 |
| Πόντος και Κρήτη. «Όταν οι λύρες ταξιδεύουν» (Φωτογραφίες - Video) |
Μια καταπληκτική βραδιά είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε όσοι βρεθήκαμε στον πολιτιστικό χώρο της ΑΚΕΛ, το Σάββατο 18 Ιουλίου 2015, στην τρίτη μέρα των τετραήμερων εκδηλώσεων του Συλλόγου Ποντίων Λαυρίου «Ο Μιθριδάτης» σε συνεργασία με τον Κρητικό Σύλλογο Λαυρίου και το μεγάλο χορευτικό του.
Δεν ήταν άλλο από το σμίξιμο δύο πανάρχαιων ακριτικών πολιτισμών της Ελλάδας, των Κρητών και των Ποντίων. Με τα δοξάρια και τις λύρες (ποντιακή και κρητική) ταξίδεψαν τους εκατοντάδες που γέμισαν ασφυκτικά τον πολιτιστικό χώρο της ΑΚΕΛ. Δεν έπεφτε καρφίτσα!
Ο Ηλίας Υφαντίδης, μουσικός καλλιτέχνης της Ποντιακής μουσικής, γνωστός για την αγάπη του για την πατρογονική παράδοση των Ποντίων, ήταν και ο υπεύθυνος, σε συνεργασία με τους κρητικούς μουσικούς και τους χοροδιδασκάλους των δύο συλλόγων για το δρώμενο που ακολούθησε.
«Όταν οι λύρες ταξιδεύουν» λοιπόν…
Η παράσταση ξεκίνησε με τον παρουσιαστή του τετραήμερου εκδηλώσεων του Συλλόγου Ποντίων κο Νικόλαο Βαρυθυμιάδη, που ευχαρίστησε τον κόσμο για την μεγάλη ανταπόκριση και συνέχισε παρουσιάζοντας το πρόγραμμα της βραδιάς «Κρήτη και Πόντος, Πόντος και Κρήτη».
Στην συνέχεια κάλεσε τους προέδρους των Συλλόγων κο Γιώργο Βαρυθυμιάδη και τον κο Χρήστο Τηλαβερίδη για να κάνουν από ένα μικρό χαιρετισμό.
Ο κος Τηλαβερίδης, με μάνα από την Κρήτη και πατέρα από τον Πόντο, έκανε την αρχή, λέγοντας χαρακτηριστικά:
κ. Δήμαρχε, κυρίες και κύριοι [..] Η αποψινή εκδήλωση είναι μια ιδιαίτερη στιγμή για εμένα προσωπικά. Γιατί σήμερα τα δύο αίματα που συνυπάρχουν στο σώμα μου, το Ποντιακό και το Κρητικό, χωρίζουν, ξανασμίγουν, χορεύουν και τραγουδούν στους σκοπούς που με μεγάλωσαν. Η μητέρα μου Κρητικιά και ο πατέρας μου Πόντιος, καθώς και οι παππούδες μας, προσπάθησαν να μεγαλώσουν εμένα και τα αδέλφια μου με τις κουλτούρες και των δύο λαών και δεν ήταν δύσκολο τελικά, γιατί πραγματικά έχουν τόσα κοινά!
Θα ήθελα λοιπόν απόψε να μου επιτρέψετε να αφιερώσω την εκδήλωση αυτή στους παππούδες και στις γιαγιάδες μου. Στους γονείς του πατέρα μου τον Χρήστο και την Αντιγόνη που μας βλέπουν από ψηλά και στους γονείς της μητέρας μου τον Νίκο και την Σεβαστή που βρίσκονται μαζί μας εδώ σήμερα.
Εύχομαι να περάσουμε μια όμορφη βραδιά και έτσι πάντα με αγάπη να ανταμώνουμε.
Στην συνέχεια πήρε τον λόγο ο κος Βαρυθυμάδης:
Φίλες και φίλοι καλησπέρα. Σε πείσμα των καιρών και ενώ η πολιτικοοικονομική πραγματικότητα που βιώνουμε έχει ταρακουνήσει συθέμελα τόσο τις οικογένειες μας και τον καθένα μας ξεχωριστά όσο και την χώρα μας. Εμείς επιμένουμε και μέσα από την συνεργασία και την ενότητα που χαρακτηρίζουν τέτοιου είδους εκδηλώσεις στέλνουμε παντού το μήνυμα πως σε κάθε περίπτωση η ενότητα η ομοψυχία λαό η στήριξη μας είναι τα στοιχεία εκείνα που δημιουργούν γεφύρια για να διασχίζουμε και να προσπερνούμε ορμητικούς ποταμούς και χείμαρρους. […]
Τέλος να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο του Δ.Σ του Συλλόγου Κρητών Λαυρίου «Η ΜΕΓΑΛΟΝΗΣΟΣ» κο Χρήστο Τηλαβερίδη για την άψογη συνεργασία στην ιδιαίτερη αποψινή εκδήλωση και επειδή προέρχεται από μητέρα Κρητικιά και από πατέρα Πόντιο, θέλω κλείνοντας να αφιερώσω στον ίδιο και σε όλους εσάς την εξής μαντινάδα:
«Στον Πόντο έχω την καρδιά, μα το μυαλό στη Κρήτη το ένα μου πόδι Σουμελά το άλλο Ψηλορείτη».
