 |
| Ποντιακό νταούλι: Δερμάτινο ή πλαστικό |
του Σάββα Καρακασίδη
Θα ήθελα να γράψω την προσωπική μου γνώμη για ένα φαινόμενο, το οποίο δεν είναι τωρινό, αλλά με βασανίζει αρκετά χρόνια. Η κατασκευή παραδοσιακών οργάνων και συγκεκριμένα νταουλιών, αν και δεν είμαι κατασκευαστής αλλά οργανοπαίχτης. Εάν δούμε το όργανο από παραδοσιακής πλευράς, φαντάζομαι πως κανένας δεν έχει αντίρρηση ότι όλα τα νταούλια παλαιότερα ήταν από δέρμα ζώου. Ένα ερώτημα είναι λοιπόν εάν θέλουμε να το δούμε από πλευράς παράδοσης.
Πιστεύω πως έχει τεράστια αξία η λέξη παράδοση, με την έννοια ότι παραδίδω κάτι από γενιά σε γενιά. Πολλοί βέβαια στην εποχή μας δεν αισθάνονται καμία ανάγκη να παραδώσουν κάτι στην επόμενη γενιά, για τους δικούς του λόγους ο καθένας. Ιστορικά βέβαια όταν κάτι διατηρείται στο χρόνο(και όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο), αποκτά αυτόματα μεγαλύτερη αξία. Όταν κάτι το αλλάζουμε συνεχώς δεν θα έχει καμία αξία ως ιστορική συνέχεια. Από την άλλη η Ποντιακή παράδοση πρέπει να συνεχιστεί και να εξελιχθεί βεβαίως, αλλά σε κάποιες βάσεις και όχι άναρχα. Άρα το κάθε τι νεωτεριστικό θα πρέπει να περνάει από φίλτρο και όχι με τη λογική του προβάτου. Το δικό μου φίλτρο λέει πως το ηχόχρωμα του δέρματος και της μεμβράνης έχει διαφορά, ειδικά από το κοπάλ, από το χοντρό δέρμα. Ο πλαστικός ο ήχος έχει πολύ περισσότερο τον ήχο των ντραμς παρά από αυτόν του δέρματος, που κατά την ταπεινή μου κρίση ξεσηκώνει τους πάντες λίγο περισσότερο σε οποιοδήποτε μέρος του Ελληνισμού.
Εάν αποφασίσει κάποιος να ασχοληθεί με το νταούλι ή με οποιοδήποτε όργανο, δεν πρέπει να γνωρίζει και να σέβεται την ιστορία του οργάνου και όλες τις ιδιαιτερότητές του; Από τη στιγμή που θα θελήσει να ασχοληθεί με το νταούλι, οφείλει να προσαρμοστεί στις ανάγκες του οργάνου και όχι να προσαρμόσει το όργανο στον εαυτό του…
Για τους υποστηρικτές του πλαστικού νταουλιού λένε ότι είναι η μεμβράνη έχει καλύτερη βίτσα, ή καλύτερη συμπεριφορά στην υγρασία, ή το μικρότερο βάρος του νταουλιού. Έχω να πω ότι εάν δεχθείς ένα όργανο όπως είναι, θα βρεις και τον τρόπο να αντιμετωπίσεις όλα τα παραπάνω. Με καλύτερη ρύθμιση ήχου, με καλύτερο σφίξιμο του νταουλιού. Αλήθεια πόση δύναμη και πόσο χρόνο θέλει για να σφιχθεί ένα νταούλι;
Εάν θελήσουμε να αλλάξουμε το δέρμα με τη μεμβράνη, θα μπορούσαμε φερ’ ειπείν να αλλάξουμε την Ποντιακή λύρα με την ηλεκτρονική λύρα. Ιεροσυλία; Έχετε την εντύπωση ότι εάν τα αλλάξουμε σιγά σιγά όλα αυτά θα μοιάζει η Ποντιακή μουσική με κάτι από τα παλιά; Ήδη κάποιοι εδώ και αρκετά χρόνια εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους.
