 |
| Οι Κρυπτοχριστιανοί και η άγνωστη ιστορία - Ένα πανόραμα των κρυπτοχριστιανών από την Κρήτη ως τον Πόντο. |
Βρέθηκε στα χέρια μου ένα μικρό βιβλίο –μια ανατύπωση έκδοσης του 1962. Πρόκειται για τη μελέτη του Νίκου Μηλιώρη Οι κρυπτοχριστιανοί που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τσουκάτου. Η Ένωση Βουρλιωτών Αθήνας πήρε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία που μας δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε μια σχεδόν άγνωστη πτυχή της ιστορίας μας.
Ομολογώ πως πριν μερικά χρόνια είχα απόλυτη άγνοια για το θέμα αυτό, μέχρι που διάβασα το μυθιστόρημα Άγιοι και δαίμονες εις ταν Πόλιν του Γιάννη Καλπούζου, όπου ο ήρωάς του, συναντούσε τέτοιους κρυπτοχριστιανούς σε μια από τις περιπλανήσεις του, προσπαθώντας και αυτός να ξεφύγει από τους διώκτες του…
Ό,τι ο Καλπούζος μετέφερε στη μυθοπλασία του, τώρα, να που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μου. Πόσο παράξενη ήταν αυτή η «διπλή ζωή» χιλιάδων ανθρώπων, που εμφανίζονταν ως μουσουλμάνοι, έφταναν ακόμη και χότζες να γίνουν, και στην πραγματικότητα για δεκαετίες, αιώνες ολόκληρους, συνέχισαν, όχι μόνο να πιστεύουν αλλά και να λειτουργούν κρυφά ως Χριστιανοί…
Το βιβλίο του Νίκου Μηλιώρη ερευνά μαρτυρίες και αρχεία και μας παρουσιάζει ένα πανόραμα των κρυπτοχριστιανών από την Κρήτη ως τον Πόντο.
Όπως είναι φανερό, μια τέτοια μελέτη είναι πολύ δύσκολο να τεκμηριωθεί. Το μυστικό το κρατούσαν επτασφράγιστο, με κίνδυνο της ζωής τους. Σε λίγες μόνο περιπτώσεις αποφάσιζαν να αποκαλυφθούν και μάλιστα μαζικά.
Μια τέτοια περίπτωση παρουσιάζει ο συγγραφέας, όταν μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο, με το Χάτι Χουμαγιούν ο Σουλτάνος διακήρυξε τη θρησκευτική ελευθερία. Τότε τέσσερις χιλιάδες (!) κρυπτοχριστιανικές οικογένειες από την Κρώμνη και τη Ματζούκα, τα Σούρμενα και τη Γημωρά (Γεμουρά) του Πόντου, αποφάσισαν να αποκαλύψουν τη χριστιανική του πίστη και να δηλώσουν τα χριστιανικά τους ονόματα. Πολλοί μάλιστα, σε έγγραφο που παραθέτει ο συγγραφέας, ζητούν επωνύμως από τις αρχές να γίνει δεκτό το αίτημά τους. Τα ονόματα των υπογραφόντων είναι χαρακτηριστικά.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και η περίπτωση των κρυπτοχριστιανών της Κρήτης, με κορυφαίο παράδειγμα την οικογένεια των Κουρμούληδων. Ο Μιχάλης (Χουσεΐν) Κουρμούλης υπήρξε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, αποκάλυψε την πραγματική του πίστη το Πάσχα του 1821 και ήταν από τους πρώτους που σήκωσαν τη σημαία της Επανάστασης στη Κρήτη!
Πολλά ακόμη από τα στοιχεία που παρατίθενται εκπλήσσουν τον σημερινό αναγνώστη.
Αυτό που μου μένει, πέρα από όλα τα άλλα, είναι το γεγονός ότι αυτή είναι μια ακόμη πτυχή της ιστορίας μας που αγνοούμε.
Γενικώς, θεωρώ ότι όσο πιο ανιστόρητος είναι κάποιος, τόσο πιο δογματικά εμμένει στις απόψεις του. Αυτή η άγνοια δεν είναι ούτε ασήμαντη, ούτε αθώα.
Πολλά από τα στραβά του σήμερα, πολλές πολιτικές επιλογές, πολλές απόψεις και θέσεις στηρίζονται συχνά στην άμμο των διαστρεβλώσεων...
Πηγή: Δρόμος της Αριστεράς