 |
| Ομέρ Ασάν: Ένας θεματοφύλακας του Ποντιακού Πολιτισμού στην Τουρκία |
του Λευτέρη Ζαβλιάρη
Αποτελεί έναν από τους θεματοφύλακες του ποντιακού πολιτισμού που έχει παραμείνει στην τουρκική επικράτεια, έναν αιώνα μετά τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τις εστίες των προγόνων τους. Ο Ομέρ Ασάν από την Τραπεζούντα είναι μια σπάνια περίπτωση συγγραφέα, που καταγράφει με σκοπό να διατηρήσει την ποντιακή κουλτούρα και τα στοιχεία της στην Τουρκία.
Τελευταία συγγραφική του προσπάθεια είναι «Η Κεμεντζέ του Νίκου», βασισμένη σε αληθινές ιστορίες που αφορούν τον Πόντο για την οποία βρέθηκε τις τελευταίες μέρες στην Ελλάδα και μίλησε σε διάφορες πόλεις του Βορρά. Ο Ομέρ Ασάν μιλάει στη Thessnews για τον Πόντο τις σκέψεις τους και τα μελλοντικά τους σχέδια για τη διάσωση της ποντιακής κουλτούρας στην Τουρκία.
Γεννήθηκε κι έζησε στη Τραπεζούντα μέχρι τα 14 του χρόνια. Το 1974 μετανάστευσε στην Κωνσταντινούπολη μαζί με την οικογένειά του αλλά ουσιαστικά δεν απομακρύνθηκε ποτέ από τη Τραπεζούντα και το χωριό του καθώς τα καλοκαίρια του παραθέριζε στο βουνό και την εξοχή του Παρχάρ.
Μετά τις Λυκειακές του Σπουδές συμμετείχε στο αριστερό και δημοκρατικό κίνημα της Θράκης . Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Ανατολής και έλαβε μέρος στην αντίσταση κατά του πραξικοπήματος της 12ης Σεπτεμβρίου του 1980 ενώ το 1984 συλλαμβάνεται και καταδικάζεται.
Μετά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη αρχίζει την έρευνά του για τον πολιτισμό της Μαύρης Θάλασσας και τα Ποντιακά, τη μητρική του γλώσσα.
Το 1993 ο Ομέρ Ασάν ταξιδεύει στην Ελλάδα για να συνεχίσει την ερευνά του σχετικά με τα Ποντιακά και εκδίδει το πρώτο του βιβλίο μετά από τρία χρόνια (1996). Η έκδοση του βιβλίου του προκάλεσε έντονες συζητήσεις στην Τουρκία με άρθρα του και μελέτες του να δημοσιεύονται σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες της χώρας.
Ο Ομάρ Ασάν τιμήθηκε με το Βραβείο Ιπεκτσί για την προώθηση της ελληνοτουρκικής φιλίας μέσα από τις εργασίες του για ένα άρθρο. Επίσης, καθίσταται τιμητικό μέλος της οργάνωσης English PEN χάριν του δικαστικού αγώνα που έδωσε για το βιβλίο του «Πολιτισμός του Πόντου».
Το 2011 ολοκλήρωσε ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τη μετανάστευση και την ανταλλαγή πληθυσμών με τίτλο «Αδελφέ πού ; Ανταλλαγή Πληθυσμών» παρουσιάζοντάς το στις συμμετοχές του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ.
Το 2012, επτά χρόνια μετά την έκδοση του περιοδικού, ο Ομέρ Ασάν προτείνει την κήρυξη της 21ης Δεκεμβρίους ως Ημέρας Ηρώων Μυθιστορημάτων με τη στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας. Το 2013, στα πλαίσια ενός τριήμερου φεστιβάλ στην Κωνσταντινούπολη με προσκεκλημένους – για πρώτη φορά – λογοτέχνες από δέκα βαλκανικές χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας), εξηγεί σε δύο λογοτέχνες προερχόμενους από την Κωνσταντινούπολη για τους δικούς του λογοτεχνικούς ήρωες και ξαναπροτείνει στην UNESCO να κηρυχθεί η 21η Δεκεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα Ηρώων Μυθιστορημάτων.
