 |
| Ένα ταξίδι στο χρόνο της Ρωμανίας, πραγματοποίησαν οι "Μωμόγεροι" στην Καλλιθέα |
Με ήχους και χρώματα από κάθε πλευρά της Ρωμανίας, πραγματοποίησαν «Οι Μωμόγεροι» την τελική τους εκδήλωση στην πλατεία Δαβάκη, στις 24 Ιουνίου 2019. Ανατολικορωμυλιώτες, Κύπριοι, Βορειοηπειρώτες, Μεγαρείς και Πόντιοι, χόρεψαν και τραγούδησαν όλοι μαζί, θυμίζοντας στιγμές της ιστορίας της Ρωμανίας.
«Ρώμη» είναι η δύναμη του σώματος, του πνεύματος και της ψυχής και Ρωμανία είναι η χώρα των Ρωμαίων, των κατοίκων της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο ομφαλός της Ρωμανίας, η Κωνσταντινούπολη, είναι μια μικρογραφία της Οικουμένης, που φιλοξενεί εκπροσώπους όλων των φυλών της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης, μια Πόλη-σύμβολο του Ελληνισμού.
 |
| Ένα ταξίδι στο χρόνο της Ρωμανίας, πραγματοποίησαν οι "Μωμόγεροι" στην Καλλιθέα (Φωτο: Μανώλης Κωστάκης) |
Από τη «Ρουμελία» οι πρώτοι χοροί
Το ταξίδι ξεκίνησε με μια περιοχή που ονομαζόταν Ρουμελία ή Βόρεια Θράκη ή Roumelie Orientale. Αυτή η μεγάλη καταπράσινη κοιλάδα ανάμεσα στους ποταμούς Έβρο, Άρδα και ο Τούνζα, είναι η Ανατολική Ρωμυλία. Η Βάρνα, η Φιλιππούπολη, η Αγχίαλος, η Σωζόπολη (αρχαία Απολλωνία), η Μεσήμβρια που ιδρύθηκε από τους Μεγαρείς, ήταν ακμαίες ελληνικές κοινότητες με σχολεία, εκκλησίες, συλλόγους, ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά. Η Αθήνα αντιμετώπιζε τον εκεί ελληνισμό ως χαμένη υπόθεση χαμένη υπόθεση, κι ας ήταν περίπου 250.000 Έλληνες. Γίνεται λοιπόν η Ανατολική Ρωμυλία ημιανεξάρτητη επαρχία της Μεγάλης Βουλγαρίας και ξεκινούν μεγάλες διαμάχες μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων στην περιοχή και για την περιοχή. Κατεβάζουν ελληνικές σημαίες, πολιορκούν τη Μητρόπολη και ξεσπά ένας άτυπος πόλεμος. Και ανάμεσα στη διπλωματία της διεθνούς σκακιέρας και στις μεγάλες δυνάμεις που πάντοτε υποβοηθούν, βρίσκεται ένας λαός που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να πάρει το δρόμο της προσφυγιάς. Το 1886 επικυρώνεται στη Σόφια η ένωση Βουλγαρίας και Ανατολικής Ρωμυλίας και το θέμα για την Ελλάδα θεωρείται λήξαν. Ξεριζώνονται οι Ανατολικορωμυλιώτες και γεμίζουν τη Μακεδονία και τη Θράκη με οικισμούς που θυμίζουν τις προαιώνιες πατρίδες τους, Νέα Αγχίαλος, Νέα Μεσήμβρια, Σωζόπολη και διατηρούν ήθη, έθιμα, μουσικές και χορούς που αποπνέουν μαυροθαλασσίτικο αέρα. Τα τμήματα ενηλίκων του Ελληνικού Σωματείου «Οι Μωμόγεροι» απέδωσαν χορούς από την Ανατολική Ρωμυλία.
 |
| Ένα ταξίδι στο χρόνο της Ρωμανίας, πραγματοποίησαν οι "Μωμόγεροι" στην Καλλιθέα (Φωτο: Μανώλης Κωστάκης) |
Παραδόσεις της Κύπρου
Οι αναφορές συνεχίστηκαν με παλιές παραδόσεις της Κύπρου: κάποτε ο Ουρανός κι η Γη ήταν κολλητά. Επειδή όμως η στεναχώρια ήταν μεγάλη, και δεν μπορούσαν πλέον να υποφέρουν, συμφώνησαν ο Θεός κι η θάλασσα να δώσουν ο ένας στον άλλο κλωτσιές όσπου ο Ουρανός να λάβει ύψος κι η θάλασσα βάθος. Ίσως για να χωρέσει τις στεναχώριες της πολύπαθης Κύπρου που ήταν πάντα μήλον της έριδος για τους επίδοξους κατακτητές.
