 |
| Αλέξιος Μαυροθαλασσίτης: Με καταγωγή από τον Πόντο, στην επανάσταση του 1821 |
Ο Αλέξιος Μαυροθαλασσίτης ήταν οπλαρχηγός που καταγόταν από παράλια περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και αγωνίστηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα και στην Κρήτη από το 1821 έως το 1822, οπότε και φονεύθηκε.
Προτού εκραγεί η επανάσταση, ο Μαυροθαλασσίτης όπως τον έλεγαν οι συμπολεμιστές του λόγω καταγωγής (και που όμως έτσι αποκαλούσαν σχεδόν όλους τους Πόντιους τότε σε αντιδιαστολή προς του "Aσπροθαλασσίτες" του Αιγαίου), δρούσε ως αρματωλός στη Μικρά Ασία και εκεί ήρθε σε επαφή με πολλούς Κρητικούς. Εξάλλου με την Κρήτη υπήρχαν και παλαιότεροι δεσμοί, γιατί από το 1410 αλλά κυρίως μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς, πολλοί Πόντιοι κατέφυγαν στη μεγαλόνησο.
Οταν ξέσπασε η επανάσταση ήρθε με Κρητικούς και συμπατριώτες του στην Ύδρα και τον Οκτώβριο του 1821 κατέβηκε στην Κρήτη επικεφαλής 120 πολεμιστών. Αναμεσα στις σημαντικές νίκες στις οποίς συμμετείχε ήταν στη μάχη κοντά στο Βαθύπετρο Κρήτης με τους Παναγιώτου, Νικολαϊδη και με τον Παναγιώτη Ζερβουδάκη. Εκείνη την περίοδο αρχιστράτηγος Κρήτης καθ' υπόδειξη του Δημήτριου Υψηλάντη ήταν ο μη Κρητικός Μιχαήλ Κομνηνός Αφεντούλης ή Αφεντούλιεφ, που έδινε απ΄ευθείας αναφορά στον Ιωάννη Κωλέττη και ο οποίος τελικά προκάλεσε έντονες αντιπαλότητες με τους ντόπιους, δηλαδή ταχύτατα αναπτύχθηκε αμοιβαία αντιπάθεια. Ο Μαυροθαλασσιτης συμμετείχε σε πολλές μαχες στο νησί. Με τους Δεληγιαννάκη, Μανουσέλη και άλλους καταφέρνουν να ανακαταλάβουν το Αρκάδι. Λίγο αργότερα, το Φλεβάρη, μαζί με τους Χούρδο, Δεληγιαννάκη, Μανουσέλη και Μεληδώνη νικούν στο Μυλοπόταμο (χάνουν 17 άνδρες, ενώ οι Τούρκοι 150). Για την ανδρεία του στις μάχες που έδωσε, νικηφόρες και μη, τον Απρίλιο του 1822 τιμήθηκε με το βαθμό του ταγματάρχη.
Ενα μήνα αργότερα αποφασίζεται να επιτεθούν στο Μαλεβίζι (και Μαλεβύζι), μιας επαρχίας στα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου που είχε μεγάλη σημασία επειδή ήταν εξαιρετικά εύφορη. Καθώς εισέβαλε εκεί μαζί με τον Παναγιώτη Ζερβουδάκη (από την Τύλισο του Μαλεβιζίου και άλλους, δολοφονήθηκε για άγνωστους λόγους από έναν άνδρα που μάλλον υπηρετούσε στο δικό του σώμα.
Την ίδια εποχή (λίγο πριν ή αμέσως μετά) ο αγωνιστής Ιωσήφ Βαλέστρας (κορσικανικής καταγωγής και φίλος του Υψηλάντη,γεννημένος στην Κρήτη και γνώστης των ελληνικών) έπεισε τους Κρητικούς και Πόντιους εθελοντές να επιτεθούν στο Ρέθυμνο με 3.000 άνδρες. Στη μάχη αυτή ο Αφεντούλης φέρεται να δίνει την εντολή σε έναν οπλαρχηγό να μην υποστηρίξει τον Βαλέστρα και το εγχείρημα της κατάλυψης του Ρεθύμνου έχει τραγικό τέλος -μεταξύ άλλων, ο φιλέλληνας κατακρεουργήθηκε από τους Τούρκους. Λίγο αργότερα μαχαιρώνει και σκοτώνει τον οπλαρχηγό Αντώνιο Μεληδώνη ο οπλαρχηγός Ρούσος Βουρδουμπάς, επειδή στον αγώνα είχαν υπεισέλθει και εσωτερικές διενέξεις για την προαγωγή Σφακιανών έναντι άλλης καταγωγής κρητικών και έμμεσα για την πριμοδότηση του εμπορίου σε επιλεγμένες περιοχές. Τις έριδες αυτές κατέδιδε στον Κωλέττη ο Αφεντούλης, αλλά και οι οπλαρχηγοί από πλευράς τους κατήγγειλαν το Νοέμβριο του 1822 ότι τις καλλιεργούσε αυτός. Όπως και να έχει, εσωτερικές έριδες υπήρχαν έντονες και πιθανόν σε αυτό το πλαίσιο να δολοφονήθηκε ή πάντως να φονεύθηκε ο Μαυροθαλασσίτης.