 |
| Τώρα είναι η κατάλληλη ώρα για την αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού από τη Ρωσία |
του Στάθη Ταξίδη*
Σήμερα εμείς οι Πόντιοι της δεύτερης και τρίτης προσφυγικής γενιάς-ακόμα ακόμα και της τέταρτης-οι απόγονοι εκείνων, πολλοί από τους οποίους έγιναν ολοκαύτωμα από τους τσέτες του Τοπάλ Οσμάν και τους Νεότουρκους του Μουσταφά Κεμάλ, αναγνωρίζουμε ότι οι συστηματικές και οργανωμένες ειδεχθείς δολοφονίες, οι απαγχονισμοί, οι σφαγιασμοί και ο τελικός ξεριζωμός των προγόνων μας από τις πατρογονικές τους εστίες, αποτελούν Γενοκτονία. Τελεσίδικη δε απόφαση για αυτό έχει πάρει η καρδιά και η συνείδησή μας.
Επειδή όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και τη Διεθνή έννομη τάξη, οι προσπάθειές και οι αγώνες του οργανωμένου Ποντιακού Ελληνισμού, αλλά και της Ελληνικής Πολιτείας, ως στόχο πρέπει να έχουν την αναγνώρισή της από τους Διεθνείς Οργανισμούς. Τη διεθνή αναγνώρισή της και τη συγνώμη [2] από αυτούς που τη διέπραξαν ή από τους απογόνους τους.
Όπως έκανε κατά την επίσκεψή στην Ιερουσαλήμ ο γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ και ζήτησε γονυπετής συγνώμη μπροστά στο Τείχος των Δακρύων για το ολοκαύτωμα που προξένησαν οι Γερμανοί στους Εβραίους. Όπως έκανε και ο Γιόσκα Φίσερ, υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας κατά την επίσκεψή του στη Ναμίμπια για την εξολόθρευση των Χερέρος από τους Γερμανούς (1904 - 1907).
Αγωνιζόμαστε και απαιτούμε την αναγνώριση της Γενοκτονίας και τη συγνώμη όχι από μνησικακία. Όχι. Δεν είμαστε μνησίκακοι μα ούτε και αμνήμονες. Γιατί κατά πως λέει και ένας σύγχρονος αιρετικός της Ψυχιατρικής, ο Τόμας Σαζ «ο ανόητος ούτε συγχωρεί ούτε λησμονεί, ο αφελής συγχωρεί αλλά και λησμονεί, ο σοφός όμως συγχωρεί αλλά δεν λησμονεί» [3].
Και μεις, οι απόγονοι εκείνων που επέζησαν από τη Γενοκτονία, δεν ανήκουμε ούτε στην κατηγορία των ανόητων μα ούτε και των αφελών στην οποία προσπάθησε να μας κατατάξει ο εκ Μπαμπίνου ορμώμενος λεξικογράφος των Αθηνών. Ως νουνεχείς και εχέφρονες μπορεί να συγχωρούμε μα δεν λησμονούμε. Θα αγωνιζόμαστε και θα απαιτούμε τη διεθνή αναγνώρισή της Γενοκτονίας και τη συγνώμη, για να μην ξαναγνωρίσει η ανθρωπότητα γενοκτονίες, σφαγές, ολοκαυτώματα, καταστροφικούς πολέμους, ολοκληρωτισμούς.
Οι αναθεωρητές της Ιστορίας και οι αρνητές της Γενοκτονίας πάντα θα καραδοκούν, περιμένοντάς μας στη γωνία. «Κοσμοκράτορας (γ)ίνεσαι, στομοκράτορας ’κ’ επορείς να (γ)ίνεσαι, πουλόπο μ’», έλεγε η συγχωρεμένη η γιαγιάκα μου, που ’χασε μάνα, αδελφούς, τον κύρη, στο καράβι του ξεριζωμού. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Νακρατζά, τον Κωστόπουλο, τον Ταχμαζίδη, τον Γκίκα, τον Μανδραβέλη, τον Καμπύλη, τον Καρκαγιάννη, τον Λιάκο. Θα πρέπει να έχουν και αυτοί τις δέουσες και επιστημονικά τεκμηριωμένες, αλλά και στο πλαίσιο του πολιτικού πολιτισμού, απαντήσεις τους και ουχί να δέρνονται, να υβρίζονται, να προπηλακίζονται, να στοχοποιούνται.