Αλλά και η Ρωμανία απεικονίζεται στην Κύπρο με τον Κύπριο Διγενή, που βρίσκεται κάτω στες άκρες των ακρών στην τέλειωσην του κόσμου ο Διενής, ο σημαντικότερος μυθικός ήρωας της κυπριακής δημώδους παράδοσης.
Μια παράδοση στην Κύπρο λέει επίσης πως υπάρχουσι δύο λιθάρια μεγάλα μασουρωτά και τα λέγουν λίγγρια του Διενή. Λεν πως ο Διενής τα έριξε μια φορά με το μικρό του δάχτυλο. Έτσι έγινε το παιδικό παιχνίδι με τα ξύλα που παίζουν τα παιδιά που λέγεται λιγγρί. Όταν θέλουν να πουν για κανένα πως είναι ανδρειωμένος, τον λέγουν Διενή.
Στην Πάφο ο Διγενής είναι πιο ανθρώπινος. Ερωτεύεται τη Ρήγαινα, γοητεύεται από τον ομορφιά της και είτε αναλαμβάνει κάποιους άθλους για να την κερδίσει είτε παίζει μαζί της και την κυνηγά μέχρι να την υποτάξει στον έρωτά του... Πως να μην ερωτεύεται ο Κύπριος Διγενής, αφού κοντά στην Πάφο λέγεται ότι γεννήθηκε κι η Αφροδίτη, όταν η υγρή πνοή του Ζέφυρου την έσπρωξε πάνω στο λευκό αφρό.
Στη συνέχεια, χόρεψε και τραγούδησε τις παραδόσεις της Κύπρου ο Λαογραφικός Όμιλος "Αφροδίτη" Γεροσκήπου, που ιδρύθηκε το 1998 με πρωτεργάτη τον κο. Νίκο Μιχαηλίδη και μια μικρή ομάδα ανθρώπων με έντονο και συνεχές το ενδιαφέρον για την πολιτιστική παράδοση του τόπου μας, αλλά και την επιθυμία διάσωσης, συντήρησης, διάδοσης και προβολής του Λαϊκού μας Πολιτισμού. Οι βασικοί στόχοι του Ομίλου είναι η διδασκαλία και προβολή των Κυπριακών και γενικότερα των Ελληνικών παραδοσιακών χορών, η διοργάνωση χορευτικών, μουσικών, λαογραφικών και άλλων εκδηλώσεων αναφορικά με τις ρίζες και παραδόσεις μας.
 |
| Ένα ταξίδι στο χρόνο της Ρωμανίας, πραγματοποίησαν οι "Μωμόγεροι" στην Καλλιθέα (Φωτο: Μανώλης Κωστάκης) |
Οι απόγονοι του Βύζαντα στην εκδήλωση
Παρόξω από τα Μέγαρα, λέει μια παράδοση, κοντά στο δρόμο που πηγαίνει στην Κακιά Σκάλα είναι ένα μεγάλο χωματοβούνι που το λέγουν Μεγάλη Κουρμούλα κι ένα άλλο μικρότερο κι ένας σωρός από πέτρες. Πρώτα ήταν σωροί σιτάροι κι έγιναν πέτρες γιατί ένας χωρικός δεν μπόρεσε να κρύψει ένα μυστικό από τη γυναίκα του. Ήταν καλός νοικοκύρης αυτός, ψόφησαν όμως τα δύο βόιδια που εζευγάρωνε τα χωράφια του κι έτσι έμεναν χέρσα. Κάποιος του έδωκε τη συμβουλή να μαζέψει όλα τα αγκάθια των χωραφιών του και να τα κάμει ένα σωρό, αλλά ότι και να γίνει να μην πει τίποτα σε κανέναν γιατί θα πάθει. Έκανε ο χωρικός ότι του είπε και τα αγκάθια ξαφνικά έγιναν σωροί από σιτάρι. Η γυναίκα του είδε τους σωρούς και απόρησε, ρωτούσε να μάθει και δεν άφηνε σε ησυχία τον άντρα της, ε…και εκείνος εφανέρωσε το μυστικό. Αλλά μόλις της το είπε το σιτάρι έγινε χωματοβούνι και το μεγαλύτερο η Μεγάλη Κουρμούλα.
