 |
| «Έτον Γενοκτονία» και… εξακολουθεί να είναι... |
της Χριστίνας Κοτανίδου
Το «Έγκλημα των Εγκλημάτων», το «έγκλημα χωρίς όνομα», το «ανώνυμο έγκλημα», «έγκλημα τόσο παλαιό όσο και ο ανθρώπινος πολιτισμός», είναι μερικές από τις ονομασίες που έχουν χρησιμοποιηθεί για να προσδιορίσουν την έννοια της γενοκτονίας. Ωστόσο, η γενοκτονία παραμένει έγκλημα, μια έννοια τόσο ηθική και κοινωνιολογική όσο και νομική, αναγόμενη σε διεθνές ποινικό αδίκημα.
«Η γενοκτονία έχει ουσιώδη ποινικο-δικαιικό τόνο, ωστόσο η γενοκτονία είναι πολλά παραπάνω από ένα διεθνές ποινικό αδίκημα», τόνισε ο Δικηγόρος και υποψ. Δρ. Διεθνούς Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Δημήτριος Α. Κούρτης, στο πλαίσιο του τρίτου κύκλου συζητήσεων που διοργάνωσε η Συντονιστική Επιτροπή Νεολαίας, με θέμα την “Πολιτική και Νομική προσέγγιση του εγκλήματος της γενοκτονίας στο σήμερα”.
«Είναι η κατεξοχήν παραβίαση των θεμελιωδέστερων δικαιωμάτων του ανθρώπου και της ομάδας, με δεδομένο ότι αρνείται την ύπαρξη μιας ομάδας ή τμήματος μιας ομάδας ως τέτοιας, επιθυμεί στην πραγματικότητα να αφανίσει μια ομάδα από το πρόσωπο της γης, αρνείται το δικαίωμα στην ύπαρξη, αποτελώντας ταυτοχρόνως και κρατική αδικοπραξία, μια κρατική παρανομία, όπως στην περίπτωση της Γενοκτονίας των Ποντίων, που έχουμε να κάνουμε με μια θηριωδία που έχει εκπονηθεί, σχεδιασθεί και εκτελεστεί από κρατικές αρχές και από στρατιωτικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις, υπό τον άμεσο έλεγχο κρατικών αρχών, εν προκειμένω, της κυβέρνησης των Νεοτούρκων και κατόπιν του νέου τουρκικού κράτους», συμπλήρωσε στη συνέχεια ο κ. Κούρτης.
Αφετηρία της δικαιικής ενατένισης του φαινομένου, σύμφωνα με τον κ. Κούρτη, αποτελεί η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας, η οποία υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του νεοσύστατου τότε Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, την 9η Δεκεμβρίου του 1948, ενώ ξεκίνησε να ισχύει μετά τις επικυρώσεις διά της προσχωρήσεως των κρατών σε αυτήν, την 12η Ιανουαρίου του 1951.
Η Γενοκτονία Avant La Lettre ή άλλως της προσυμβατικής γενοκτονίας είναι η γενοκτονία που έλαβε χώρα προ της 12ης Ιανουαρίου του 1951, δηλαδή πριν από την υιοθέτηση και την έναρξη ισχύος της Σύμβασης. Η λέξη γενοκτονία δεν έχει αμιγώς ελληνική προέλευση. Είναι μία λέξη που επινοήθηκε και εντάχθηκε στο λεξιλόγιο των κοινωνικών επιστημών το 1943, από τον Πολωνοεβραίο νομικό Raphael Lemkin, ο οποίος σχημάτισε τη λέξη «genocide», συνδυάζοντας τα συνθετικά geno-, από την ελληνική λέξη «γένος» και -cide, από τη λατινική λέξη για τη δολοφονία. Ο Raphael Lemkin που θεωρείται ο ονοματοδότης του όρου «γενοκτονία», είναι ο πρώτος ο οποίος συστηματικά περιγράφει, αναλύει και τυποποιεί το έγκλημα της γενοκτονίας.
Το κρίσιμο νομικό ζήτημα που εγείρεται, αφορά στο ενδεχόμενο αναδρομικής εφαρμογής της ΣΠΚΕΓ για το έγκλημα της γενοκτονίας που έλαβε χώρα πριν από την υιοθέτηση και τη θέση σε ισχύ της Σύμβασης. Σύμφωνα με τον κ. Κούρτη, το κανονιστικό πλάτος της έννοιας της γενοκτονίας προσδιορίζεται ακόμα και για τις γενοκτονίες πριν την έναρξη της Σύμβασης, στον ορισμό του Άρθρου 2 της Σύμβασης για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας. Συγκεκριμένα, όπως ανάφερε «είτε μιλάμε για Γενοκτονία πριν ή μετά τη Σύμβαση, πριν ή μετά τη 12η Ιανουαρίου του 1951, μιλάμε για ανθρωποκτονία μελών ομάδας, για βαρεία βλάβη της διανοητικής ή σωματικής ακεραιότητας μελών ομάδας, για την εσκεμμένη υποβολή των μελών της ομάδας σε συνθήκες διαβίωσης τέτοιες που είναι υπολογισμένες να προκαλέσουν το βιολογικό τους αφανισμό, τη λήψη μέτρων, τα οποία έχουν ως σκοπό να παρεμποδίσουν τις γεννήσεις μέσα στο πλαίσιο της στοχευόμενης ομάδας ή την αναγκαστική μεταφορά παιδιών από τη στοχευόμενη ομάδα σε άλλη ομάδα. Και όλα αυτά να τελούνται με τον ειδικό δόλο της γενοκτονίας να καταστρέψουμε ολικά ή μερικά τη στοχευόμενη ομάδα, να την αφανίσουμε».
Μέσα από την προσπάθεια απάντησης σε ερωτήματα, όπως το χρονικό σημείο έναρξης της τυποποίησης του εγκλήματος της γενοκτονίας, η νομική αξιολόγηση της φύσης της ευθύνης του δράστη, τα ζητήματα κρατικής ευθύνης, τα παρεπόμενα δικαιώματα των προσώπων που μπορούν να εγείρουν σχετικές αξιώσεις, ο κ. Κούρτης προχώρησε στη διατύπωση 9 Νομικών Θέσεων – Επιχειρημάτων αναφορικά με τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού για να καταλήξει στη συνέχεια, στο σχηματισμό των συμπερασμάτων ότι η γενοκτονία ήταν διεθνές ποινικό αδίκημα κατά το χρόνο τέλεσής της, ήταν γενοκτονία eo nomine, βάσει του Εθιμικού Διεθνούς Δικαίου που ίσχυε προ της Σύμβασης για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας (ΣΠΚΕΓ), ήταν επιπλέον κρατική αδικοπραξία καταλογιστέα στις τουρκικές κυβερνητικές αρχές. Πρόκειται για γενοκτονία ευρισκόμενη σε στάδιο ουσιαστικής αποπεράτωσης, σε στάδιο δηλαδή κατά το οποίο έχει εκπληρωθεί η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος (πράξεις που συνθέτουν την έννοια της γενοκτονίας), επικαλυπτόμενη υποκειμενικά από το γενοκτόνο δόλο, την ειδική δηλαδή πρόθεση καταστροφής της στοχευμένης ομάδας, ενώ αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα των απογόνων των θυμάτων η πρόσβαση στην αλήθεια και η διεκδίκηση της προσήκουσας έννομης θεραπείας ενώπιον των αρμόδιων οργάνων και αρχών.