Η προετοιμασία ξεκίνησε 2 εβδομάδες πριν, με συναντήσεις και προτάσεις για τον τρόπο που θα παρουσιαζόταν η όλη ιδέα, η οποία υπήρχε στο μυαλό των συντελεστών εδώ και δύο χρόνια περίπου. Μουσικοί και χορευτές, συναντήθηκαν στο Ενιαίο Λύκειο Λαυρίου μια εβδομάδα πριν από την παράσταση, όπου με πολύωρες πρόβες συνεργάστηκαν αρμονικά για το καλύτερο επιθυμητό αποτέλεσμα. Με καθοδηγητή τον Ηλία Υφαντίδη, τα χορευτικά και οι μουσικοί έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό, με αδιάκοπη δουλειά και αγάπη για την παράδοση.
Οι συντελεστές της παράστασης ήταν οι εξής:
Αφήγηση – Άννα Καλαϊτζόγλου
Για τους Πόντιους.
Ηλίας Υφαντίδης – Λύρα, Αγγείον (κείμενα)
Νίκος Πετρίδης – Λύρα
Παναγιώτης Κοπαλίδης – Νταούλι
Για τους Κρήτες.
Γιώργος Σκορδαλός –Λύρα
Χρήστος Δαβρής – Λαούτο
Γιάννης Μαρινάκης – Ασκομαντούρα
Χοροδιδάσκαλοι.
Ποντίων – Σεβαστή Τιλαβερίδη
Κρητών – Νικόλαος Τζωρτζινάκης
Τα φώτα έπεσαν, ο κόσμος ησύχασε. Ήταν η ώρα να ξεκινήσει η μουσικοχορευτική παράσταση. Ο ήχος της λύρας ξεκινούσε το ταξίδι των θεατών.
Κρήτες και Πόντιοι αποκαλύπτουν προαιώνιες προγονικές ρίζες με ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες, αλλά και τη συγγένεια που τους ενώνει, με κοινά χαρακτηριστικά ρυθμών, μελωδιών, ηθών, εθίμων, προαιώνιων παραδόσεων και γλώσσας, τα οποία και οι δύο διατηρούν αναλλοίωτα στο πέρασμα των αιώνων και τα μεταδίδουν από γενιά σε γενιά. Οι λύρες δεν συναγωνίζονται μεταξύ τους, συνυπάρχουν και δημιουργούν μελωδίες ευτυχίας και υπερηφάνειας, ενθύμησης και ελευθερίας. Σε αυτό το σημείο ο Ηλίας Υφαντίδης με τον Γιώργο Σκορδαλό, συνθέσανε ενώνοντας τις λύρες τους, και τραγουδώντας εναλλάξ, έδωσαν ένα σημάδι στον κόσμο για το τι θα ακολουθούσε!
Στο κλείσιμο των εναλλαγών ακούμε την κα Άννα Καλαϊτζόγλου να αφηγείται:
Με τις σημαίες μας υψωμένες στο κατάρτι του καραβιού, βάζουμε πλώρη για της ψυχής μας τα λιμάνια και με συνοδοιπόρους τους βρακοφόρους και τους ζιπκάλιδες, θα προσπαθήσουμε να φτάσουμε εκεί! Όπου καλεί η Ελληνική Παράδοση.