Στο σημείο αυτό να κάνουμε και μία άλλη ιστορική παρένθεση. Μέχρι τη δεκαετία περίπου η λέξη ντραμς ήταν άγνωστη στον Έλληνα. Οι παλαιότερες ηχογραφήσεις ήταν όλες με άλλου είδους κρουστά. Εκεί άρχισε κατ’ εμέ το μεγάλο κακό… Μπήκε στη ζωή μας η ντραμς, όχι μόνο στα ποντιακά, στα λαϊκά και σε άλλα είδη μουσικής. Εάν ακούσετε ηχογραφήσεις εποχές Βαμβακάρη, Τσιτσάνη και μετέπειτα, εποχής, Στράτου Διονυσίου, θα καταλάβετε. (Ενδεικτικά τα ονόματα...).
Δεν θα αναφερθώ στα Ποντιακά μυδράλια, μετά το ‘70… Κατέβηκε ο πήχης της μελωδίας και ανέβηκε της φασαρίας. Εάν υποθέσουμε ότι τα ντραμς γεννήθηκαν για να εξυπηρετήσουν τη ροκ ή κάποιο άλλο είδος μουσικής καμία αντίρρηση. Στην ελληνική μουσική όμως πιστεύω ότι μουσικά έκανε μεγάλο κακό. Αναφέρω την άποψή μου για τα ντραμς για να τη συνδέσω με τις μεμβράνες που χρησιμοποιούνται από σύγχρονους νταουλτζήδες. Το ηχόχρωμα επαναλαμβάνω της μεμβράνης έρχεται πιο κοντά στα ντραμς και όχι στο παραδοσιακό νταούλι.
Σε μία ξεχειλωμένη από ελευθερία χώρα σαν την Ελλάδα, ο καθένας πράττει κατά το δοκούν. Δεν είναι κακό όμως να θυμόμαστε ποιοι ήμασταν, πως βρεθήκαμε, που βαδίζουμε και αν πάμε εκεί που θέλουμε και όχι εκεί που θέλουν να μας πάνε. Δεν είναι κανένας υποχρεωμένος να ακολουθεί παραδόσεις, αλλά η ιστορία θα τον κρίνει.
Και μία άλλη παρατήρηση… Το νταούλι κακοποιείται πολλές φορές (στο χαζοκούτι κυρίως) που το τοποθετούν σε μία ορχήστρα για σκηνικούς λόγους, χωρίς ποτέ να ακούγεται ίχνος ηχοχρώματος νταουλιού… Αφ’ ενός καταλαβαίνετε βέβαια την ανάγκη του Έλληνα να δει το νταούλι σε ένα σχήμα ως ξεσηκωτικό όργανο, αφ’ ετέρου δεν πρόκειται να το ακούσει ποτέ. Ναι μεν το θέλουμε για γλάστρα, αλλά ως εκεί… Δεν θα το σεβαστούμε κιόλας…
Δεν ευσταθεί επίσης η άποψη πως ότι θέλει ο κόσμος είναι και το σωστό. Πολλές φορές καλλιτέχνες κρύβονται πίσω από την υποτιθέμενη θέληση του κόσμου, κρύβοντας πολύ καλά το δικό τους εγώ.
Συνοψίζω…
1ον για εμένα είναι θέμα παράδοσης.
2ον προσοχή στην κριτική σκέψη. Τι μου πλασάρουν και τι αποδέχομαι.
3ον να αφήσουμε κάτι καλό στην επόμενη γενιά και να μην περάσουμε σαν μία κατεστραμμένη γενιά χωρίς αρχές.
Δεν είναι κανένας υποχρεωμένος να συμφωνήσει μαζί μου, έθεσα τους προβληματισμούς μου και ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του.
- Υπάρχει ανάγκη εξέλιξης της Ποντιακής μουσικής;