 |
| Γράφει ιστορία ο Φάρος Ποντίων – Η... αγία τριάδα των μουσικών και η επαναστατική τομή που έρχεται στο χώρο |
Συγκίνηση και αποκαλύψεις στην πρεμιέρα των εκδηλώσεων για τα 50 χρόνια του συλλόγου.
του Χρήστου Κωνσταντινίδη
(Ρεπορτάζ, φωτογραφικό & οπτικό υλικό)
Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του Φάρου Ποντίων, ενός συλλόγου που από το 1969, έδινε πάντοτε μεγάλη αξία στην καταγραφή των μουσικών, α΄και β΄προσφυγικής γενιάς, οι οποίοι με τα τραγούδια τους έλεγαν ιστορίες για την ψυχή και μετέτρεπαν με τη μουσική τους την Ελλάδα σε Πόντο. Αυτή ήταν μία ιδιαίτερα δημιουργική διαδικασία, σαν παρηγοριά στη νοσταλγία της ψυχής όσων ξεριζώθηκαν από την ιστορική μας πατρίδα και όσων έμαθαν να την αναπολούν και ας μην γεννήθηκαν σε αυτήν.
Ο Φάρος έχοντας γνώση του βαρυσήμαντου έργου που πρόσφεραν ξεκίνησε τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό του ιωβηλαίου του τιμώντας τρεις, μεγάλους σε ηλικία, μουσικούς, οι οποίοι ήταν παιδιά του συλλόγου, γαλουχήθηκαν με τις αξίες της παράδοσης και γαλούχησαν με αυτές τις νεώτερες γενιές Ποντίων. «Έχουν φύγει από τη ζωή πολλοί μουσικοί και …ως είθισται μόλις «φεύγουν» ορισμένοι ανακαλύπτουν την ύπαρξή τους και το ταλέντο τους», είπε η πρόεδρος του συλλόγου, Μυροφόρα Ευσταθιάδου στον πρόλογο της παρουσίασης της, θέλοντας να επισημάνει την αξία που έχει η βράβευση καλλιτεχνών όταν βρίσκονται εν ζωή. Πόσο μάλλον όταν μιλούμε για τρεις ποταμούς παράδοσης με τα χαρακτηριστικά ενός Πόντιου πατρίδας, δηλαδή με ήθος, αξίες, ευθύτητα, γενναιότητα και πείσμα κόντρα στις δυσκολίες της ζωής.
Σε μία συγκινητική εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του συλλόγου, γεμάτη αναμνήσεις και ήχους παράδοσης, ο Φάρος Ποντίων τίμησε το Σάββατο 30 Μαρτίου τους Γιάννη Καλπατσινίδη, Κόλλια Κετικίδη, Νίκο Τσαλικίδη.
Ο ζεστός χώρος στο κτίριο της οδού Αντιγονιδών 1, στη Θεσσαλονίκη είχε πλημμυρίσει από νωρίς από κόσμο. Η αίθουσα του Φάρου ήταν ασφυκτικά γεμάτη από ανθρώπους, οι οποίοι ήλθαν αφενός για να τιμήσουν τους τρεις πολυαγαπημένους μουσικούς, αφετέρου να αποτίσουν φόρο τιμής στον Στάθη Ευσταθιάδη που πριν 50 χρόνια ίδρυσε τον σύλλογο, πρόσφερε στην παράδοση με τις λαογραφικές καταγραφές και τις ραδιοφωνικές εκπομπές του. Το έργο του συνεχίζει απτόητη η κόρη του Μυροφόρα που έγινε αποδέκτρια αποθεωτικών σχολίων για την εκδήλωση, η οποία είχε τον χαρακτήρα πρεμιέρας για τους λαμπρούς εορτασμούς που θα ακολουθήσουν μέχρι το τέλος του έτους. Γιατί ο σύλλογος ετοιμάζει μεγάλα πράγματα, τα οποία θα αποτελέσουν τομή στον ποντιακό χώρο.
