 |
| Μία δεύτερη Ποντιακή Γενοκτονία (;) |
Στον κατάμεστο ημιώροφο του κτιρίου της Ελληνικής Κοινότητας έλαβε χώρα η πρωτότυπη διάλεξη του συμπάροικου δικηγόρου, ποιητή και δημοσιογράφου Κωνσταντίνου Καλυμνιού "Μία Δεύτερη Γενοκτονία; Ο Ποντιακός Ελληνισμός επί Στάλιν", στο πλαίσιο των σεμιναρίων Πολιτισμού και Ιστορίας της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης.
Με αισθητή την παρουσία μη Ελλήνων, ο Κωνσταντίνος Καλυμνιός προέβη σε μία διεξοδική ανάλυση των κοινωνικοπολιτικών συγκυριών που ώθησαν τους Ποντίους να εγκατασταθούν στην ΕΣΣΔ, δημιουργώντας δυναμικές παροικίες. Εξέτασε την πλούσια πολιτισμική δράση των Ποντίων, αναφέροντας ότι η πρώτη γυναίκα οδηγός τρακτέρ στη Σοβιετική Ένωση ήταν η Ελληνίδα Πάσα Αγγελίνα. Ένας από τους πρώτους εξερευνητές στον Βόρειο Πόλο ήταν ο Έλληνας Iβάν Παπάνιν. Επίσης, εικάζεται ότι πρώτος, που πέταξε με υπερηχητικό αεροπλάνο ήταν ο Έλληνας Βλαδίμηρος Κοκκινάκης, ενώ η μητέρα του διάσημου Νομπελίστα Αντρέι Ζαχάρωφ ήταν Ελληνίδα.
Διέθεσε σημαντικό τμήμα της ομιλίας του στις γλωσσικές μεταρρυθμίσεις που έκαναν οι Πόντιοι λόγιοι τόσο στην γλώσσα όσο και στην ελληνική αλφάβητο και στην αξιοσημείωτη ανάπτυξη της Ποντιακής λογοτεχνίας στην ποντιακή διάλεκτο την εποχή εκείνη.
Δυστυχώς, η ανθηρή πορεία των Ποντίων της ΕΣΣΔ, το αποκορύφωμα της οποίας ήταν η δημιουργία ενός αυτόνομου ελληνικού νομού στο Κρασνοντάρ της Νότιας Ρωσίας το 1930 θα ανασταλεί με την σκλήρυνση της πολιτικής του Στάλιν απέναντι στης εθνικές μειονότητες της ΕΣΣΔ, ιδιαίτερα εκείνες που μητρίδα είχαν καπιταλιστικές χώρες. Έτσι, την περίοδο 1937-1938 έγιναν εθνικές εκκαθαρίσεις των Ελλήνων στην περιοχή της Μαριούπολης. Όλοι οι άνδρες από 17 χρόνων και πάνω δικάστηκαν σε στημένα δικαστήρια και εξορίστηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας με την κατηγορία ότι προσπάθησαν να δημιουργήσουν ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Οι εκκαθαρίσεις αυτές επεκτάθηκαν και σε άλλες περιοχές, αλλά τις σταμάτησε προσωρινά ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.
