 |
| Kώστας Ανθόπουλος: «Διδάσκοντας την ιστορία του Πόντου και της Μικρασίας» |
Συνέντευξη στον Γιώργο Κιούση
Η Γενοκτονία των Ποντίων και η Μικρασιατική καταστροφή πως διδάσκονται στα σχολεία μας; Τι πρέπει να αλλάξει, τι γνωστικά φορτία πρέπει να διαθέτει ο εκπαιδευτικός; Μιλάμε με τον Κώστα Ανθόπουλο, Β’ Αντιπρόεδρο του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ποντίων Εκπαιδευτικών.
Ένα και μόνο βιβλίο;
Στη σχολική καθημερινότητα διαπιστώνεται ολοένα και περισσότερο ότι κυριαρχεί η έλλειψη ουσιαστικής επαφής και σύνδεσης των μαθητών με το βιβλίο και την έννοια του παιχνιδιού και της χαράς της δημιουργίας. Συχνά μάλιστα γίνεται λόγος για σχολικό και εξωσχολικό βιβλίο. Αυτή η διάκριση στις περισσότερες περιπτώσεις έχει χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για την αποκλειστική χρήση στο σχολείο του «ενός και μοναδικού βιβλίου». Υπάρχει ένα βιβλίο ιστορίας στο οποίο όλοι αναφέρονται. Μέσα σ’ αυτό δάσκαλοι και μαθητές αναζητούν την «αδιαμφισβήτητη» αλήθεια. Με άλλα λόγια κυριαρχεί η καταδυνάστευση του «μοναδικού ενός βιβλίου» στο εκπαιδευτικό μας σύστημα κι αυτό γίνεται περισσότερο φανερό στη διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας σε όλες τις τάξεις της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Μια εναλλακτική θεώρηση και πρόταση για τη διδασκαλία της ιστορίας είναι αυτή που συνδυάζει τη σύζευξη λογοτεχνίας και ιστορίας μέσα από ιστορικά και λογοτεχνικά έργα με στόχο την ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης, την απελευθέρωση της δημιουργικής ικανότητας και φαντασίας του μαθητή/μαθήτριας, αναγνώστη/αναγνώστριας.
Τι προτείνετε;
Στη βάση αυτής της θεώρησης είναι δυνατόν να αναπτυχθούν μέσα στο σχολείο δράσεις-παιχνίδια στα οποία θα πρωταγωνιστούν τα παιδιά με απώτερο σκοπό την απόλαυση της ανάγνωσης. Με αυτόν τον τρόπο η διδασκαλία θεμάτων του ποντιακού και μικρασιατικού ελληνισμού μπορεί να γίνει ελκυστικότερη και πιο ενδιαφέρουσα αξιοποιώντας τη λογοτεχνία και την ιστορία δημιουργικά για την ανάπτυξη της ιστορικής συνείδησης των μαθητών.
Ενδεικτικές δραστηριότητες:
- Οργάνωση στην τάξη δανειστικής βιβλιοθήκης με σχετικό ιστορικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο.
- Μικρά διαλείμματα μέσα στην τάξη ανάγνωσης αποσπασμάτων ιστορικών μυθιστορημάτων.
- Δραματοποίηση.
- Ομάδες φιλαναγνωσίας.
- Ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων για θέματα ιστορικού περιεχομένου από μαθητές που έχουν διαβάσει το ίδιο ιστορικό μυθιστόρημα ή άλλο βιβλίο
- Συγγραφή κειμένων από τους ίδιους τους μαθητές, αλλάζοντας ή συνεχίζοντας μια ιστορία ή ακόμα διαμορφώνοντας μια διαφορετική πλοκή σε κάποιο σημείο του βιβλίου που το ενδιαφέρον έχει κορυφωθεί.
- Συζήτηση και ανάλυση για τους χαρακτήρες των ηρώων των ιστορικών μυθιστορημάτων.