Ήταν το σημείο που με μαντινάδες για το καλωσόρισμα έκαναν την είσοδό τους, από αντίθετες πλευρές, ένα ζευγάρι από κάθε σύλλογο, χορεύοντας οι κρητικοί «Σούστα» και οι Πόντιοι «Τας», αλλάζοντας και παρτενέρ κατά την διάρκεια του χορού, συμβολίζοντας έτσι το σμίξιμο των δύο παραδόσεων. Ο ήχος γνωστός, ποντιακή και κρητική λύρα εναρμονισμένες στον ρυθμό. Τελειώνοντας το ζευγάρι των Ποντίων αποχώρησε προς τα αριστερά της πίστας και ο χοροδιδάσκαλος των Κρητών κος Τζωρτζινάκης έφερε τα υπόλοιπα χορευτικά ζευγάρια από δεξιά, χορεύοντας σούστα σε κύκλο, εκτελώντας φιγούρες με όλη την λεβεντιά της Κρήτης. Κλείνοντας τον χορό, στάθηκαν και πάλι στα δεξιά της σκηνής, αυτή τη φορά πάνω στην πίστα της ΑΚΕΛ, περιμένοντας την είσοδο του χορευτικού των Ποντίων, που χόρευαν Τας, όπως και το αρχικό ζευγάρι τους. Σαν αερικά σε όλο το μήκος και πλάτος της σκηνής γέμισαν τον χώρο χαμόγελα και μνήμη από τον Πόντο.
Αφού πήραν και την θέση τους πάνω στην σκηνή οι Πόντιοι χορευτές, συνέχισαν με τον χορό «Τικ’ Διπλόν –Τίκ’ Τόνγιας» σε κύκλο μέχρι το σημείο που χωρίστηκαν σε δύο ομάδες για να παραταχθούν στοιχισμένοι αριστερά της σκηνής, περιμένοντας με την σειρά τους να θαυμάσουν τους Κρήτες να χορεύουν «Συρτό». Τέτοιες εναλλαγές ήταν συχνές στη διάρκεια της παράστασης, αγκαλιάζοντας έτσι τους δύο αυτούς διαφορετικούς, αλλά συνάμμα κοινούς πολιτισμούς.
Με τα ποιητικά λόγια της αφηγήτριας περάσαμε στο επόμενο σκέλος της βραδιάς, όπου το χορευτικά των δύο συλλόγων χόρεψαν εναλλάξ από δύο χορούς.
Ο σύλλογος Ποντίων παρουσίασε το «Θήμιγμαν», νυφικό χορό, κρατώντας κεριά στα χέρια τους. Έπειτα ο σύλλογος Κρητών ανέβηκε στην πίστα με τον αγκαλιαστό χορό, με τον Γιώργο Σκορδαλό να ερμηνεύει τους στίχους «Αγκαλιαστό να κάμουμε, κι έλα ν’ αγκαλιαστούμε».
Σειρά είχε το «Κοτσαγκέλ» ποντιακός γαμήλιος χορός, ο τελευταίος χορός του γάμου και χορεύτηκε σε φιδωτό σχηματισμό με έξοδο από τα αριστερά της σκηνής. Οι Κρήτες από την άλλη, έδειξαν έναν παραδοσιακό αποκριάτικο χορό, τον «Ζερβόδεξο». Με το ξεκίνημα της μουσικής όλοι χόρευαν πηγαίνοντας προς τα εμπρός, όταν ο λυράρης, έκανε με το δοξάρι του ένα χαρακτηριστικό και κοφτό ήχο σαν στριγκλιά, τότε όλοι οι χορευτές άλλαζαν φορά. Έτσι ο πρώτος γινόταν τελευταίος και ο τελευταίος πρώτος, μέχρι να βγει και ο τελευταίος από την σκηνή.
Η αφηγήτρια κα Καλαϊτζόγλου, έδινε την συνέχεια για κάθε χορό.
Έτσι την σειρά πήραν οι γυναίκες των συλλόγων, αρχικά με τις κρητικοπούλες να χορεύουν «Λαζώτη» όλο χάρη. Λίγο πριν το τέλος του χορού, και ενώ συνέχιζαν να χορεύουν Λαζώτη με την συνοδεία της κρητικής λύρας και λαούτου, έκλεισαν τον χορό με ποντιακή λύρα στους ρυθμούς της «Μητερίτσας» για να κάνουν την είσοδό τους οι γυναίκες του χορευτικού των Ποντίων χορεύοντας τον συγκεκριμένο χορό γεμάτες περηφάνια.
Την συνέχεια έκαναν με αφήγηση για τον Διγενή οι λυράρηδες της βραδιάς, για να περάσουμε στο «πολεμικό» σκέλος της παράστασης με παραδοσιακούς πυρρίχιους χορούς των δύο πολιτισμών. Αρχικά με «Μαλεβιζιώτη» από άντρες χορευτές της Κρήτης, και στην συνέχεια με τον «χορό των Μαχαιριών» από δύο άντρες του Πόντου.
Κλείνοντας αυτό το σκέλος της παράστασης οι λυράρηδες τραγούδησαν για τον αετό, δίνοντας τον ρυθμό για να χορέψουν οι Κρήτες «Πεντοζάλι» με δυναμικά χτυπήματα, και οι Πόντιοι τον δικό τους δυναμικό «Πυρρίχιο χορό Σέρρα», για να καταχειροκροτηθούν από τους παρευρισκόμενους θεατές.
