 |
| Παρακαταθήκη πολιτισμού η Ημερίδα Ποντιακού Πολιτισμού |
Με μεγάλη επιτυχία, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων μέχρι το τέλος της πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Κυριακής 7 Μαΐου η επιστημονική Ημερίδα Ποντιακού πολιτισμού που διοργάνωσε ο Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων Κομοτηνής και Περιφερείας «Ο Εύξεινος Πόντος».
Η ημερίδα, η οποία αποτέλεσε το επιστέγασμα μιας σημαντικής προσπάθειας εκ μέρους του συλλόγου, έδωσε μια πραγματικά επιστημονική προσέγγιση στον Ποντιακό πολιτισμό, τόσο του χθες όσο και του σήμερα, και στην προσπάθεια για την διατήρησή του ως στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το παρόν στην εκδήλωση έδωσαν καταξιωμένοι επιστήμονες τόσο της ποντιακής, όσο και γενικότερα της Ελληνικής λαϊκής παράδοσης, μεταξύ των οποίων οι γνωστοί μουσικοί Κωνσταντίνος και Ματθαίος Τσαχουρίδης.
Ζωντανό κύτταρο πολιτισμού και φορέας ταυτότητας ο χορός
Σημαντική για την επιτυχημένη διοργάνωση της εκδήλωσης ήταν η συμβολή του κ. Νίκου Ζουρνατζίδη, ερευνητή, χοροδιδασκάλου και συγγραφέα, που βοήθησε ιδιαίτερα τον Σύλλογο να φέρει σε πέρας το δύσκολο αυτό εγχείρημα.
Ο ίδιος αναφέρθηκε στη διαμόρφωση της χορευτικής ποντιακής παράδοσης και του χορού Σέρρα στη σύγχρονη Ελλάδα, τονίζοντας πως για το προσφυγικό στοιχείο η ιστορία και ο χορός είναι τα δύο στοιχεία που θα διαιωνίζουν την ύπαρξη τους, ως σημείο αναφοράς. «Ήθη και έθιμα ξεχνιούνται, η γλώσσα ξεχνιέται, ειδικά για τους τουρκόφωνους, οπότε αυτό που μένει να λειτουργεί σήμερα είναι ότι γράψει η ιστορία και ο χορός, μιας και είναι ένα ζωντανό κύτταρο που προσθέτει στην ταυτότητα ενός λαού» σημείωσε, αναφέροντας ειδικά για τον χορό πως έχει μετατραπεί από ένα μέσο διασκέδασης σε φορέα ταυτότητας.
Βέβαια ο Ποντιακός χορός, όπως όλα τα πράγματα που λειτουργούν, συνεχίζει να διαφοροποιείται μέχρι και τις μέρες μας, μιας και ο χώρος στον οποίο γίνεται η αναβίωσή του, δεν έχει καμία απολύτων σχέση με τον χώρο στον οποίο δημιουργήθηκε.
Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, επισήμανε, οι Πόντιοι ήρθαν σε ένα χώρο με τελείως διαφορετική πληθυσμιακή σύνθεση, και επειδή κανένας πολιτισμός δεν γίνεται από παρθενογένεση, αυτό επηρέασε και τον χορό. Για αυτό και φτάσαμε σήμερα να βλέπουμε η διαφοροποίηση του χορού να μην σταματά, και να δημιουργούνται συνεχώς καινούριες φόρμες οι οποίες είναι υφολογικά άσχετες με τον Πόντο.
«Ακόμα και η θεωρούμενη κορωνίδα των ποντιακών χορών, ο χορός Σέρρα, σήμερα δεν έχει σχέση με καμία περιοχή του Πόντου» τόνισε, υπενθυμίζοντας πως στον Πόντο είχε 10 διαφορετικές ονομασίες, με τον Πυρρίχιο, που προστέθηκε, να φτάνει τους 11. Η πιο διαδεδομένη ονομασία ήταν Λάζικον, η δεύτερη, Τρομακτόν, και στην περιοχή της Τραπεζούντας λεγόταν Σέρρα, με όλες τις ονομασίες να έχουν συγκεκριμένη μορφή χορού, η οποία όμως, σημείωσε ο κ. Ζουρνατζίδης, πέθανε.
Τώρα έχουμε ένα συνονθύλευμα, και κανένας δεν τολμά να πει χορεύω Σέρρα και να πει ποιας περιοχής. Ο χορός αυτός είχε συγκεκριμένο όνομα και συγκεκριμένη μορφή σε συγκεκριμένες περιοχές, όμως πέρασε στα χέρια των χοροδιδασκάλων χωρίς γνώση και χωρίς φιλοσοφία και αυτό διαμορφώνει συνείδηση στους νέους ανθρώπους» σημείωσε ο ομιλητής, τονίζοντας πως πολλές παγιωμένες και λανθασμένες πρακτικές έχουν σήμερα αποκτήσει οντότητα σαν γνώση και επαναλαμβάνονται στο διηνεκές. Για αυτό και θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι πραγματοποιείται μια τέτοια ημερίδα, μιας και δεν γίνονται πολλές, πλέκοντας το εγκώμιο του χοροδιδάσκαλου και αντιπροέδρου του Συλλόγου κ. Στέλιου Νικολάου, που και ο ίδιος, αλλά και οι ομιλητές που συγκέντρωσε για το συνέδριο, διαθέτουν την επιστημονική γνώση και οξυδέρκεια ώστε να κάνουν κάτι διαφορετικό, τονίζοντας πως οι νέοι άνθρωποι, που δεν έχουν παρωπίδες και δεν είναι εγκλωβισμένοι σε συγκεκριμένες πρακτικές και «ψάχνονται», αποτελούν το μέλλον.