Ο Οργανωμένος Ποντιακός Ελληνισμός πρέπει να είναι σταθερά προσηλωμένος στον βασικό στόχο που έχει θέσει εδώ και τριάντα, περίπου, χρόνια. Αυτόν της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας που υπέστησαν οι πρόγονοί μας. Ήδη στο Β΄ Παγκόσμιο Συνέδριο του Ποντιακού Ελληνισμού (Θεσσαλονίκη 1988) τέθηκε το σημαντικότατο θέμα αυτό και από τότε τα σοβαρά βήματα που έγιναν είναι λίγα, μετρημένα στα δάχτυλα. Περίσσεψε η προχειρότητα, ο ερασιτεχνισμός και τα σφάλματα για τα οποία ευθύνη φέρουμε όλοι.
Τι αντιτάσσουμε λοιπόν κατά κόρον στην επιστημονική μεθοδολογία και μεθοδικότητα που απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις; Πορείες, πανό και συνθήματα. Κάνουμε τις εκδηλώσεις μας στις 19 Μαΐου, την καθιερωμένη μας πορεία στο τουρκικό προξενείο και τη θυροκόλληση του ψηφίσματος. Στη συνέχεια με κατεβασμένα κεφάλια-βλέπετε είναι κάτι που δεν μας ικανοποιεί, δεν μας κάθεται καλά-μαζεύουμε τα πανό και τα λάβαρά μας και περιμένουμε την επόμενη επέτειο. Είκοσι πέντε χρόνια τώρα τα ίδια και τα ίδια με μικρές παραλλαγές. Διπλές και τριπλές εκδηλώσεις μέχρι πριν μερικά χρόνια. Άλλοι το πρωί, άλλοι το απόγευμα, άλλοι την Κυριακή στην εκδήλωση που σύμφωνα με το νόμο τελούν οι Νομαρχίες της χώρας και στις οποίες δεν πάει σχεδόν κανείς εκτός από τους επισήμους. Από τους συμμετέχοντες στην κεντρική εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη οι μισοί είναι μέλη των χορευτικών συγκροτημάτων που έρχονται με πούλμαν από όλη την Ελλάδα, οι πρόεδροι και τα διοικητικά συμβούλια των συλλόγων τους, τριακόσιοι – τετρακόσιοι άνθρωποι οι ίδιοι και οι ίδιοι πάντα, έχουμε γνωριστεί πια για τα καλά, περαστικοί και περίεργοι και καμιά τριανταριά απρόσκλητοι Χρυσαυγίτες. Και όλα αυτά σε μια πόλη σαν τη Θεσσαλονίκη με ενάμισι εκατομμύριο πληθυσμό, σε μια πόλη που αυτάρεσκα αποκαλούμε - και είναι - πρωτεύουσα των προσφύγων, άρα και των Ποντίων, σε μια πόλη όπου πρέπει να διαβιούν τουλάχιστον 200.000 Πόντιοι, χωρίς να υπολογίσουμε την ενδοχώρα της που κατακλύζεται από Ποντίους. Πέντε χιλιάδες – στην καλλίτερη περίπτωση που υπήρξε – άνθρωποι σε μια τόσο σημαντική εκδήλωση για τους νεκρούς μας; Έχω την αίσθηση πως τόσα χρόνια δεν καταφέραμε να πείσουμε ούτε τους εαυτούς μας. Πώς λοιπόν θα πείσουμε τους συνέλληνες, πολύ δε περισσότερο τους ξένους; Πώς να πείσουμε τους επισήμους να μας πάρουν σοβαρά υπόψη τους; Πως θα ασκήσουμε την απαιτούμενη πολιτική πίεση με μια δράκα ανθρώπων;
Καλές είναι και οι πορείες δε λέω. Έχουν τη δυναμική τους, συνεγείρουν τις συνειδήσεις, πάλλουν τις καρδιές, δονούν τις ψυχές μας. Αλλά δεν φτάνουν μόνον αυτές. Οι διεθνείς οργανισμοί και τα ξένα κοινοβούλια για να αναγνωρίσουν γενοκτονίες απαιτούν επιστημονικές μελέτες, τεκμήρια, διεθνή επιστημονικά συνέδρια, δημοσιεύσεις άρθρων σε εγνωσμένης αξίας επιστημονικά περιοδικά, άριστα επεξεργασμένο ρεαλιστικό σχέδιο, επιμονή και συνέπεια στο διεκδικητικό πλαίσιο, στρατηγική, σωστό χρόνο αντίδρασης, οδικό χάρτη συγκροτημένων δράσεων.