Εκμεταλλευόμενος την περίοδο του πολέμου, ο Στάλιν εξέδωσε στις 29 Μαΐου 1942 το υπ' αριθ. 1828 Διάταγμα της Κρατικής Επιτροπής Άμυνας με βάση το οποίο εξορίστηκαν Έλληνες του Κρασνοντάρ και του Ροστόβ στην ανατολική Σιβηρία. Με νέα Διατάγματα συνεχίστηκαν αυτοί οι εκτοπισμοί προς τις Δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας και το Καζακστάν. Μόνο από το Κρασνοντάρ εξορίστηκαν 33.565 Έλληνες. Ένα νέο Διάταγμα υπ' αριθ. 5984 της Κρατικής Επιτροπής Άμυνας, στις 2 Ιουνίου 1944, επέβαλε τον εκτοπισμό των Ελλήνων, Βουλγάρων και Αρμενίων της Κριμαίας προς το Ουζμπεκιστάν, με την κατηγορία της δήθεν συνεργασίας τους με τους Γερμανούς. Ο εκτοπισμός αυτός τιτλοφορήθηκε «μετοίκηση» και έγινε μέσα σε πέντε μέρες (1-5 Ιουλίου). Στις 24 Ιουνίου 1944 ένα νέο Διάταγμα του Στάλιν επιβάλλει στο Υπουργείο Εσωτερικών να «μεταφέρει» από την Κριμαία ντόπιους πληθυσμούς τουρκικής, ελληνικής και ιρανικής υπηκοότητας στη Δημοκρατία του Ουζμπεκιστάν. Ο εκτοπισμός Ελλήνων συνεχίστηκε την ίδια εποχή και από τις Δημοκρατίες της Γεωργίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας προς την έρημη και πρωτόγονη περιοχή του Καζακστάν και άλλες περιοχές των Σοβιετικών Δημοκρατιών (16.375 Έλληνες).
Το ανθυγιεινό κλίμα του νότιου Καζακστάν, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, η έλλειψη πόσιμου νερού και οι λοιμοί, αποδεκάτισαν τότε το μεγαλύτερο όγκο των εξαντλημένων Ελλήνων.
Η παροχή πρωτόγνωρων στοιχείων από τα αρχεία της ΕΣΣΔ εξέπληξε τους παρευρισκομένους. Στο τέλος της ομιλίας του, ο Κωνσταντίνος Καλυμνιός ως νομικός, ανέλυσε τον όρο Γενοκτονία, όπως αυτός ερμηνεύεται από το Διεθνές Δίκαιο, ωθώντας το ακροατήριο να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα γύρω από το αν οι διώξεις του Ποντιακού Ελληνισμού μπορούν πράγματι να θεωρηθούν ως μια δεύτερη γενοκτονία σε βάρος του Ποντιακού Ελληνισμού.
Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι στο Δ' Παγκόσμιο Συνέδριο Ποντιακού Ελληνισμού, η Λιάνα Κανέλλη παραδέχθηκε την γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου από το σταλινικό καθεστώς πηγαίνοντας ενάντια στη γραμμή του κόμματός της: «Να λέμε τα πράγματα με τ' όνομά τους και όχι με διπλωματικά προσχήματα» είπε. «Και όταν μιλάμε για γενοκτονία των Ποντίων να αρχίσουμε να την φτάνουμε και στη γενοκτονία που έχει γίνει σε άλλες περιοχές, όπως στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Συγνώμη, αλλά και εκεί είχαμε μια μορφή γενοκτονίας με τον δικό της τρόπο. Χάθηκαν άνθρωποι και χάνονται ακόμη, αν συνεχίσουμε θα τους χάσουμε όλους. Παίρνω την ευθύνη και το βάρος αυτού του σχολιασμού».
Στο Δ' Παγκόσμιο Συνέδριο Ποντιακού Ελληνισμού του 1997, αποφασίστηκε, επίσης, ομόφωνα, την καθιέρωση της 13ης Ιουνίου ως Ημέρας Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις κατά των Ελλήνων της ΕΣΣΔ.
Ακολούθησε συζήτηση γύρω από τα γεγονότα του διωγμού. Παίρνοντας το λόγο εκ μέρους της Ποντιακής Εστίας, η κ. Λίτσα Αθανασιάδη ευχαρίστησε τον Κωνσταντίνο Καλυμνιό τόσο για την εμπεριστατωμένη διάλεξή του όσο και για την μακρόχρονη του συμβολή στον αγώνα αναγνώρισης της Ποντιακής Γενοκτονίας και στην ποντιακή πατριά γενικότερα, προσφέροντάς του ένα παραδοσιακό ποντιακό φυλακτό ως δείγμα της ευγνωμοσύνης των μελών της Ποντιακής Εστίας για την προσφορά του.