Αλλά και από τη μυθική εποχή μέχρι τον Παυσανία και τον Ηρόδοτο υπάρχουν πολλές παραδόσεις και μαρτυρίες στα Μέγαρα. Οι Μεγαρείς είχαν μεγάλη ναυτική δύναμη και ίδρυσαν δεκάδες αποικίες, στην Ανατολική Ρωμυλία, στον Πόντο, στην Προποντίδα. Ακόμη και το Βυζάντιο, σύμφωνα με τον Πόντιο γεωγράφο Στράβωνα, ιδρύθηκε από τον Βύζα ή Βύζαντας τον γενάρχη των Μεγαρέων, γιο του βασιλιά Νίσου και της κόρης του Δία, Κερόεσσας. Στην εκδήλωση βρέθηκε από τα Μέγαρα ο Όμιλος Λαϊκής Παράδοσης Μεγάρων "Αλκάθους & Καρία". Ιδρύθηκε το 1987 και η ονομασία του προέρχεται από ομώνυμους λόφους πάνω στους οποίους είναι χτισμένη η παλιά πόλη, οι οποίοι φέρουν το όνομα αρχαίων βασιλιάδων των Μεγάρων. Ο Όμιλος διατηρεί και προβάλλει τη μουσική και χορευτική παράδοση των Μεγάρων, με εκατοντάδες συμμετοχές σε διεθνή φεστιβάλ παραδοσιακών χορών εντός χώρας αλλά κι εκτός Ελλάδας. Διοργανώνει στα Μέγαρα τις θεσμικές εκδηλώσεις με τίτλο "Αλκάθεια" οι οποίες περιλαμβάνουν χορό, τραγούδι, θεατρικά δρώμενα, εκθέσεις, σεμινάρια, ξεναγήσεις κ.α. και στις οποίες συμμετέχουν φορείς από διάφορες πόλεις της χώρας μας και το εξωτερικό.Τα χορευτικά μας τμήματα πλαισιώνονται από 220 περίπου χορευτές υπό την καθοδήγηση υπεύθυνα εκπαιδευμένων μελών τα οποία διδάσκουν Ελληνικούς χορούς και τραγούδια. Τα τοπικά έθιμα όπως ο Χορός της Τράτας και τα Ρουσάλια, στην αναβίωση των οποίων έχει ο Όμιλος πρωταγωνιστικό ρόλο πάντα, τα τραγούδια και οι χοροί μας έχουν προβληθεί πολλές φορές σε πολλούς Ελληνικούς τηλεοπτικούς σταθμούς. Πρόεδρος και υπεύθυνος των χορευτικών τμημάτων είναι ο κ. Γιώργος Βαρελάς.