Η εκκίνηση έδειχνε πως τα πράγματα θα έμπαιναν σε γερές, σε στέρεες βάσεις, αφού στο Β΄ Παγκόσμιο Συνέδριο του Ποντιακού Ελληνισμού (1988), όπου πρωτοτέθηκε επίσημα το θέμα, οι σύνεδροι αποφάσισαν πως έπρεπε να πραγματοποιηθεί ένα επιστημονικό συνέδριο που να τεκμηριώνει τη Γενοκτονία. Ειπώθηκαν και τα ονόματα που θα αποτελούσαν την επιστημονική επιτροπή του (Ενεπεκίδης, Ταΐγανίδης, Ταρνανίδης, Σαμουηλίδης, Αγγελίδης). Ο Κώστας Φωτιάδης πρότεινε μάλιστα και ως πρόεδρο της Επιτροπής του Ειδικού αυτού Συνεδρίου τον καθηγητή Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, τον Δημήτριο Κωνσταντόπουλο. Το συνέδριο αυτό ουδέποτε πραγματοποιήθηκε, ενώ από τα σημαντικά αυτά ονόματα δύο δεν βρίσκονται πλέον εν ζωή (Ενεπεκίδης, Ταΐγανίδης), ο Σαμουηλίδης βρίσκεται σε βαθύ γήρας, ο Ταρνανίδης συνταξιοδοτήθηκε, το ίδιο ο Αγγελίδης και ο Φωτιάδης.
Τα γεγονότα ωστόσο του παρελθόντος δεν αποτέλεσαν υλικό για αυτοκριτική, εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για τον σχεδιασμό και συντονισμό των δράσεων, τη χάραξη στρατηγικής. Οι σπασμωδικές ενέργειες στις δηλώσεις Φίλη ενός τμήματος του οργανωμένου Ποντιακού ελληνισμού, το οποίο μετά την 2η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη Ποντιακής Νεολαίας – από την οποία απείχε – ένιωσε πως χάνει τη δυναμική του, αποδεικνύουν εν τοις πράγμασιν του λόγου το αληθές. Αντιδράσεις εκ του προχείρου και «εν θερμώ» – χωρίς σχεδιασμό, στοχοθεσία, περιφρούρηση, εκτίμηση των επόμενων κινήσεων, των συνεπειών και του αποτελέσματος – θύμιζαν «επαναστατική γυμναστική» κομματικής οργάνωσης στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Ακόμα και η δημοσιοποίηση γεγονότος σε συγκεκριμένο site που προβάλλει αποκλειστικά Ποντιακά θέματα υπήρξε «άστοχη» και «ατυχής». Ο διαχειριστής του συγκεκριμένου διαδικτυακού τόπου έκανε λόγο για είκοσι χιλιάδες διαδηλωτές (20.000), νούμερο δυσθεώρητο και αστρονομικό, που απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα, ενώ ταυτόχρονα και αφελώς δημοσίευε φωτογραφίες από drone (ελικοπτεράκι) που αποδείκνυαν το ανακόλουθο των γραφομένων του.
Σήμερα όμως δεν είναι δεκαετία του ’80 ούτε του ’90. Τα γεγονότα εκτυλίσσονται με ιλιγγιώδεις ταχύτητες και ρυθμούς, πρέπει ταχύτατα να αναλυθούν, να ερμηνευτούν για να μπορούν κάποιοι να σχεδιάσουν – όχι εν θερμώ – πλάνα μακροχρόνια, πλάνα εναλλακτικά, συντονισμένες δράσεις, καλοσχεδιασμένες κινήσεις. Όλα αυτά όμως είναι έργο ομάδας ειδικών επιστημόνων, ενός ThinkTank, και όχι των συνδικαλιστών του χώρου που θεωρούν εαυτούς επαΐοντες επί παντός του επιστητού. Όλα αυτά απαιτούν καλή γνώση του αντικειμένου, αλλά και γνώσεις διεθνούς πολιτικής, διεθνούς δικαίου και διπλωματίας. Τη χάραξη μιας ρεαλπολιτίκ στον Ποντιακό χώρο. Μιας πολιτικής που προϋποθέτει εξ υπαρχής ως δεδομένους δύο, τουλάχιστον, παράγοντες: ότι, πρώτον, εκείνος ο οποίος χαράσσει τη ρεαλπολιτίκ είναι σε θέση να συλλάβει την τρέχουσα αντικειμενική πραγματικότητα και ότι, δεύτερον, ο ίδιος είναι ικανός να συμπεριλάβει στους πολιτικούς του σχεδιασμούς την κάθε είδους εναλλακτική εξέλιξη των πραγμάτων στο μέλλον.