Η βράβευση έγινε... αλφαβητικά, αφού πρώτα έπαιξε στο video wall το χαρακτηριστικό σήμα έναρξης των ραδιοφωνικών εκπομπών του Στάθη Ευσταθιάδη «Ποντιακοί Αντίλαλοι», που ήταν μία ηχητική παρέμβαση, η οποία ξύπνησε μνήμες. Εξάλλου εκατοντάδες άνθρωποι έχουν περιγράψει την προσμονή τους να έρθει το Σάββατο, να μαζευτούν στο καφενείο του χωριού όπου υπήρχε συνήθως το μοναδικό ραδιόφωνο και να ακούσουν την ιστορική-λαογραφική εκπομπή.
Τα δάκρυα του τουλουμτζή για τον Στάθη Ευσταθιάδη
Στη αρχή βραβεύτηκε ο μουσικός, κατασκευαστής και δάσκαλος αγγείου. Γιάννης Καλπατσινίδης, ο οποίος δέχτηκε τιμητική πλακέτα για την προσφορά του στην παράδοση από τον πρόεδρο του ΣΠΟΣ Θεσσαλονίκης, Θόδωρο Κουνατίδη. «Τον Στάθη τον αγαπούσα πολύ. Πέρασαν πολλά χρόνια και παρότι δεν μπορώ να περπατήσω, δεν μπορούσα να μην έρθω. Ευχαριστώ για την τιμή», δήλωσε μεταξύ άλλων ο τουλουμτζής, ο οποίος δεν κατάφερε να συγκρατήσει τη συγκίνηση και τα δάκρυα του. Μπορείτε να διαβάσετε το βιογραφικό του παραδοσιακού οργανοπαίχτη στην ανάρτηση του Φάρου Ποντίων, ο οποίος δημοσίευσε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης τα οπτικοακουστικά ντοκουμέντα που παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση, προκειμένου ο κόσμος να έχει άμεση πρόσβαση στις πληροφορίες των ανθρώπων που τιμά.
Ο... κεμεντζετζής της στέγης
Σειρά πήρε ο Κόλλιας Κετικίδης, ο οποίος ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία τιμώμενος. Η ιστορία του είναι χαρακτηριστική και θυμίζει πολύ την ταινία «Βιολιστής της στέγης». Και αυτό γιατί ο κεμεντζετζής πριν τα δάχτυλά του μάθουν τα βήματα της παράδοσης πάνω στη γλώσσα της λύρας, ήταν βιολιστής. Πλήρωνε το δάσκαλό του με πεσκέσι, βουτούρτα και ωβά (αβγά και βούτυρο) και ως μικρός μουσικός μελετούσε πάνω στα κεραμίδια του σπιτιού του, για να μην τον ενοχλούν και να μην ενοχλεί. Τον λυράρη του συλλόγου τίμησε η πρώην πρόεδρος του ΣΠΟΣ Θεσσαλονίκης, Αγγελική Παπαδόπουλου.
Οι στιγμές που εκτυλίχθηκαν στη συνέχεια ήταν συγκινητικές. Στην βίντεο παρουσίαση ακούστηκε όχι μόνο η χαρακτηριστική φωνή του 93χρονου Κόλλια, αλλά και αυτή της κόρης του, Λίτας, η οποία ακολούθησε τα δικά του μονοπάτια από 13 ετών και σήμερα είναι φτασμένη τραγουδίστρια αλλά πάντα κοντά στον γονέα της. Πατέρας και κόρη τραγούδησαν μαζί και συγκινήθηκαν αναφερόμενοι στον Στάθη Ευσταθιάδη. «Η κοσσάρα πιν' νερόν» ήταν η πρώτη τραγωδία, πριν η τραγουδίστρια ερμηνέψει «Το Ανεστάκι» και ο Κόλλιας Κετικίδης κλείσει τη μουσική παρουσία του με ένα μοιρολόι τους στίχους του οποίου σκάρωσε προς τιμήν της εκδήλωσης του Φάρου. Εξάλλου ο καλλιτέχνης είχε διακριθεί για την ευκολία και το μεράκι στο γράψιμο στίχων.
