 |
| Ποιος ήταν ο Άγιος Ευγένιος ο Τραπεζούντιος |
Ο Ευγένιος ο Τραπεζούντιος υπήρξε μάρτυρας και πολιούχος Άγιος της Τραπεζούντας. Σχετικά με το βίο του Ευγενίου μαθαίνουμε από τον Τραπεζούντιο Πατριάρχη Κων/πόλεως Ιωάννη Η΄ Ξιφιλινό (1005- 1075) ο οποίος υπήρξε και συγγραφέας του Μαρτυρίου του. Επίσης αφήγηση για τα θαύματά του αγίου έγραψε ο μητροπολίτης Τραπεζούντας Ιωάννης – Ιωσήφ Λαζαρόπουλος.
Απ’ αυτόν πληροφορούμαστε ότι ο Ευγένιος έζησε τον καιρό των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιλιανού και την εποχή που Διοικητές της Ανατολής δηλαδή Καππαδοκίας και Αρμενίας ήταν οι Αγρίκολας και Λυσίας, με τον τελευταίο να αναλαμβάνει τη διοίκηση της Βιθυνίας και της Παφλαγονίας και ολόκληρου του Πόντου. Ο Λυσίας εφάρμοσε στην περιοχή της ευθύνης διοίκησης του με αυστηρότητα την αντιχριστιανική αυτοκρατορική διωκτική πολιτική με συνέπεια πολλοί χριστιανοί να μαρτυρήσουν στην Τραπεζούντα και αλλού.
Ιδιαίτερα διαδεδομένη την περίοδο εκείνη ήταν η λατρεία του θεού Μίθρα (λατρεία ανατολικής προέλευσης με εξελληνισμένα στοιχεία). Ο Ευγένιος όμως διακήρυσσε φανερά την εναντίωσή του προς την εθνική θρησκεία και αποφάσισε με τρεις φίλους του τους Ακύλα, Κανίδιο και Ουαλεριανό να καταστρέψει το άγαλμα του Μίθρα. Όντως το πραγματοποίησαν και διέφυγαν στα βουνά προς αποφυγή της σύλληψης. Ο Διοικητής Λυσίας διέταξε τη σύλληψή τους και τελικά τους συνέλαβε. Αρχικά τους βασάνισε και τους πίεσε να αρνηθούν τον Χριστιανισμό και να προβούν σε Θυσία προς τους Θεούς αλλά δεν το πέτυχε. Ο Λυσίας διέταξε οι νέοι να οδηγηθούν σε κάμινο από την οποία σύμφωνα με την παράδοση βγήκαν σώοι. Αμέσως διέταξε τον αποκεφαλισμό των τριών συντρόφων του και λίγες μέρες αργότερα στις 21 Ιανουαρίου του 292 έδωσε διαταγή να αποκεφαλιστεί και ο Ευγένιος. Σε σύντομο διάστημα μετά τον αποκεφαλισμό του άρχισε να τιμάται ως άγιος στην ευρύτερη περιοχή και μάλιστα την εποχή του Ιουστινιανού (527 - 565) ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στο αυτοκρατορικό περιβάλλον. Οι γιορτές του ήταν όχι μόνο θρησκευτικές αλλά και εμπορικές. Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1204 - 1222) καθιέρωσε επίσημα να τιμάται ο Ευγένιος ως προστάτης και πολιούχος Τραπεζούντας. Επί Μεγάλων Κομνηνών τα αυτοκρατορικά νομίσματα έφεραν στο ένα μέρος την εικόνα του Αγίου Ευγένιου άλλοτε με στρατιωτική στολή και άλλοτε έφιππο με σταυρό στο χέρι. Στην Τραπεζούντα επί Ιουστινιανού χτίστηκε υδραγωγείο που έφερε το όνομά του ενώ ήδη το 9ο αιώνα υπήρχε ναός προς τιμή του αγίου Ευγενίου χωρίς να είναι γνωστό το πότε ακριβώς χτίστηκε.
Στις 24 Ιουνίου εορτάζεται η γέννηση του Αγίου Ευγενίου του Τραπεζούντιου και μαζί με με τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή αποτελούν του μόνους αγίου της Ορθοδοξίας που εορτάζεται η γέννησή τους και όχι ο θάνατός τους. Σύμφωνα με την ιστορική μας παράδοση ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β΄ μπήκε κατόπιν συνθηκολογήσεως στην Τραπεζούντα στις 15 Αυγούστου, το 1461 και ήταν ημέρα Δευτέρα, όταν έγινε το ιστορικό αυτό γεγονός, που σήμανε και το τέλος του τελευταίου προπύργιου του Ελληνισμού. Δυστυχώς κανένας όρος της συνθηκολόγησης δεν τηρήθηκε και οι Τραπεζούντιοι εξαναγκάστηκαν να χάσουν τα σπίτια του και την περιουσία τους.
