Ο απολογισμός του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου Ποντιακών Ερευνών, που έγινε στο ΑΠΘ

Ο απολογισμός του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου Ποντιακών Ερευνών, που έγινε στο ΑΠΘ

Επιτυχημένος ήταν ο απολογισμός του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου Ποντιακών Ερευνών που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη, την Παρασκευή 19, το Σάββατο 19 και την Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2016, από το τμήμα ιστορίας και αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής και το τμήμα θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με την συνδιοργάνωση του Ερευνητικού Κέντρου του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα.

Το 3ο Διεθνές Συνέδριο Ποντιακών Ερευνών, είχε ως θεματολογία, «Ο Πόντος στην ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία (19774 – 1908). Κοινωνία και Οικονομία», και πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με τη χορηγία του «Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Ιβάν Σαββίδη».

Στόχος του Συνεδρίου, όπως δηλωνόταν στην πρόσκληση ενδιαφέροντος ήταν η εξέταση θεμάτων που αφορούσαν την περιοχή του Πόντου κατά τη διάρκεια της σημαντικότερης για την Οθωμανική Αυτοκρατορία περίοδο (οικονομικό – πολιτική διείσδυση των Ευρωπαίων, σταδιακή κάθοδος της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο, αποτέλεσμα κυρίως των ρωσοτουρκικών συγκρούσεων, επαναστατικά κινήματα στις ευρωπαϊκές κτήσεις, αλλαγές που οδήγησαν στην υιοθέτηση Μεταρρυθμίσεων και εκσυγχρονισμό των ποικίλων θεσμών της).

Ο στόχος φιλόδοξος, βοήθησε, ωστόσο ν’ αναδειχθούν κάποιοι από τους προβληματισμούς, όπως λ.χ. η αναζήτηση νέων εμπορικών δρόμων και η διαμόρφωση συνθηκών κατάλληλων για τις εμπορικές ανταλλαγές (Tom Sinclair, Κυριάκος Χατζηκυριακίδης), οι αλλαγές στη σύνθεση του πληθυσμού, στα υπό διαμόρφωση αστικά κέντρα κυρίως του παράλιου Πόντου (Sefer Sarikaya, Θωμάς Αλεξιάδης, Ελένη Γαβρά), η πολιτιστική τους έκφραση (Ευστράτιος Βαράχογλου – Χρήστος Ψάλτης), η διευκόλυνση της ιεραποστολικής δράσης της καθολικής και προτεσταντικής Εκκλησίας, ιδιαίτερα μετά την δημιουργία (1850) του καθολικού και του προτεσταντικού μιλλέτ (Elcin Macar, Θεοδόσης Κυριακίδης), αλλά και η με αφορμή τις περιπέτειες της οικογένειας Κιουπτσιόγλου (Κιουπτίδη;) αναφορά στην καθυστερημένη αναγνώριση των κρυπτοχριστιανών Σταυριωτών (Zeyndep Tourkyilmaz), διαδικασία ενίσχυσης της εθνικής συνείδησης της γεωργιανής καταγωγής μουσουλμάνων της Ατζαρίας (Emzar Kechidze).

Σημαντικές για την ζωή των οικισμών του Πόντου υπήρξαν οι πληθυσμιακές ανακατατάξεις, ένα είδος ανταλλαγής πληθυσμών, απότοκο της διαδικασίας καθόδου των Ρώσων στον Καύκασο (1801 – 1878). Κάποιες από τις όψεις του προσέγγισαν, οι Βλάσης Αγτζίδης, Marine Ciorgadze και η Αγνή Κολιαδήμου – Ιάκωβος Μιχαηλίδης.

Τη δημογραφική εικόνα της περιοχής, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί στις αρχές του 20ου αιώνα και τον προβληματισμό για την αξιοπιστία των στατιστικών ανέλυσαν οι Ευριπίδης Γεωργανόπουλος και ο Αντώνης Κλάψης.

Οι επιστήμονες με τις αναλύσεις που πραγματοποίησαν εξέθεσαν τα πορίσματα των εργασιών τους και βοήθησαν στο να συνειδητοποιήσει ο κόσμος για μια ακόμη φορά πόσο μακρύς είναι ο δρόμος που υπάρχει να διανυθεί, για τις οικονομικοκοινωνικές σχέσεις και επαφές, για την καθημερινότητα των ανθρώπων, πέρα από τις ποικίλες διαχωριστικές γραμμές της γλώσσας, της θρησκείας, της εθνικότητας, στοιχεία που καθόρισαν την τύχη τους κατά τη διαδικασία μετατροπής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε Έθνος (;) – Κράτος.

Τα ερωτήματα αυτά, ανέπτυξε με την εισήγησή του ο καθηγητής Erik Zurcher για την αναζήτηση των λόγων που οδήγησαν τους Νεότουρκους στην αναθεώρηση της στάσης τους απέναντι στους Χριστιανούς και τόνισε πως αυτό που συνδέει τους Νεότουρκους και Κεμαλικούς με τους Ισλαμιστές, είναι η θρησκεία και η ανοχή των μειονοτήτων υπό όρους.

Ο Akitsou Mayuzoumi με την εισήγησή του, επισήμανε ότι ο Πόντος είναι η θάλασσα, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Εύξεινος Πόντος, και πόσο επηρέασε την οθωμανικής εξουσία στην σταδιακή αλλαγή του καθεστώτος στις περιοχές που ελέγχονταν από αυτήν, όπως λ.χ. του Χανάτο της Κριμαίας (είχε προστεθεί στις κτήσεις της το 1475).

Ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης, μέσα από το πλούσιο και αποθησαυρισμένο υλικό στο Κέντρο Μικρασιατικών Ερευνών, έκανε τους συμμετέχοντες κοινωνούς της επίπονης προσπάθειας για τον εντοπισμό των ελληνικών οικισμών, διάσπαρτων εντός και εκτός του ιστορικού Πόντου. Σκοπός του να λειτουργήσει ως πεδίο παρουσίασης νέων μελετών από παλιούς και νεότερους ερευνητές και να προαγάγει την διεπιστημονική – διαθεματική προσέγγιση των ιστορικών αυτών ζητημάτων.

Το μέλλον διαφαίνεται ευοίωνο αν κρίνουμε από το γεγονός ότι σε αυτό το συνέδριο πήραν μέρος καθηγητές στο κλείσιμο της πανεπιστημιακής τους σταδιοδρομίας, νεότεροι πανεπιστημιακοί, διδάκτορες, υποψήφιοι διδάκτορες και ερευνητές.

Πηγή: Εύξεινος Πόντος