Βάση για το ποντιακό τραγούδι ο Χρύσανθος Θεοδωρίδης
«Ο πολιτισμός είναι ένας τεράστιος ωκεανός, που αποτελείται από πάρα πολλές ροές πολιτιστικών επιτευγμάτων, που καθορίζουν και τη ροή του ποταμού» σημείωσε ο γνωστός τραγουδιστής κ. Κωνσταντίνος Τσαχουρίδης, ο οποίος στην ημερίδα αναφέρθηκε στον Χρύσανθο Θεοδωρίδη, τον πατριάρχη των Ποντίων τραγουδιστών, και στο φωνητικό φαινόμενο που υπήρξε ως τραγουδιστής.
Η ημερίδα, σημείωσε, αποτελεί μια προσπάθεια να γίνει μια καταγραφή του πού βρίσκεται αυτός ο πολιτισμός, ακολουθώντας μια «έκρηξη», κυρίως στη νεολαία, αυτών που συμμετέχουν στα χορευτικά συγκροτήματα αλλά και γενικότερα στην αναζήτηση του ποντιακού ελληνισμού, «με τα μηνύματα να είναι αρκετά ελπιδοφόρα» όπως παρατήρησε ο ίδιος, αντιτείνοντας ωστόσο πως «ελπίζουμε τουλάχιστον αυτός ο όγκος να βασιστεί στην έρευνα και τη μελέτη και όχι απλά στη διασκέδαση».
«Ο Χρύσανθος Θεοδωρίδης ήταν ο άνθρωπος που ανήγαγε το ποντιακό τραγούδι σε ένα τόσο υψηλό επίπεδο, που ήταν άξιο μελέτης», εξήγησε ο κ. Τσαχουρίδης, επισημαίνοντας πως κατά την περίοδο του διδακτορικού του στο Λονδίνο, όταν έβαζε τη φωνή του Χρύσανθου σε τενόρους και καθηγητές φωνητικής, όλοι έμεναν άναυδοι με τις δυνατότητες του φωνητικού του οργάνου, την πολύ ιδιαίτερη και υψηλή έκταση που είχε σαν άντρας.
«Ήταν άνθρωπος ορόσημο, που αν έχουμε αυτόν σαν βάση, σίγουρα όποια πρόοδος θα φτάσει πάρα πολύ ψηλά, τεχνικά καλλιτεχνικά και αισθητικά» κατέληξε.
Η λύρα το ισχυρότερο σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού
«Το ισχυρότερο σύμβολο του ποντιακού ελληνισμού» χαρακτήρισε την ποντιακή λύρα ο κ. Ματθαίος Τσαχουρίδης, ο οποίος αναφέρθηκε στην ιστορία της και τις μουσικές της δυνατότητες. «Είναι νομίζω το ισχυρότερο μέσο, η λύρα και η μουσική μας, να περάσουμε τα μηνύματά μας, και για την ένδοξη ιστορία μας, και για όσα αγωνιζόμαστε» σημείωσε, τονίζοντας πως η λύρα ήταν το κατεξοχήν παραδοσιακό όργανο της παράδοσης των Ελλήνων του Πόντου, μέσα από το οποίο εκφραζόταν ο λαός.
Το όργανο, καταδεικνύει και γεωγραφικό προσανατολισμό και ιστορία, οπότε όταν βλέπουμε την ποντιακή λύρα σε διεθνή εμβέλεια, γίνεται το κατεξοχήν μουσικό όργανο του Πόντου» κατέληξε.
«Αδικημένη» η ανδρική ποντιακή ενδυμασία
Για την ανδρική ενδυμασία των Ελλήνων του Πόντου, στην οποία ίσως δεν έχει δοθεί η σημασία που θα έπρεπε τα προηγούμενα χρόνια, μίλησε ο κ. Ιωάννης Αμαραντίδης, Δρ. Κτηνιατρικής και ερευνητής της ελληνικής λαϊκής φορεσιάς, επικεντρώνοντας στη φορεσιά από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1921.
«Οι ανδρικές ενδυμασίες του Πόντου είναι αδικημένες, από την πλευρά της έρευνας, γιατί δεν έγινε σε βάθος τα προηγούμενα χρόνια με αποτέλεσμα να έχει χαθεί υλικό και να μην είμαστε σε θέση πλέον να ξέρουμε πολλά πράγματα» σημείωσε, παρόλα αυτά υπάρχουν μαρτυρίες και προφορικές και γραπτές, και απεικονίσεις και σχέδια και φωτογραφίες που μαρτυρούν μεγάλη ποικιλία ενδυμάτων.
Άλλωστε οι ενδυμασίες της εποχής, όπως και σήμερα, διακρίνονται σε καθημερινές, σε γιορτινές, πιο επίσημες ενώ πάντα έπαιζε ρόλο τόσο η ηλικία, όσο και η κοινωνική τάξη, μιας και αλλιώς ντυνόταν ο φτωχός και αλλιώς ο πλούσιος.
Πηγή: Παρατηρητής της Θράκης