- Οργάνωση από τους μαθητές με ομαδικό τρόπο βιβλιοπαρουσιάσεων από μαθητές και αξιοποίησή τους μέσα από ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές.
- Συζήτηση μεταξύ των μαθητών για τους τρόπους με τους οποίους μια σειρά από ιστορικά γεγονότα έχουν επηρεάσει καθοριστικά τη ζωή των ανθρώπων και παραλληλισμός θεμάτων της ιστορίας με τη σύγχρονη εποχή.
- Εικαστικές δραστηριότητες μέσω των οποίων εκφράζονται οι μαθητές αισθητικά και συναισθηματικά.
- Κατάρτιση ειδικού ερωτηματολογίου και διοργάνωση συνεντεύξεων με ανθρώπους 2ης και 3ης γενιάς που έχουν βιώσει έμμεσα ή άμεσα τα γεγονότα.
Είστε υπέρ μιας Ανθολογίας;
Για την επίτευξη όλων των παραπάνω στόχων η έκδοση μιας ειδικής ανθολογίας κειμένων που θα περιέχει αποσπάσματα λογοτεχνικών, ιστορικών και δημοσιογραφικών έργων σχετικά με θέματα μικρασιατικού και ποντιακού ελληνισμού με την επιστημονική ευθύνη φορέων του Υπουργείου Παιδείας και των ποντιακών οργανώσεων εκτιμάται ότι θα βοηθήσει αποφασιστικά στην κατεύθυνση αυτή με απώτερο στόχο να αξιοποιούνται στη διδασκαλία των μαθημάτων της ιστορίας και της λογοτεχνίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Ιστορικά και δημοσιογραφικά έργα;
- Miller William – «Τραπεζούντα, η τελευταία ελληνική αυτοκρατορία της βυζαντινής εποχής 1204 – 1461»
- Νιώτης Γρηγόριος – «Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και του Εύξεινου Πόντου»
- Πελαγίδης Ευστάθιος – «Από την Αιολίδα στην Παμφυλία», «Ζωντανός και μνημειακός Ελληνισμός», «Μικρασιατικός και Ποντιακός Ελληνισμός» «Από την αρχαιότητα μέχρι την ανταλλαγή», «Γενεαλογικοί πίνακες της ηρωικής Σάντας. Σπάνια ντοκουμέντα για την ιστορία των Ελλήνων του Πόντου», «Προσφυγική Ελλάδα (1913 – 1930) ο πόνος και η δόξα»
- Σαμουηλίδης Χρήστος – «Ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού», «Μαύρη θάλασσα», «Ακριτική γενιά – χρονικό της αντίστασης του Πόντου», «Αμισός (Σαμψούντα) και η περιφέρειά της» «Οδοιπορικό στον Πόντο», «Με τους Έλληνες των χαμένων πατρίδων. Οδοιπορικά στην προσφυγική Ελλάδα του ‘50 και ‘60», «Πέρα στην Ανατολή», «Το χρονικό του Καρς και η ματωμένη δημοκρατία του Πόντου», «Ακριτική γενιά».
- Φωτιάδης Κωνσταντίνος – « Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου», «Ο ελληνισμός του Εύξεινου Πόντου», «Οι εξισλαμισμοί της Μ. Ασίας και οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου», «Η παιδεία στον Πόντο (1682 – 1922) Από τον σεβαστό Κυμινήτη και τον Περικλή Τριανταφυλλίδη ως τον Νίκο Καπετανίδη».
- George Horton – «Η κατάρα της Ασίας»
- Τζανακάρης Βασίλης – «Δακρυσμένη Μικρασία, 1919 – 1922» (Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας), «Τα χρόνια που συντάραξαν την Ελλάδα».
- Αγτζίδης Βλάσης – «Έλληνες του Πόντου».
- Κέντρο Μικρασιατικών σπουδών – «Η έξοδος – Μαρτυρίες από τις επαρχίες του Μεσόγειου Πόντου» (συλλογικό έργο).
