 |
| 1999 - 2019, Είκοσι χρόνια Μωμογέρια Θρυλορίου |
της Χρύσας Μαυρίδου*
Τέτοιες μέρες ήταν όταν, πριν είκοσι χρόνια ακριβώς, επάνω στην κοινότητα του χωριού, ο μπάρμπα Γιάννης ο Λαζαρίδης και ο Γιώργος Τσιτηρίδης, μας περιγράφανε με νοσταλγία ένα έθιμο του δωδεκαημέρου, θορυβώδες, ζωντανό, συγκινητικό αλλά και με πολλά κωμικά στοιχεία. Ένα έθιμο που γίνονταν κυρίως την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με το οποίο αποχαιρετούσαν τον παλιό χρόνο και υποδέχονταν το νέο, διώχνοντας, με τους ήχους και το γέλιο που προκαλούσαν, κάθε τι κακό. Μπορεί οι απαρχές του να φτάνουν στα αρχαία χρόνια, οι πρόγονοι μας όμως το κράτησαν ζωντανό στο χρόνο μέχρι και που εγκαταστάθηκαν στη μητέρα Πατρίδα και ανέστησαν τη ζωή τους στο νέο τόπο. Γενιές και γενιές μεγάλωσαν με αυτό, με τελευταία αυτή του μπάρμπα Γιάννη και του θείου Γιώργου. Και μετά, έτσι ξαφνικά σταμάτησε να γίνεται. Δεν ξέρουμε το λόγο, εικάζουμε όμως ότι υπήρξε και αυτό, όπως και τόσα άλλα στοιχεία της παράδοσης μας, θύμα της ενσωμάτωσης τους στο νέο τόπο, του σύγχρονου τρόπου ζωής, της νέας πραγματικότητας που ζούσαν. Όπως και να έχει πάντως, δεν έμελε να μείνει για πάντα στο ντουλάπι της λήθης, γιατί μετά την καταγραφή του εθίμου προχωρήσαμε και στην αναβίωση του. Ο λόγος για το γνωστό πλέον σε όλους έθιμο των Μωμογέρων και συγκεκριμένα για τον «Κιτί Γοτσά», τη Γουρουχλίδικη παραλλαγή του.
Έτσι λίγες μέρες μετά τη συνέντευξη, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1999, με δάσκαλο τον αείμνηστο μπάρμπα Γιάννη Λαζαρίδη, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γάρς» επανέφερε στη ζωή του Θρυλορίου και όχι μόνο, τον Κιτί Γοτσά (γέρο Χρόνος), τη Λεϊλί Κουζού (η Νύφη, που συμβολίζει τη φύση), τον Αράπη (νέο Χρόνο ) και τη Χερκελέ (Μωμόγεροι). Και εδώ είναι η στιγμή που μακαρίζει κανείς την τεχνολογία, γιατί μας έδωσε τη δυνατότητα να αποτυπώσουμε εκείνη τη μαγική στιγμή και σήμερα, είκοσι χρόνια μετά, ενάντια στο χρόνο που ξεθωριάζει τις μνήμες, να την ξαναζωντανεύει, σαν να μην πέρασε μια μέρα. Δράστης αυτής της παρακαταθήκης ο Δημήτρης Αποστολίδης και η κάμερα του.
Στο κάλεσμα του Συλλόγου για αναβίωση του εθίμου, οι μερακλήδες πρόθυμα επιστρατεύονται. Όλοι ακολουθούν πιστά τις οδηγίες του μπάρμπα Γιάννη. Αρχικά μοιράζονται τους ρόλους, τους οποίους υποδύονται μόνο άντρες και μετά φροντίζουν για τα κοστούμια, με ότι υπάρχει στο σπίτι. Προβιές και κουδούνια για τους Μωμόγερους, ένα παλιό παλτό, ένα μαξιλάρι για καμπούρα και δύο μεγάλα κουδούνια για τον Κιτί Γοτσά, μαύρη ζίπκα, μικρά ζίλια κουδούνια και δύο ξύλινα σπαθιά για τον Αράπη, ζιπούνα και πέπλο στο κεφάλι για τη Νύφη και ο θίασος είναι έτοιμος. Μένει μόνο να μαυρίσει το πρόσωπο του ο Αράπης με τη «μανέα» από τον ξυλόφουρνο και ξεκινούν τη γύρα τους στο χωριό, συνοδευόμενοι από τη λύρα, το αγγείο και το νταούλι.
Το θίασο του 1999 αποτελούσαν οι: Γιάννης Λαζαρίδης, Κιτί Γοτσάς, Σάββας Σαλπιγγίδης, Αράπης, Δημήτρης Αραβανής, Νύφη, Γιώργος Τοπαλίδης και Κώστας Ελευθεριάδης, Μωμόγεροι, Γιάννης Σιδηρόπουλος λύρα, Γιάννης Νικολαϊδης, αγγείο και Νίκος Τοπαλίδης, νταούλι.
Πρώτο σπίτι αυτό του Γιάννη του Σαββίδη, όπου για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, αναβιώνει το έθιμο και εμείς γινόμαστε οι μάρτυρες του. Ο Κιτί Γοτσάς ζητάει από το σπιτονοικοκύρη να του δώσει μέρος να μείνει το βράδυ με τη Νύφη του, εκείνος αρχικά αρνείται, οι αντιστάσεις του όμως κάμπτονται και το σπίτι καταλαμβάνεται από τους Μωμόγερους. Ακολουθεί η πάλη του Κιτί Γοτσά με τον Αράπη, που διεκδικεί τη Νύφη, η νίκη του Αράπη και τέλος η ανάσταση του γέρου από τη Νύφη. Και όλα αυτά με τη συνοδεία της ποντιακής μουσικής. Δράση, γέλια, μουσική, κέφι και χαρά, φιλοξενία και αγάπη, είναι οι λέξεις που μπορούν να περιγράψουν όσα είχαμε την ευτυχία να ζήσουμε εκείνο το βράδυ της Πρωτοχρονιάς του 1999. Και επιπλέον πολύ συγκίνηση θα πρόσθετα, βλέποντας σήμερα στο βίντεο όλους αυτούς τους ανθρώπους, που μας άνοιξαν τα σπίτια τους και την καρδιά τους, μας καλοδέχθηκαν, έβαλαν μια θέση στο τραπέζι τους για μας και μας έδωσαν την ώθηση να συνεχίσουμε να υπηρετούμε την παράδοση μας.
Είκοσι χρόνια μετά οι Μωμόγεροι του Θρυλορίου είναι παρόντες και υποδέχονται τον καινούργιο χρόνο με γέλιο και αισιοδοξία και ευχόμενοι «Υίαν και Ευλοϊαν και Καλοχρονίαν!»
* Η Χρύσα Μαυρίδου είναι πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς».
Πηγή: Χρόνος