 |
| Ένα ταξίδι στο χρόνο της Ρωμανίας, πραγματοποίησαν οι "Μωμόγεροι" στην Καλλιθέα (Φωτο: Μανώλης Κωστάκης) |
Από τα Μέγαρα στη Βόρεια Ήπειρο
Με την ενσωμάτωση της Ηπείρου στην Ελλάδα, κυρήσσεται στο Αργυρόκαστρο αυτόνομη και η Βόρεια Ήπειρος, το 1914. Οι εθνικοί διχασμοί όμως και ο ύπουλος ρόλος της Ιταλίας, παραχωρούν το κομμάτι αυτό στην Αλβανία κι έτσι εγλωβίζονται σε άλλο κράτος το Αργυρόκαστρο, το Βουθρωτό, το Δέλβινο, η Κορυτσά, η Χειμάρα, οι Άγιοι Σαράντα και η νήσος Σάσων, που αποτελούν πλέον εθνική μειονότητα. Τον Οκτώβριο του 1914 ο ελληνικός στρατός προελαύνει ξανά στη Βόρεια Ήπειρο όμως και πάλι με τη λήξη του πολέμου τα εδάφη αυτά προσάπτονται στην Αλβανία. Και τρίτη φορά ο ελληνικός στρατός στη Βόρεια Ήπειρο, το 1940 και καταλαμβάνει τα ελληνικά χωριά. Για λίγο, η Χειμμάρρα ενώνεται με την Ελλάδα…μέχρι τη γερμανική εισβολή, οπότε τον Απρίλιο του 1941 ο ελληνικός στρατός και πάλι υποχωρεί και παρόλες τις διακηρύξεις των πολιτικών, τα σύνορα είναι οριστικά. Ο Ελληνισμός δεν έπαψε να ανθεί ποτέ εκεί και οι Έλληνες και οι τοπικοί ευεργέτες, όπως ο Ζάππας, ο Αρσάκης και ο Ζωγράφος, ιδρύουν τη Νέα Ακαδημία, τα Ζάπεια Σχολεία και τα Ζωγράφεια Διδασκαλεία. Ο Ελληνισμός της Βορείου Ηπείρου προσπαθεί και σήμερα να επιβιώσει, ανάμεσα σε διεθνή δικαστήρια για την αρπαγή των περιουσιών τους στους Αγίους Σαράντα, στο κόψιμο των συντάξεων των υπερηλίκων ομογενών.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκε ο Χορευτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Δερόπολης με διακριτικό τίτλο «ΔΕΡΟΠΟΛΗ» που ιδρύθηκε το 2013 (με έδρα το Περιστέρι) με σκοπό να διατηρήσει, να προβάλλει και να αναδείξει την τόσο ιδιαίτερη Δεροπολίτικη λαϊκή μουσικοχορευτική παράδοση, το Πολυφωνικό τραγούδι και τα ήθη/έθιμα των Δεροπολιτών. Η περιοχή της Δερόπολης αποτελεί τμήμα της Βορείου Ηπείρου με Έλληνες κατοίκους που μιλούν την ελληνική ως μητρική γλώσσα. Απαρτίζεται από 34 χωριά και θεωρείται η πνευματική πρωτεύουσα των Ελλήνων της Αλβανίας.
Ένα απρόσμενο γεγονός, ο θάνατος ενός μέλους του συλλόγου και γνωστού Βορειοηπειρώτη μουσικού και τραγουδιστή Γιάννη Μαγκλάρα κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ανάγκασε τον Πρόεδρο των Βορειοηπειρωτών κ. Οδυσσέα Λιάζο να ανακοινώσει ότι δεν ήταν σε θέση να χορέψουν, καθώς και τα δύο παιδιά του θανόντα έπαιζαν εκείνη τη στιγμή στην ορχήστρα.
Από τις Αμαζόνες στο Διγενή Ακρίτα
Ο Προμηθέας Δεσμώτης, ο Φρίξος και η Έλλη, η Αργοναυτική εκστρατεία, οι Αμαζόνες φανερώνουν ότι ο Πόντος, ήταν τόπος γνώριμος στον Ελληνισμό, από την αρχαιότητα. Αλλά και στους ιστορικούς χρόνους, ο Διογένης ο Σινωπεύς και ο γεωγράφος Στράβων από την Αμάσεια συμπληρώνουν τον ενιαία πολιτισμικά κόσμο. Έτσι, ανάμεσα στο μύθο και στην ιστορία, παρουσιάστηκαν χοροί του Πόντου, από το χορευτικό συγκρότημα του Ελληνικού Σωματείου Διάσωσης & Διάδοσης της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς «Οι Μωμόγεροι», σε διδασκαλία του Κώστα Αλεξανδρίδη, φανερώνοντας πως ο λαβωμένος Ποντιακός Ελληνισμός γιάτρεψε τις πληγές του, με το σύμβολο του μονοκέφαλου αετού, που υπάρχει ακόμη στην Αγία Σοφία Τραπεζούντας, την ιδέα της Ρωμανίας, τον ήχος της ποντιακής λύρας, τις «ρομάνες» και τα «ρωμαίικα παλικάρια» που τραγούδησαν όλοι μαζί «Η κόρ΄επή΄εν ΄ς σον παρχάρ΄να ΄ίνεται Ρομάνα».
Τη μουσικοχορευτική παράσταση πλαισίωσε η ορχήστρα του Θανάση Λάκκα.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους όλοι οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης του Δήμου Καλλιθέας και πολλοί εκπρόσωποι άλλων πολιτιστικών φορέων.