- Καψής Γιάννης – «Χαμένες Πατρίδες».
- Puaux Rene – «Ο θάνατος της Σμύρνης», «Οι τελευταίες ημέρες της Σμύρνης».
- Χρυσοχόου Ιφιγένεια – «Ξεριζωμένη γενιά», «Μαρτυρική πορεία».
- Γρίτση – Μιλλιέξ Τατιάνα – «Η Τρίπολη του Πόντου».
- Ενεπεκίδης Πολυχρόνης – «Ο διωγμός των Ελλήνων του Πόντου 1908 – 1918», «Τραπεζούντα – Κωνσταντινούπολη – Σμύρνη. Τρία Κέντρα του Μικρασιατικού Ελληνισμού 1800 – 1923», «Γενοκτονία στον Εύξεινο Πόντο» (Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης).
- Pervin Erbil – «Η Νιόβη θρηνούσε τα παιδιά της».
- Καζταρίδης Ιωάννης – «Η έξοδος των Ελλήνων του Καρς της Αρμενίας 1919 – 1921».
- Fallmerayer Jacob – Philip – «Ιστορία της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας».
- Ελευθεριάδης Ελευθέριος – «Πόντος. Επιστροφή στην Ιθάκη».
- Θεοφυλάκτου Άννα – «Έλληνες του Πόντου» (κατάλογος φωτογραφικού αρχείου)
- Ιωαννίδης Σάββας – «Ιστορία και στατιστική της Τραπεζούντας».
- Παπαδοπούλου – Συμεωνίδου Παρυσάτις – «Πόντος. Ανάμεσα στο χθες και στο αύριο», «Πόντος. Εθνογραφικές και κοινωνικές ψηφίδες πολιτισμού». «Τραπεζούς. Η πόλη στο φως του πολιτισμού της. Ιστορία. Κοινωνία. Μνημεία. Αρχιτεκτονική».
- Παυλίδης Αντώνιος – «Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας».
- Χατζησαββίδης Σωφρόνιος – «Ελληνική εκπαίδευση και πνευματική ζωή στην Τραπεζούντα».
- Ψαθάς Δημήτρης – «Γη του Πόντου».
- Giles Milton – «Χαμένος Παράδεισος: Σμύρνη 1922».
- Παπουτσής Χρήστος – «Τα πλοία της συμπόνιας».
- Ernest Hemingway– «Στα δύσκολα χρόνια», «Με υπογραφή Χέμινγουεϊ».
Ποια λογοτεχνικά έργα;
- Αθανασιάδης Τάσος – «Τα παιδιά της Νιόβης».
- Βενέζης Ηλίας- «Αιολική Γη», «Το νούμερο 31328», «Γαλήνη».
- Σωτηρίου Διδώ – «Ματωμένα χώματα», «Μέσα στις φλόγες».
- Κοσμάς Πολίτης «Στου Χατζηφράγκου».
- Στρατής Δούκας «Η ιστορία ενός αιχμαλώτου».
- Φώτης Κόντογλου « Το Αϊβαλί, η πατρίδα μου».
- Γιώργος Ιωάννου «Στου Κεμάλ το σπίτι».
- Γιώργος Ανδρεάδης «Ταμάμα, η αγνοούμενη του Πόντου».
- Thea Halo «Not even my name» (Ούτε το όνομά μου)
- Καπράνος Γεώργιος – «Φλογισμένοι δρόμοι 1897-1922 Σμύρνη: Πωλούνται οικόπεδα μεγάλου μέλλοντος».
- Τζανακάρης Βασίλης – «Στο όνομα της προσφυγιάς».
Οι τίτλοι των βιβλίων είναι ενδεικτικοί. Στην ανθολογία αυτή μπορούν να ενσωματωθούν πολλά ακόμα έργα και να αξιοποιηθούν στη διδασκαλία της ιστορίας και λογοτεχνίας.
Πηγή: PressPublica