Εκείνο το σημείο ήταν που η αφηγήτρια μίλησε για την Ψυχή της Ελληνίδας Μάνας δίνοντας το σήμα στις γυναίκες των συλλόγων να χορέψουν από ένα χορό ακόμα, την «Πατούλα» για τους Πόντιους και τον «Τριζάλη» για τους Κρήτες. Τελειώνοντας τους χορούς οι γυναίκες των συλλόγων παρατάχθηκαν δεξιά και αριστερά της σκηνής, περιμένοντας τους άντρες των συλλόγων, ενώ η αφηγήτρια έλεγε χαρακτηριστικά:
Κρήτη και Πόντος. Πόντος και Κρήτη έσμιξαν, χόρεψαν και τραγούδησαν, ο καθένας με την δική του λαλιά, ο καθένας με την δική του φορεσιά, μα με μια ψυχή κι ένα σώμα, όλοι μαζί στο ανέσπερο αλώνι της Ελληνικής Παράδοσης[…] Και όσο υπάρχουν άνθρωποι, σίγουρα θα υπάρχουν Έλληνες.
Ήταν το σημείο που ο κος Υφαντίδης με το Αγγείον και ο κος Μαρινάκης με την ασκομαντούρα έκαναν την είσοδό τους στο κέντρο της σκηνής για να υποδεχτούν Κρήτες και Πόντιους σ’ έναν ακόμα πυρρίχιο χορό.
Άντρες και από τους δύο συλλόγους χόρευαν εναλλάξ στο ρυθμό που έδιναν τα όργανα. Αρχικά οι Κρήτες με τον «Ανωγειανό» και στην συνέχεια οι Πόντιοι με τον «Κότσαρι» για να καταλήξουν να χορεύουν μαζί στον ίδιο σκοπό, πιασμένοι και ενωμένοι όπως ήταν και ο σκοπός της παράστασης.
Τελειώνοντας τραγούδησαν από κοινού τους στίχους του «όσο βαρούν τα σίδερα» για να κλείσει με επιτυχία ακόμα μια μουσικοχορευτική βραδιά πολιτισμού για την πόλη μας.
Δείτε μέρος της μουσικοχορευτικής παράστασης:
Έπειτα έδωσαν τον λόγο στον δήμαρχο Λαυρεωτικής κο Δημήτρη Λουκά, να κάνει έναν χαιρετισμό εκ μέρους του Δήμου.
Απόψε είχαμε την χαρά να απολαύσουμε τραγούδια της λύρας, της Ποντιακής και της Κρητικής. Θέλω να ευχηθώ σε όλους σας καλό καλοκαίρι, αν και μπροστά μας έρχονται δύσκολες μέρες στις οποίες πρέπει να είμαστε ενωμένοι και αισιόδοξοι και όλα θα πάνε καλά για την πατρίδα μας και τον λαό μας, να σκεφτόμαστε τα νιάτα του τόπου μας χωρίς μικρότητες και μικροπολιτικές.
Να συγχαρώ και τους δύο Προέδρους των Συλλόγων Ποντίων και Κρητών και τα μέλη των Δ.Σ. τους.
Το αποτέλεσμα συνεργασίας από τα δύο αδελφά πολιτιστικά σωματεία της πόλης μας, τον Σύλλογο Ποντίων Λαυρίου «Ο ΜΙΘΡΙΔΑΤΗΣ» και τον Κρητικό Σύλλογο Λαυρίου «Η ΜΕΓΑΛΟΝΗΣΟΣ» ήταν μοναδικό και μας ταξίδεψε πραγματικά σε άλλες εποχές, μέσα από μουσικές μελωδίες και χορούς. Είναι κάτι που πρώτη φορά συνδιοργανώνεται τέτοιο αντάμωμα συλλόγων της περιοχής μας.
Ο κόσμος το υποδέχτηκε με ιδιαίτερη συγκίνηση αλλά και χαρά, κάτι που φάνηκε από το πολύ θερμό χειροκρότημα στο τέλος της βραδιάς
Δεν ήταν ένα παραδοσιακό πανηγύρι αλλά μια μουσικοχορευτική παράσταση με περισσότερους από 50 συντελεστές, με απόλυτο σεβασμό στην μεγάλη λαϊκή κληρονομιά και τα έθιμα των Κρητών και των Ποντίων, οι οποίοι παραμένουν ακοίμητοι ακρίτες φρουροί του Ελληνισμού και θυμίζουν σε όλους πως είμαστε ακόμη Έλληνες!
Πηγή: Η Πόλη μας