Τη Δευτέρα εκείνη, 15 Αυγούστου 1461, ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β΄, διέταξε ο ναός του πολιούχου της Τραπεζούντας του Αγίου Ευγενίου να μετατραπεί εντός εβδομάδας σε τζαμί προκειμένου να προσευχηθεί ο ίδιος. Έτσι και έγινε και τη Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας μπήκε στο τέμενος ο Σουλτάνος για να προσευχηθεί και μετονομάστηκε και ονομάζεται μέχρι σήμερα σε Γενί Τζουμά Τζαμεσί, δηλαδή Τζαμί της Νέας Παρασκευής. Έσβησε για το χώρο εκείνο η Κυριακή της Ορθοδοξίας και ανέτειλε για όλη την Ανατολή Νέα Παρασκευή του Ισλαμισμού. Από τότε σίγησαν οι καμπάνες της εκκλησία του πολιούχου Τραπεζούντας, Αγίου Ευγενίου και σκότος και πολύ φόβος κυριάρχησε στη χώρα, για την τύχη των Χριστιανών. Και ήρθε το 1916 η Ρωσική κατοχή του Ανατολικού Πόντου και η απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων στο Παρίσι, υπό την ηγεσία του Προέδρου των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσον, για την κατάργηση του βάρβαρου οθωμανικού κράτους και την δημιουργία ανεξάρτητων κρατών, από τους γηγενείς από την αρχαιότητα λαούς της Μικράς Ασίας. Ένα από τα προβλεπόμενα από το πρόεδρο Γουίλσον κράτη, ήταν και η Ανεξάρτητη Δημοκρατία του Πόντου.
Η επανάσταση των Μπολσεβίκων ανέτρεψε όλα τα οράματα και ο διαλυθείς Τσαρικός στρατός εγκατέλειπε την Τραπεζούντα και τους Χριστιανούς, που επί 450 και πλέον χρόνια ατένιζαν την εκκλησία του πολιούχο να είναι τέμενος εκεί ψηλά στο λόφο της συνοικίας του Χριστού ενώ οι Μεγάλες δυνάμεις της Δύσης τη μία μετά την άλλη άλλαζαν στάση με βάση πάντα τα δικά τους συμφέροντα. Οι καμπάνες του Αγίου Ευγενίου σίγησαν το 1461 την ημέρα κατάληψης της Τραπεζούντας από τους Τούρκους και δεν ξαναχτύπησε εδώ και ολάκερα 546 χρόνια. Στην παραλία των Πετρωτών της Ροδόπης, το γένος θεμελίωσε και κτίζει τη νέα εκκλησία του Αγίου Ευγενίου που έμεινε άστεγος εδώ και 546 χρόνια. Στην Καλαμαριά τιμάται ο Άγιος Ευγένιος ως πολιούχος της ενώ ανεγέρθηκε ιερός επ’ ονόματι του ναού και στην Δράμα. Και έτσι μετά από 546 χρόνια οι καμπάνες του Αγίου Ευγενίου ξανακτύπησαν και ξανακτύπησαν στις καρδιές όλων μας.
Απ’ αυτόν πληροφορούμαστε ότι ο Ευγένιος έζησε τον καιρό των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιλιανού και την εποχή που Διοικητές της Ανατολής δηλαδή Καππαδοκίας και Αρμενίας ήταν οι Αγρίκολας και Λυσίας, με τον τελευταίο να αναλαμβάνει τη διοίκηση της Βιθυνίας και της Παφλαγονίας και ολόκληρου του Πόντου. Ο Λυσίας εφάρμοσε στην περιοχή της ευθύνης διοίκησης του με αυστηρότητα την αντιχριστιανική αυτοκρατορική διωκτική πολιτική με συνέπεια πολλοί χριστιανοί να μαρτυρήσουν στην Τραπεζούντα και αλλού.
Ιδιαίτερα διαδεδομένη την περίοδο εκείνη ήταν η λατρεία του θεού Μίθρα (λατρεία ανατολικής προέλευσης με εξελληνισμένα στοιχεία). Ο Ευγένιος όμως διακήρυσσε φανερά την εναντίωσή του προς την εθνική θρησκεία και αποφάσισε με τρεις φίλους του τους Ακύλα, Κανίδιο και Ουαλεριανό να καταστρέψει το άγαλμα του Μίθρα. Όντως το πραγματοποίησαν και διέφυγαν στα βουνά προς αποφυγή της σύλληψης. Ο Διοικητής Λυσίας διέταξε τη σύλληψή τους και τελικά τους συνέλαβε. Αρχικά τους βασάνισε και τους πίεσε να αρνηθούν τον Χριστιανισμό και να προβούν σε Θυσία προς τους Θεούς αλλά δεν το πέτυχε. Ο Λυσίας διέταξε οι νέοι να οδηγηθούν σε κάμινο από την οποία σύμφωνα με την παράδοση βγήκαν σώοι. Αμέσως διέταξε τον αποκεφαλισμό των τριών συντρόφων του και λίγες μέρες αργότερα στις 21 Ιανουαρίου του 292 έδωσε διαταγή να αποκεφαλιστεί και ο Ευγένιος. Σε σύντομο διάστημα μετά τον αποκεφαλισμό του άρχισε να τιμάται ως άγιος στην ευρύτερη περιοχή και μάλιστα την εποχή του Ιουστινιανού (527 - 565) ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στο αυτοκρατορικό περιβάλλον. Οι γιορτές του ήταν όχι μόνο θρησκευτικές αλλά και εμπορικές. Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός (1204 - 1222) καθιέρωσε επίσημα να τιμάται ο Ευγένιος ως προστάτης και πολιούχος Τραπεζούντας. Επί Μεγάλων Κομνηνών τα αυτοκρατορικά νομίσματα έφεραν στο ένα μέρος την εικόνα του Αγίου Ευγένιου άλλοτε με στρατιωτική στολή και άλλοτε έφιππο με σταυρό στο χέρι. Στην Τραπεζούντα επί Ιουστινιανού χτίστηκε υδραγωγείο που έφερε το όνομά του ενώ ήδη το 9ο αιώνα υπήρχε ναός προς τιμή του αγίου Ευγενίου χωρίς να είναι γνωστό το πότε ακριβώς χτίστηκε.
