου»
Αν ως στιχουργός ο Χρήστος Αντωνιάδης ξεχώριζε για τη συναισθηματικότητα και τη λυρικότητα των στίχων του, ως συνομιλητής σε οποιοδήποτε άλλο τομέα ξεχώριζε για την τετράγωνη λογική και την ωμότητά του», προσέθεσε από την πλευρά του ο εκδότης του περιοδικού «Άμαστρις», Δημήτρης Πιπερίδης.
«Είχε σπουδάσει πολύ καλά την ορθή χρήση της λογικής, αυτόν το δυτικοφερμένο ορθό λόγο που εμείς οι νεοέλληνες με τις ανατολίτικες καταβολές μας τόσο πολύ έχουμε παρεξηγήσει, όπως επίσης είχε σπουδάσει πολύ καλά τη χρήση της ωμότητας, ως επικοινωνιακό εργαλείο. Το έκανε με ένα σατανικά έξυπνο τρόπο, είχε έναν εκπληκτικό τρόπο να σε φέρνει κατευθείαν ενώπιον των ευθυνών σου, εντελώς ωμά, να σε συγκλονίζει και επομένως να σε κάνει να αναρωτιέσαι εκείνη τη στιγμή αν έχεις δίκιο ή άδικο. Και το έζησα πολύ έντονα μιλώντας μαζί του για θέματα Ποντιακής μουσικής και όχι μόνο», ανέφερε χαρακτηριστικά στην ομιλία του ο κ. Πιπερίδης.
Παράλληλα, έσπευσε να τονίσει τη σπουδαιότητα της συγγραφής των στίχων του Χρήστου Αντωνιάδη στην Ποντιακή διάλεκτο, με τους οποίους κατάφερνε να περάσει με έναν πολύ χαρακτηριστικό και εύστοχο τρόπο, ένα συλλογικό κοινωνικό αίτημα των Ποντίων μέσα από τη μουσική και να αφήσει εποχή.
«“Πατρίδα μ’ αραεύω σε”: Δε νομίζω να υπάρχει νέος σύγχρονος ποντιακός στίχος που να κατόρθωσε πιο έντονα να επιγραμματοποιήσει ένα συλλογικό αίτημα των Ποντίων. Εδώ έγκειται και η μεγάλη τέχνη αυτού του ανθρώπου. Αιτήματα κοινωνικά σαν ποντιακή κοινότητα είχαμε πολλά. Πρώτο και καλύτερο αυτό της ομαλής και ισότιμης ενσωμάτωσης στη νεοελληνική κοινωνία.
Ο Χρήστος Αντωνιάδης άλλωστε τόνιζε ότι “δεν με ενδιαφέρει ο τίτλος του ποιητή διότι δεν γράφω για να γίνω ποιητής, γράφω γιατί θέλω να σώσω τη γλώσσα μου”».
Κλείνοντας τον κύκλο των ομιλιών, ο ηθοποιός Ιεροκλής Μιχαηλίδης κατέθεσε τη δική του άποψη και εικόνα για το Χρήστο Αντωνιάδη.
«Ως δημιουργός κατόρθωσε κάτι σπάνιο και σε επίπεδο συμβολικό όχι μόνο δημιουργικό, έγραψε πάρα πολύ ωραίους στίχους. Μπορούμε να τον ονομάσουμε ποιητή. Κατόρθωσε όμως να αποδείξει ότι μία παράδοση είναι μια τεράστια δεξαμενή η οποία πρέπει διαρκώς να ανανεώνεται, πρέπει να πηγαίνει παρακάτω. Σε επίπεδο συμβολικό ο Χρήστος κατόρθωσε γράφοντας εξαιρετικούς στίχους να αποδείξει ότι μπορεί να υπάρξει δημιουργία ανάλογη της παραδοσιακής μας μουσικής. Και μάλιστα είναι πολύ δύσκολο στην ατομική δημιουργία να φτάσεις σε τόσο υψηλό επίπεδο, διότι η δημοτική ποίηση λόγω του ότι δεν είχε εμπορευματικό χαρακτήρα, λόγω του ότι υπήρχε προφορική παράδοση, ήταν συλλογική δημιουργία. Ο Αντωνιάδης κατόρθωσε να φτάσει σε αυτό το επίπεδο με την ατομική δημιουργία και με την υπογραφή του. Αυτό νομίζω ότι ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμα του Χρήστου σε ότι αφορά το ποιητικό του κομμάτι».