Αναλογιστείτε πώς πρόσφατα ο πρόεδρος της Γερμανικής Δημοκρατίας κ. Γιοαχίμ Γκάου, σε ομιλία του στο Βερολίνο[4], αναγνώρισε, εμμέσως πλην σαφώς, τις γενοκτονίες των Αρμενίων, Αραμαίων – Ασσυρίων, Ποντίων, θίγοντας άμεσα τις ευθύνες της Καϊζερικής Γερμανίας ως ηθικού αυτουργού αυτών. Για του λόγου το αληθές παραθέτουμε αποσπάσματα από την ιστορική, πράγματι, ομιλία του κ. Γκάου, η οποία βάζει «τα δάχτυλα επί των τύπων των ήλων». Μεταξύ άλλων στην ιστορική ομιλία του ο Πρόεδρος της Γερμανίας είπε: «Ο κλήρος για αυτή την οργανωμένη και σχεδιασμένη εγκληματική πράξη, έπεσε στους Αρμένιους για ένα και μοναδικό λόγο: επειδή ήταν Αρμένιοι. Τα ίδια ακριβώς έπαθαν και οι συμπάσχοντές τους, οι Ασσύριοι ή Αραμαίοι και οι Έλληνες του Πόντου». Από τότε πέρασε ένα εξάμηνο και ο οργανωμένος Ποντιακός Ελληνισμός δεν αξιοποίησε ένα «θείο δώρο» που αναπάντεχα του δόθηκε και χωρίς κόπο κέρδισε προς την κατεύθυνση της Διεθνοποίησης του ζητήματος της Γενοκτονίας.
Σήμερα η διεθνής πολιτική κατάσταση, μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από τους Τούρκους, παρουσιάζει μιας πρώτης τάξης ευκαιρία, μια ευνοϊκότατη συγκυρία, για να τεθεί το θέμα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού από τη Ρωσική Δούμα. Ας το κάνουν τα όργανά μας με τους βαρύγδουπους τίτλους και τα περίεργα αρκτικόλεξα ΠΑΣΥΠΟΕ, ΠΑΣΠΕ, ΟΣΕΠΕ. Ας το κάνει το όργανο του Ποντιακού Ελληνισμού της Ρωσίας στο οποίο προεδρεύει ο κ. Ιβάν Σαββίδης. Ας το κάνει, επιτέλους, κάποιος. Είναι η κατάλληλη ευκαιρία. Το timing, όπως λένε.
Ήρθε λοιπόν ο καιρός που πρέπει να μετατρέψουμε τα συναισθήματα σε έργα, τις ψυχικές δονήσεις σε επιστημονική σκέψη. Ήρθε λοιπόν ο καιρός που πρέπει να δουλέψουμε επιστημονικά, ορθολογικά και να υπερβούμε το «μω το νόμο σ’».
Αν δεν το κάνουμε και τώρα θα είναι πια πολύ πάρα πολύ αργά.
[2] Επίσκεψη του Γερμανού καγκελάριου Χέλμουτ Κολ στην Ιερουσαλήμ και συγνώμη μπροστά στο Τείχος των Δακρύων για το ολοκαύτωμα των Εβραίων. Επίσκεψη του υπουργού εξωτερικών της Γερμανίας ΓιόσκαΦίσερ στη Ναμίμπια και συγνώμη για την εξολόθρευση των Χερέρος από τους Γερμανούς (1904-1907).
[3] πβ. Thomas Szasz. The Second Sin, Ν. Υόρκη 1973.
[4] Για την επέτειο των εκατό χρόνων από τη Γενοκτονία των Αρμενίων, Απρίλιος 2015.
* Ο Στάθης Ταξίδης είναι δάσκαλος, συγγραφέας, επιμελητής της «Ποντιακής Εστίας».
Πηγή: e-Ptolemeos