Τρίτη 14 Ιουνίου 2016

Τούρκος τραγουδάει στα Ποντιακά για την Παναγία Σουμελά

Τούρκος τραγουδάει στα Ποντιακά για την Παναγία Σουμελά
Τούρκος τραγουδάει στα Ποντιακά για την Παναγία Σουμελά

Γεννημένος στην Τραπεζούντα, ο καλλιτέχνης Φουάτ Σακά αψηφά τις όποιες απαγορεύσεις και ρισκάρει δημόσια, αφιερώνοντας στη Θεοτόκο το «Μαρία Μητέρα»

του Κώστα Παππά

Πολλές φορές έχει εκφραστεί η άποψη ότι ο πολιτισμός μπορεί να λειτουργήσει σαν γέφυρα ανάμεσα στους λαούς. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα στα οποία κατά το παρελθόν αλλά και σήμερα καλλιτέχνες από την Ελλάδα ή την Τουρκία έχουν ερμηνεύσει τραγούδια οι μεν στη γλώσσα των δε, προσφέροντας ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Συχνά η Παναγία εμπνέει καλλιτέχνες στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Οι άνθρωποι αυτοί παίρνουν το ρίσκο, αν αναλογιστεί κανείς την πολιτική της γείτονος όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης.

Η «Ορθόδοξη Αλήθεια» αποκαλύπτει ακόμα μία πλευρά της συγκεκριμένης καλλιτεχνικής προσέγγισης, η οποία εντυπωσιάζει αν αναλογιστεί κάποιος ότι ένας γνωστός καλλιτέχνης στην Τουρκία, ο οποίος γεννήθηκε στον Πόντο, πήρε την πρωτοβουλία να γράψει ένα τραγούδι για την Παναγία τη Σουμελά. Πρόκειται για τον Φουάτ Σακά, έναν άνθρωπο με ανοιχτούς ορίζοντες, ο οποίος αφιέρωσε στην Παναγία το τραγούδι του με τίτλο «Meryem Ana», που στη γλώσσα του σημαίνει «Μαρία Μητέρα». Το κομμάτι αυτό αφιερώνεται στη Μητέρα όλων και πιο συγκεκριμένα στην Παναγία τη Σουμελά, το σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού.

Στο παραδοσιακό αυτό ποντιακό τραγούδι εξυμνεί την Ελληνορθόδοξη Παναγία. Ο λυρισμός και η πνευματική ατμόσφαιρα που αποπνέει το κομμάτι αυτό αλλά και η φωνή του Φουάτ Σακά δημιουργούν ένα όμορφο αισθητικό αποτέλεσμα, με μια μουσική η οποία θυμίζει έντονα τον ελληνικό πολιτισμό της Ανατολής. Ωστόσο δεν είναι η πρώτη φορά που ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης πειραματίζεται και ασχολείται με θέματα και μουσικές που έχουν σημείο αναφοράς τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό της Ανατολής. Ο ίδιος είναι ένας από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες της Τουρκίας και προέρχεται από τον ελληνόφωνο ποντιακό πληθυσμό της Τραπεζούντας. Δεν είναι ένας τραγουδιστής που θα τον αποκαλούσε κάποιος εκπρόσωπο της παραδοσιακής μουσικής. Θα λέγαμε ότι το ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ύφος του θυμίζει κάπως τον δικό μας Διονύση Σαββόπουλο. Εχει κάνει πολλές δουλειές με βάση την ποντιακή μουσική. Σε ένα κομμάτι του ξεκινά με κάποια παραγγέλματα στα σημερινά ρωμαίικα της Τραπεζούντας, ενώ στη συνέχεια εναλλάσσεται ο τουρκικός στίχος με το ρωμαίικο.

Ο καλλιτέχνης, γνώστης του σπουδαίου αυτού πολιτισμού, σεβόμενος απόλυτα τις πανάρχαιες μουσικές φόρμες του Πόντου, της περιοχής από όπου κατάγεται, δημιουργεί ή εκτελεί υπέροχα τραγούδια, που έχουν έντονη την οσμή της καθ' ημάς Ανατολής. Ο Φουάτ Σακά είναι άριστος γνώστης της ποντιακής διαλέκτου, αυτού του αρχαίου γλωσσικού ιδιώματος. Δεν διστάζει να τραγουδά δημόσια ποντιακά με τη συνοδεία της ποντιακής λύρας, παρά το γεγονός ότι η εν λόγω διάλεκτος συχνά έχει τεθεί στο στόχαστρο του τουρκικού καθεστώτος και ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν έχει απαγορευτεί από τις τουρκικές κυβερνήσεις. Οι απαγορεύσεις αυτές προφανώς και δεν συνυπολόγισαν τα αντικειμενικά πολιτισμικά στοιχεία, καθώς η διάλεκτος αυτή, με τη σπουδαία ιστορική αξία, θεωρείται από τις πιο κοντινές στην αρχαία ελληνική γλώσσα.

Αξίζει όμως να αναφέρουμε και κάποιες πληροφορίες για τον τραγουδιστή, ο οποίος δεν αρέσκεται να βαδίζει την πεπατημένη και αναδεικνύει μέσα από το καλλιτεχνικό ύφος του τις πανάρχαιες παραδόσεις του Ποντιακού Ελληνισμού.



Η Αυτοεξορία

Ο Φουάτ Σακά γεννήθηκε στην καρδιά του Πόντου, την Τραπεζούντα, το 1952. Η πρώτη επαφή του με τη μουσική έγινε με το ταμπούρ, με το οποίο έχει κάποια σχέση ο πατέρας του. Κοσμοπολίτης και ανήσυχο πνεύμα, ο Σακά σπούδασε την τέχνη της ζωγραφικής στην Πόλη και μουσική στη Γαλλία και τη Γερμανία. Στο παρελθόν τα πολιτικά φρονήματά του αποτέλεσαν εμπόδιο στην καλλιτεχνική ανέλιξή του, καθώς δεν τον βοηθούσαν να παραμείνει στην Τουρκία. Ετσι, τη δεκαετία του '80 διέφυγε στο εξωτερικό. Επειτα από 20 χρόνια αυτοεξορίας και περιπλάνησης στην Ευρώπη επέστρεψε στην Τουρκία, όπου παντρεύτηκε την κοπέλα την οποία είχε αγαπήσει και είχε αφήσει πίσω φεύγοντας.

Συνεργασίες με πολλούς Έλληνες και ένα βραβείο

Ο Φουάτ Σακά έκανε τον πρώτο δίσκο του το 1982. Ακολούθησαν άλλοι 13. Μάλιστα, έχει μελοποιήσει πολλούς σημαντικούς Τούρκους ποιητές, όπως ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Ορχάν Βελί Κανίκ κ.ά. Το έργο του, έντονα επηρεασμένο από τη μουσική παράδοση που σχεδόν κυριαρχεί στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, απέσπασε το 2000 βραβείο από το Truva Folkloric Research Institute (Ερευνητικό Iδρυμα για την Παραδοσιακή Μουσική Truva). Επίσης, έχει συνεργαστεί με πολλούς μουσικούς σε Ευρώπη και Τουρκία. Και στην Ελλάδα έχει δημιουργήσει σημαντικές καλλιτεχνικές φιλίες, καθώς στο παρελθόν συνεργάστηκε με τη Μαρία Φαραντούρη στον δίσκο «Mozaik» (2004) και με τον λυράρη Κώστα Σιαμίδη στον δίσκο «Lazutlar II» (2000). Εχει γράψει μουσική για ταινίες και θεατρικές παραστάσεις, και έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις στην Τουρκία, την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα.

Πηγή: Δημοκρατία