 |
| Νέο βιβλίο για τον Αν. Καθηγητή αρχαίας Ιστορίας Η. Πετρόπουλο |
του Ηλία Κ. Πετρόπουλου*
Αναπληρωτή Καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας
στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Αντικείμενο της μελέτης είναι η διερεύνηση του ιστορικού υπόβαθρου που δημιούργησε τα ομηρικά έπη και τον επικό κύκλο. Το αντικείμενο αυτό απασχολεί βέβαια την έρευνα από τα χρόνια των αλεξανδρινών φιλολόγων• ωστόσο νέες ανακαλύψεις, ιδίως στον χώρο της αιγαιακής αρχαιολογίας και της αρχαιολογίας και φιλολογίας των ανατολικών πολιτισμών, αλλά και νέες προσεγγίσεις επιτρέπουν διαρκώς νέες ερμηνείες. Η μονογραφία στηρίζεται στην εξαντλητική μελέτη των γραπτών και αρχαιολογικών πηγών – του επικού κύκλου, των κειμένων της Γραμμικής γραφής Β΄, μυθολογικών κειμένων στην ελληνική και τις ανατολικές γλώσσες, εισαγμένων έργων τέχνης και χρηστικών αντικειμένων από τον ελλαδικό χώρο στη Μικρά Ασία, την Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή κατά την Εποχή του Χαλκού και την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου και ανατολικές εισαγωγές στην Ελλάδα κλπ. – αλλά και στην κριτική αποτίμηση της σχετικής βιβλιογραφίας στους τομείς των ομηρικών ερευνών, της ασσυριολογίας, αιγυπτιολογίας, χεττιτολογίας, προϊστορικής και κλασικής αρχαιολογίας και μυθολογίας. Ο συγγραφέας δεν χρησιμοποιεί μόνο τη διεθνή βιβλιογραφία, αλλά αναλύει και τα σημαντικότερα κείμενα παρουσιάζοντας δικές του μεταφράσεις από το πρωτότυπο στα κρισιμότερα σημεία, καθώς γνωρίζει την χεττιτική, λουβική, χουρριτική και φρυγική γλώσσα, τη σφηνοειδή και τη λουβική ιερογλυφική γραφή, καθώς και αρκετές σύγχρονες γλώσσες.
Το βιβλίο προλογίζει ο Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Institute of Advanced Studies του Πανεπιστημίου Princeton κος Άγγελος Χανιώτης. Μετά από εισαγωγικά κεφάλαια για τις καταβολές των ελληνικών μυθολογικών παραδόσεων, τη θεματολογία της πρώιμης ελληνικής αγγειογραφίας και το ελληνικό δωδεκάθεο, η μονογραφία αποτελείται από πληθώρα επιμέρους μικρών κεφαλαίων, που πραγματεύονται ειδικά θέματα – περίπου ως ψηφίδες που συνθέτουν μια μεγάλη εικόνα. Το θέμα αυτής της μεγάλης εικόνας είναι η διαδικασία μεταφοράς μυθολογικών παραδόσεων, ιδεών, αντικειμένων και λατρειών από την Ανατολή στην Ελλάδα και αντιστρόφως, οι πολιτικές και διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των μυκηναϊκών κρατών και των διαδόχων τους με κράτη της Ανατολής, ιδίως με τα κράτη των Χετταίων και των Νεο-Ασσυρίων, και γενικότερα οι πολιτικές και οικονομικές επαφές και η πολιτισμική ώσμωση στην ανατολική Μεσόγειο. Όλα τα επιμέρους ζητήματα, που δεν μπορούν να απαριθμηθούν εδώ, εξετάζονται με εξαντλητική χρήση των πηγών, προσεκτική αποτίμηση (και πολύ συχνά κριτικό σχολιασμό) της προγενέστερης έρευνας και ιδιαίτερη πρωτοτυπία, όπως π.χ. σχετικά με τη σχέση του μύθου του Ουλλικούμμη με τον μύθο του Αχιλλέα, τη δημιουργία του επικού κύκλου πριν από την απειλητική εξάπλωση της νεο-ασσυριακής αυτοκρατορίας και τους διαύλους επικοινωνίας και τους πιθανούς τρόπους μεταβίβασης ιδεών και μυθολογικών μοτίβων εκατέρωθεν του Αιγαίου, προφορικά και γραπτά. Ο συγγραφέας συχνά ασκεί πρωτότυπη και πειστική κριτική σε διάφορες απόψεις που έχουν διατυπωθεί στην έρευνα.
Η πρωτοτυπία και συμβολή της μονογραφίας αυτής στην έρευνα δεν συνίσταται μόνο στις επιμέρους ερμηνευτικές συμβολές, αλλά και (ίσως κυρίως) στη συνολικά πρωτότυπη εικόνα που προκύπτει για τις σχέσεις ελληνικού κόσμου και Ανατολής στην περίοδο περ. 1400-600 π.Χ. Είναι σχέσεις αδιάκοπων ανταλλαγών και ώσμωσης, από τις οποίες προκύπτει ένας ενιαίος ιστορικός χώρος στην ανατολική Μεσόγειο που είναι αναγκαίο να εξετάζεται ως ενότητα όχι μόνο μετά τις εκστρατείες του Αλεξάνδρου, αλλά ήδη από την Εποχή του Χαλκού. Το έργο αυτό είναι πολύ καλογραμμένο, με εξαιρετική τεκμηρίωση, πειστική σύνθεση και σαφή επιχειρηματολογία. Περιλαμβάνεται εκτενής περίληψη στα αγγλικά.
Για ιστορικούς, αρχαιολόγους, φιλολόγους και κάθε ενδιαφερόμενο επί ζητημάτων αρχαιογνωσίας.
Για όλους τους ενδιαφερόμενους το νέο βιβλίο "Όμηρος και Ανατολή στο σταυροδρόμι του Αιγαίου. Ιστορία, Αρχαιολογία, Μυθολογία" θα βρίσκεται από τη Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2018 σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
* Ο Ηλίας Κ. Πετρόπουλος υπηρετεί ως Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Σπούδασε με υποτροφία Ιστορία και Αρχαιολογία και απέκτησε το διδακτορικό του από την Ιστορική Σχολή του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας Μ. Β. Λομονόσοφ. Έχει γράψει αρκετά άρθρα και έχει επιμεληθεί 5 ξενόγλωσσους τόμους για τις αρχαίες ελληνικές αποικίες και τα λατρευτικά μνημεία στον Εύξεινο Πόντο.