Τέλος, ο Ομέρ Ασάν, ιδρυτής της Ακαδημίας Όμηρος, ξεκινά σεμινάρια ελληνικής γλώσσας στην Κωνσταντινούπολη ανοιχτά στον κόσμο
«Η κεμεντζέ του Νίκου»
Τελευταία εκδοτική προσπάθεια του Ομέρ Ασάν, «Η κεμεντζέ του Νίκου» είναι μια αφηγηματική διήγηση βασισμένη στις ιστορίες που άκουσε στη Θεσσαλονίκη, όταν βρισκόταν στην Ελλάδα για να κάνει μαθήματα νεοελληνικής γλώσσας, αλλά και για να πραγματοποιήσει έρευνες για την ποντιακή γλώσσα. «Εκείνη την περίοδο είχα στενές σχέσεις με φοιτητές του Συλλόγου Ποντίων Φοιτητών της Θεσσαλονίκης. Όσο έμενα μαζί τους άκουγα και διάφορες ιστορίες για τον Πόντο. Μια μέρα με έβαλαν να ακούσω έναν δίσκο 45 στροφών, όπου η μια πλευρά ήταν στα ποντιακά και η άλλη στα τουρκικά. Με εντυπωσίασε το τραγούδι που άκουσα διότι η φωνή του ερμηνευτή έμοιαζε πολύ με αυτήν του παππού μου. Αφού γύρισα στην Τουρκία και άρχισα να γράφω τις ιστορίες που έμαθα, η πρώτη που έγραψα ήταν αυτή η ιστορία που έχει να κάνει με την Κεμεντζέ του Νίκου. Ο ερμηνευτής ήταν ο Νίκος Παπαβραμίδης και το τραγούδι ήταν το “Προορισμός μας είναι η Τραπεζούντα”», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ομέρ Ασάν στη Thessnews.
Όπως λέει ο ίδιος αυτή τη στιγμή βρίσκονται πολλού άνθρωποι που βρίσκονται στην Τουρκία, στην περιοχή του Πόντου με μητρική γλώσσα τα ρωμέικα, τα ποντιακά. «Συνεχίζουν να σώζουν την κουλτούρα με τη γλώσσα τους και τη μουσική τους. Ο πολιτισμός ζει εκεί την φυσιολογική του εξέλιξη. Αλλά και στην Τουρκία είναι δύσκολο να κρατηθεί ζωντανή η κουλτούρα και ο πολιτισμός. Εγώ προσπαθώ να σώσω αυτήν την πολιτική κληρονομιά που υφίσταται στην Τουρκία. Έχει δημιουργηθεί αρχείο μουσικής των τελευταίων 100 χρόνων στο Πανεπιστήμιο τη Μαύρης Θάλασσας, τόσο της ποντιακής γλώσσας όσο και άλλων γλωσσών, ανοικτό στους ερευνητές», εξηγεί ο Ομέρ Ασάν.
«Ταμπού» η Γενοκτονία
Όταν ο Ομέρ Ασάν ρωτάται για το ζήτημα της Ποντιακής Γενοκτονίας, αναφέρει πως για το συγκεκριμένο ζήτημα επικρατεί να είδος άγνοιας, στα όρια του ταμπού. Όπως λέει ο ίδιος, το ζήτημα της Γενοκτονίας που συζητείται αφορά την περίπτωση των Αρμενίων. «Οι συζητήσεις για την Ποντιακή Γενοκτονία βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο, δεν είναι ένα θέμα που κουβεντιάζεται. Προσωπικά εγώ κάνω καταγραφή του λαογραφικού κομματιού και δεν έχω σαφή γνώση για το τι λένε σχετικά με αυτό. Είναι δύσκολο να βρει κανείς σε γραπτά στην Τουρκία αναφορές για το θέμα αυτό. Αναφορές γίνονται μόνο από την ελληνική πλευρά. Δεν έχει υπάρξει αντίδραση για το συγκεκριμένο ζήτημα από την τουρκική πλευρά», εξηγεί ο Ομέρ Ασάν. Όσον αφορά τα μελλοντικά του σχέδια, στους στόχους του είναι η μετάφραση βιβλίων στην τουρκική γλώσσα που κυκλοφορούν στα ελληνικά για τη Μαύρη Θάλασσα και να κυκλοφορήσουν στην Τουρκία. «Για παράδειγμα θέλω να εκδώσω το αρχείο του Πόντου, εφόσον βρω την ανάλογη χρηματοδότηση. Πρόκειται για προσπάθειες που δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη», εξηγεί ο Ομέρ Ασάν.
Πηγή: ThessNews