Στις 24 Ιουνίου εορτάζεται η γέννηση του Αγίου Ευγενίου του Τραπεζούντιου και μαζί με με τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή αποτελούν του μόνους αγίου της Ορθοδοξίας που εορτάζεται η γέννησή τους και όχι ο θάνατός τους. Σύμφωνα με την ιστορική μας παράδοση ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β΄ μπήκε κατόπιν συνθηκολογήσεως στην Τραπεζούντα στις 15 Αυγούστου, το 1461 και ήταν ημέρα Δευτέρα, όταν έγινε το ιστορικό αυτό γεγονός, που σήμανε και το τέλος του τελευταίου προπύργιου του Ελληνισμού. Δυστυχώς κανένας όρος της συνθηκολόγησης δεν τηρήθηκε και οι Τραπεζούντιοι εξαναγκάστηκαν να χάσουν τα σπίτια του και την περιουσία τους.
Τη Δευτέρα εκείνη, 15 Αυγούστου 1461, ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β΄, διέταξε ο ναός του πολιούχου της Τραπεζούντας του Αγίου Ευγενίου να μετατραπεί εντός εβδομάδας σε τζαμί προκειμένου να προσευχηθεί ο ίδιος. Έτσι και έγινε και τη Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας μπήκε στο τέμενος ο Σουλτάνος για να προσευχηθεί και μετονομάστηκε και ονομάζεται μέχρι σήμερα σε Γενί Τζουμά Τζαμεσί, δηλαδή Τζαμί της Νέας Παρασκευής. Έσβησε για το χώρο εκείνο η Κυριακή της Ορθοδοξίας και ανέτειλε για όλη την Ανατολή Νέα Παρασκευή του Ισλαμισμού. Από τότε σίγησαν οι καμπάνες της εκκλησία του πολιούχου Τραπεζούντας, Αγίου Ευγενίου και σκότος και πολύ φόβος κυριάρχησε στη χώρα, για την τύχη των Χριστιανών. Και ήρθε το 1916 η Ρωσική κατοχή του Ανατολικού Πόντου και η απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων στο Παρίσι, υπό την ηγεσία του Προέδρου των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσον, για την κατάργηση του βάρβαρου οθωμανικού κράτους και την δημιουργία ανεξάρτητων κρατών, από τους γηγενείς από την αρχαιότητα λαούς της Μικράς Ασίας. Ένα από τα προβλεπόμενα από το πρόεδρο Γουίλσον κράτη, ήταν και η Ανεξάρτητη Δημοκρατία του Πόντου.
Η επανάσταση των Μπολσεβίκων ανέτρεψε όλα τα οράματα και ο διαλυθείς Τσαρικός στρατός εγκατέλειπε την Τραπεζούντα και τους Χριστιανούς, που επί 450 και πλέον χρόνια ατένιζαν την εκκλησία του πολιούχο να είναι τέμενος εκεί ψηλά στο λόφο της συνοικίας του Χριστού ενώ οι Μεγάλες δυνάμεις της Δύσης τη μία μετά την άλλη άλλαζαν στάση με βάση πάντα τα δικά τους συμφέροντα. Οι καμπάνες του Αγίου Ευγενίου σίγησαν το 1461 την ημέρα κατάληψης της Τραπεζούντας από τους Τούρκους και δεν ξαναχτύπησε εδώ και ολάκερα 546 χρόνια. Στην παραλία των Πετρωτών της Ροδόπης, το γένος θεμελίωσε και κτίζει τη νέα εκκλησία του Αγίου Ευγενίου που έμεινε άστεγος εδώ και 546 χρόνια. Στην Καλαμαριά τιμάται ο Άγιος Ευγένιος ως πολιούχος της ενώ ανεγέρθηκε ιερός επ’ ονόματι του ναού και στην Δράμα. Και έτσι μετά από 546 χρόνια οι καμπάνες του Αγίου Ευγενίου ξανακτύπησαν και ξανακτύπησαν στις καρδιές όλων μας.