Από φυλακισμένος κεμεντζετζής... κουβαλητής του Φάρου
Τελευταίος τιμήθηκε ο Νίκος Τσαλικίδης, το βιογραφικό του οποίου η Μυροφόρα Ευσταθιάδου περιέγραψε λίγο διαφορετικά απ' ότι των άλλων δύο μουσικών. «Θα ήθελα να σας περιγράψω εγώ πως έβλεπα το θείο Νίκο μέσα στο σύλλογο. Μέλος της Διοίκησης, υπεύθυνος σκηνικών, κουβαλητής σκηνικών, υπεύθυνος του καφενείου του συλλόγου, τεχνικός στις ραδιοφωνικές εκπομπές, λυράρης, τραγουδιστής, ηθοποιός του ποντιακού θεάτρου και…αδελφικός φίλος του Στάθη Ευσταθιάδη. Πιστός στο Φάρο Ποντίων, δίνοντας όλο του το «είναι» σε κάθε εκδήλωση, σε κάθε χορό, σε κάθε ταξίδι», είπε μεταξύ άλλων για τον λυράρη, ο οποίος έκανε υπεράνθρωπη προσπάθεια για να δηλώσει παρών στην εκδήλωση, καθότι η γυναίκα του εισήχθη ανήμερα της βράβευσης σε σοβαρή κατάσταση στο νοσοκομείο.
Ο μουσικός ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικός για τη γνωριμία του με τον Στάθη Ευσταθιάδη. «Θα αρχίσω κάπως ανορθόδοξα. Όταν μπαίνω εδώ μέσα θυμάμαι πάρα πολλά. Είμαι το παλαιότερο μέλος αυτήν τη στιγμή. Γνώρισα τον Στάθη μέσα στα δικαστήρια. Ήταν μαύρα χρόνια το 1969. Είχα δεχτεί πολιτικό κατηγορητήριο. Στο κατηγορητήριο που δέχτηκα υπήρχε και η ενασχόλησή μου με την ποντιακή λύρα. Όταν το άκουσε ο Στάθης ζήτησε από την τότε γραμματέα του και μετέπειτα σύζυγό του, Βέτα, να με καλέσει να με γνωρίσει. Πέντε λόγια με ρώτησε και μου είπε να έρθω από τον σύλλογο να με κάνει μέλος. Εγώ όμως δεν μπορούσα να έρθω, γιατί μπήκα φυλακή. Ο Στάθης όμως ήρθε και με βρήκε στη φυλακή. Ζήσαμε πολλά μαζί. Μεγάλωσα τρία παιδιά, εφτά εγγόνια και δεκαεφτά δισέγγονα», δήλωσε ο Νίκος Τσαλικίδης, ο οποίος παρέλαβε το βραβείο του από την πρόεδρο της ΠΟΠΣ, Χριστίνα Σαχινίδου,που παρομοίως με τους μουσικούς δεν μπόρεσε να κρύψει τη συγκίνησή της.
«Σήμερα βρίσκομαι σε έναν χώρο ιερό. Εδώ έγινε η μύηση στα ποντιακά από τον μεγάλο δάσκαλο, τον Στάθη Ευσταθιάδη. Τότε η κόρη μου ήταν 5 ετών, σήμερα έχει παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Με τον Νίκο ήμασταν μαζί δίπλα σε έναν βράχο. Νιώθω, ότι είναι εδώ ανάμεσα μας. Γιατί εδώ βρίσκεται η σύζυγός του, Βέτα, η αδελφή του Μαρία, ο γιος του Ιάκωβος και η κόρη του Μυροφόρα», είπε η Χριστίνα Σαχινίδου και κατέληξε: «Αιωνία σου η μνήμη δάσκαλε», ενώ στη συνέχεια ο Νίκος Τσαλικίδης άφησε με το τραγούδι του το δικό του μουσικό αποτύπωμα στην εκδήλωση.
