 |
| Σεμινάριο Ιστορίας για τις σταλινικές διώξεις στην ΕΣΣΔ |
του Βλάση Αγτζίδη (*)
Μια από τις πλέον άγνωστες σελίδες της ευρωπαϊκής αλλά και της ελληνικής ιστορίας θα προσεγγίσουν οι ερευνητές στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας την Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018, 7.00 μ.μ. στη Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη - Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού). Το Σεμινάριο αυτό, που κλείνει αισίως τα δέκα χρόνια συνεχούς παρουσίας, γίνεται στο πλαίσιο του «Ελεύθερου Πανεπιστημίου» του Δήμου Κηφισιάς. Το «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο» αποτελεί μια σημαντική τοπική πρωτοβουλία που δίνει βήμα σε ιστορικούς αλλά και κοινωνικούς επιστήμονες να παρουσιάσουν διάφορα θέματα, που άπτονται της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της λογοτεχνίας κ.λπ. Βάση του αποτελεί η πεποίθηση ότι η καλή γνώση της ιστορίας και ο έλεγχος του νοήματός της έχει θεμελιώδη σημασία για την ορθή κατανόηση των συνθηκών που διαμόρφωσαν το σύγχρονο περιβάλλον.
Την Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018, θα παρουσιαστεί το θέμα: «Μελετώντας τις σταλινικές διώξεις στην τέως ΕΣΣΔ».
Οι εισηγητές και το αντίστοιχο θέμα που θα παρουσιάσει ο καθένας, είναι:
- Χρήστος Κεφαλής, συγγραφέας, "Οι Δίκες της Μόσχας του 1936"
- Ίρις Τζαχίλη, ιστορικός, "Από τα σταλινικά γκουλάγκ στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η τραγική μοίρα των Γερμανών κομμουνιστών"
- Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός, "Επιπτώσεις στη ζωή της ελληνικής σοβιετικής μειονότητας".
Το ζήτημα του σταλινισμού και των διώξεων που συνέβησαν στη πρώην ΕΣΣΔ είναι ένα από τα λιγότερο μελετημένα θέματα της νεοελληνικής ιστοριογραφίας. Για την κατάσταση αυτή ευθύνεται αφενός η παραδοσιακή της εσωστρέφεια, αλλά και οι ιδεολογικές αγκυλώσεις μαζί με την παραδοσιακή υποβάθμιση του εξωελλαδικού ελληνισμού που αποτελεί κύρια στάση μετά το 1922.
Την προσωπική μου άποψη για το θέμα αυτό την είχα παρουσιάσει σ’ ένα κείμενο υπό τον τίτλο «H επιστροφή του σταλινισμού», https://kars1918.wordpress.com/2010/12/17/stalin-2/, όπου μεταξύ άλλων έγραφα:
«...Έναν από τους καλύτερους ορισμούς του σταλινισμού έδωσε ο Γκι Ντεμπόρ στην Κοινωνία του Θεάματος: «Ο σταλινισμός υπήρξε η βασιλεία του τρόμου ακόμα και μέσα στην ίδια τη γραφειοκρατική τάξη... Η ψευδής συνείδηση συντηρεί την απόλυτη εξουσία της μόνο διαμέσου του απόλυτου τρόμου, όπου κάθε αληθινό κίνητρο τείνει να εξαφανιστεί. Τα μέλη της γραφειοκρατικής τάξης στην εξουσία δεν έχουν δικαίωμα κυριότητας πάνω στην κοινωνία, παρά μόνο συλλογικά σαν συμμέτοχοι σʼ ένα θεμελιώδες ψέμα: πρέπει να υποδύονται τον ρόλο του προλεταριάτου που διευθύνει μια σοσιαλιστική κοινωνία, πρέπει να είναι οι ηθοποιοί που παραμένουν πιστοί στο κείμενο της ιδεολογικής απάτης...»
Η λειτουργία του σταλινισμού στη σοβιετική κοινωνία περιγράφηκε ικανοποιητικά το 1956 στη «Μυστική έκθεση» της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ).
Ο σταλινισμός, εκτός από την καταστροφή της «αδελφοσύνης των λαών και της σοσιαλιστικής νομιμότητας», δημιούργησε τις συνθήκες της διάλυσης της κοινωνικής δομής με την καταστροφή της αγροτικής τάξης (με τη βίαιη κολεκτιβοποίηση) και έθεσε τους λαούς της ΕΣΣΔ στο έλεος των οιωνδήποτε ανεξέλεγκτων αποφάσεων της κομματικής ηγεσίας. Μεγάλη υπήρξε επίσης η συμβολή του σταλινισμού στην καταστροφή των πολυάνθρωπων ελληνικών σοβιετικών κοινοτήτων που άνθισαν κατά τον Μεσοπόλεμο. Οι Έλληνες της ΕΣΣΔ -μαζί με άλλες μικρές εθνικές μειονότητες- υπέστησαν από το 1937 πολιτιστική γενοκτονία. Οι φυσικοί τους ηγέτες εκτελέστηκαν ή πέθαναν στα γκουλάγκ και μεγάλο μέρος των σοβιετικών Ελλήνων υπέστη την υποχρεωτική μαζική μετεγκατάσταση στις στέπες της Κεντρικής Ασίας – με την ανοχή της ίδιας της Ελλάδας.
Η αντιλαϊκή και τρομοκρατική συμπεριφορά των σταλινικών κατάστρεψε έναν μεγαλειώδη σοβιετικό ελληνικό πολιτισμό που άνθισε τον Μεσοπόλεμο και μαζί μʼ αυτόν και την τελευταία ελπίδα των Ποντίων που παρέμειναν στη Μαύρη Θάλασσα να συγκροτηθούν και να αναπτυχθούν μαζί με τους σύνοικους λαούς σε μια αυτόνομη ελληνική συνιστώσα...»
(*) Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας, μαθηματικός. Επιμελείται του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας που γίνεται στο πλαίσιο του «Ελεύθερου Πανεπιστημίου» του Δήμου Κηφισιάς. Έχει μελετήσει το ζήτημα των σταλινικών διώξεων κατά της ελληνικής μειονότητας της ΕΣΣΔ. Η μελέτη του «Παρευξείνιος Διασπορά. Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές ακτές του Εύξεινου Πόντου» βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.