 |
| «Νόστος ρίζα μ’ και κλαδί μ´»: Μια παράσταση μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου |
της Βιολέτας Φωτιάδη
Η Ένωση Ποντίων Καλαμαριάς και η θεατρική ομάδα «Τεμετέρ» παρουσιάζουν την Τετάρτη 1 Ιουλίου στο Κυβερνείο-Παλατάκι, στην παραλία Καλαμαριάς, το έργο του Δημήτρη Πιπερίδη με τίτλο «ΝΟΣΤΟΣ ρίζα μ’ και κλαδί μ´», σε σκηνοθεσία Τάκη Βαμβακίδη.
Το έργο εκτυλίσσεται μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο στο λιμάνι του Βατούμ όπου μία οικογένεια πρώην εμπόρων της Τραπεζούντας αναμετράται με το πεπρωμένο της. Αδυνατώντας να επιστρέψουν στην πατρίδα τους σκέφτονται αν θα έρθουν στην Ελλάδα. Για εκείνους η χώρα μας αποτελεί τη γη της επαγγελίας αλλά παραμένει και κάτι άγνωστο που τους φοβίζει.
Συνοδοιπόρος του συγγραφέα στη δημιουργία του έργου ήταν ο καθηγητής Ιστορίας του Ελληνισμού της Ανατολής Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ο οποίος σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν σήμερα οι διοργανωτές στον ιστορικό χώρο προσφυγικής μνήμης που υποδέχθηκε τους πρώτους Πόντιους πριν 101 χρόνια, στα «απολυμαντήρια», στην πλαζ Αρετσούς, δήλωσε: «Η μνήμη είναι δύναμη. Πρέπει να θυμόμαστε. Για 100 χρόνια η πολιτεία δεν ήθελε να θυμόμαστε και αργήσαμε να ασχοληθούμε με το πιο σημαντικό και τραγικό κεφάλαιο της ιστορίας, αυτό της γενοκτονίας των Ποντίων. Τα γεγονότα αποδίδονται με απλό τρόπο ώστε οι θεατές να μπουν στο πνεύμα της ιστορίας. Εύχομαι το έργο να είναι καλοτάξιδο».
Γραμμένο σε δύο διαλέκτους, την ποντιακή και την νέα ελληνική, το κείμενο μεταφέρεται επί σκηνής από τους: Τάκη Βαμβακίδη, Αλέξη Παρχαρίδη, Μάγδα Πένσου και Έλενα Νεανίδη.
Η συγκλονιστική ιστορία πίσω από το θεατρικό έργο
Ο συγγραφέας Δημήτρης Πιπερίδης χαρακτήρισε την παράσταση ως ένα ταπεινό μνημόσυνο σε ένα κορίτσι που δε γνώρισε ποτέ:
«Για μένα αυτό το έργο είναι ένα μικρό και ταπεινό μνημόσυνο σε ένα κορίτσι που δε γνώρισα ποτέ αλλά συνδέθηκα με τη μνήμη του. Κάποια στιγμή ένας συμπατριώτης μου ρωτούσε για μένα στα καφενεία του χωριού. Όταν με βρήκε μου εξήγησε ότι η γιαγιά του, χήρα το 1989 στη Γεωργία, αποφάσισε να ρίξει την τύχη των δύο κοριτσιών της στα ζάρια. Δεν ξέρει αν είναι καλύτερα να μείνει στον Καύκασο ή να έρθει στην Ελλάδα. Κρατάει το ένα παιδί μαζί της και εμπιστεύεται το δεύτερο στον αδερφό της που έρχεται πρόσφυγας στην χώρα μας. Έτσι τουλάχιστον ένα από τα δύο παιδιά θα έχει μία καλύτερη τύχη ακόμα και αν δεν ξέρει ποιο.
Το κοριτσάκι που έμεινε στη Γεωργία μεγάλωσε, έκανε οικογένεια και ένας από τους απογόνους της ήταν ο άνθρωπος που με έψαχνε. Το παιδί που ήρθε στην Ελλάδα, ταλαιπωρημένο στην ηλικία των 7 ετών, πέθανε ακριβώς εδώ. Στα απολυμαντήρια. Εμείς οι Πόντιοι έχουμε ένα αυστηρό πλαίσιο εθίμων και ένα μεγάλο σεβασμό για τους νεκρούς μας. Ο απόγονος του παιδιού από τη Γεωργία αναρωτιόταν αν εγώ ως ερευνητής είχα καμία ιδέα για το που μπορεί να βρίσκεται ο τάφος αυτού του παιδιού. Πώς να πω εγώ σε αυτό τον άνθρωπο ότι το κοριτσάκι, αν θάφτηκε, βρίσκεται σε ένα λάκκο μαζί με όσους πέθαναν τότε; Και πως πάνω από αυτό το μέρος βρίσκεται πλέον ένα θερινό σινεμά και μία πλαζ. Αν ήμασταν κράτος με σεβασμό στη συλλογική μας μνήμη θα έπρεπε εκτός των άλλων να υπάρχει στην περιοχή και κάτι που να αποδίδει ένα φόρο τιμής σε εκείνους τους ανθρώπους. Έτσι λοιπόν αυτή η παράσταση είναι τουλάχιστον το ταπεινό κεράκι που αξίζει σε εκείνο το κοριτσάκι και την οικογένειά του.»
Από πλευράς του ο σκηνοθέτης Τάκης Βαμβακίδης, φορτισμένος συναισθηματικά, ευχαρίστησε τους συνεργάτες του για τους οποίους μίλησε με ιδιαίτερα τιμητικά λόγια και ανέφερε πως για τον ίδιο οι ιστορίες του παππού του για τη γενοκτονία είναι «παράδεισος και κόλαση μαζί.» Τέλος αποφάσισε να κλείσει την παρέμβασή του με ένα απόσπασμα από το έργο.
Σύμφωνα με τον κύριο Βαμβακίδη μετά το τέλος της πρεμιέρας θα δοθεί ένα «αντίδωρο» στη μνήμη των προγόνων των Ποντίων με αυθεντικά ποντιακά εδέσματα για όλους τους θεατές. Η συγκεκριμένη δράση «συγγενεύει» με το ταφικό έθιμο των Ποντίων όπου επισκέπτονται τα μνήματα των αγαπημένων τους με λίρες και φαγητά για να τους κάνουν «παρέα» και να τους τιμήσουν.
Πηγή: Μακεδονία