Αποκάλυψη για το συνέδριο Ποντιακής λαογραφίας
Στο τέλος η Μυροφόρα Ευσταθιάδου, ευχαρίστησε τους τρεις μουσικούς, τον κόσμο για την παρουσία του και το εφταμελές διοικητικό συμβούλιο που μερίμνησε για όλες τις λεπτομέρειες της εκδήλωσης. Πριν κλείσει τον λόγο της η πρόεδρος του συλλόγου έκανε, μία μικρή αναφορά στη συνέχεια των εορτασμών του Φάρου, με επόμενο σταθμό τη 13η Απριλίου, ημέρα που θα τιμηθεί η μνήμη του ιδρυτικού μέλους του συλλόγου, Ελευθερίου Ελευθεριάδη, ο οποίος ήταν ο πρώτος Πόντιος που ταξίδεψε στην πατρίδα μετά την ανταλλαγή πληθυσμών και μία μεγάλη αποκάλυψη.
«Οι επόμενες τιμητικές εκδηλώσεις είναι το φθινόπωρο με αποκορύφωμα ένα διεθνές, επιστημονικό συνέδριο ποντιακής λαογραφίας, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στα τέλη του Νοεμβρίου. Αυτό το μέγιστο γεγονός, το οποίο θα αφήσει εποχή στα ποντιακά δρώμενα, γιατί θα γίνει με τη συνδιοργάνωση του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου της Θράκης. Καθηγητές παγκοσμίου και πανελλήνιας φήμης θα μιλήσουν για ποντιακά λαογραφικά θέματα», αποκάλυψε η πρόεδρος του Φάρου Ποντίων. Όπως καταλαβαίνετε, ο Φάρος Ποντίων γράφει ιστορία και φέρνει άλλον αέρα στον ποντιακό χώρο.
Εκλεκτά εδέσματα από καλλίφωνους ανθρώπους
Ανάμεσα στα πρόσωπα που ευχαρίστησε η Μυροφόρα Ευσταθιάδου στην πρεμιέρα των εκδηλώσεων για τα 50 χρόνια του Φάρου Ποντίων ήταν τα μέλη της χορωδίας του συλλόγου, τα οποία μερίμνησαν για το ποντιακό... κέτερινγκ που ακολούθησε της βράβευσης των τριών καλλιτεχνών. Οι θαμώνες της γιορτής γεύτηκαν πεντανόστιμους μεζέδες και ήρθαν σε κέφι χάρη στο εκλεκτό κρασί και το τσίπουρο που τους σερβιρίστηκε.
Η ατμόσφαιρα όμως απογειώθηκε χάρη στη λύρα του μικρού, Μάριου Γκαϊτατζή, ο οποίος αν και δεν έχει πολύ καιρό που έπιασε την κεμεντζέ στα χέρια του και παρότι μη Πόντιος, έδειξε, ότι είναι έτοιμος και συνειδητοποιημένος να ακολουθήσει ψηλότερα σκαλοπάτια παράδοσης. Αν μη τι άλλο το παίξιμο του 15χρονου αποδεικύει στον μέγιστο βαθμό την προσφορά του συλλόγου. Συνετέλεσε να δημιουργηθεί κέφι και έδειξε, ότι είναι έτοιμος στο να βρεθεί σε ποντιακό μουχαμπέτι ανάμεσα σε εμπειρότερους μύστες.
Η παρουσία του μικρού κεμεντζετζή φουσκώνει με ελπίδες τους ασκούς της παράδοσης και βοηθά στο να ατενίζουμε το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία. Γιατί πόσες φορές έχουμε αναρωτηθεί, πού πάνε οι νέοι σήμερα; Όσοι έχουν τα σωστά ερεθίσματα, πάνε σε μέρη όπως ο Φάρος Ποντίων και φωνάζουν «είμαστε και εμείς εδώ». Μία άλλη εικόνα που δεδομένα έκλεψε τις εντυπώσεις ήταν η παρουσία του μικρού Ανδρόνικου Αλεξανδρίδη. Ο γιος της Μυροφόρας Ευσταθιάδου αφού τα παιχνιδίσματα της φωνής του γέμισαν με ήχους χαράς την αίθουσα αποκοιμήθηκε στην αγκαλιά της άοκνης γιαγιάς του, Βέτας. Ήταν αναμφισβήτητα από τα ομορφότερα στιγμιότυπα που αποτύπωσαν τον οικογενειακό χαρακτήρα της εκδήλωσης.
