 |
| Νατάσα Τσακηρίδου: Πώς να τραγουδήσω Ποντιακά |
Άρθρο με θέμα το Ποντιακό τραγούδι από τη Νατάσα Τσακηρίδου.
Γιατί να τραγουδήσω Ποντιακά;
Γιατί μου αρέσει να τα ακούω / να τα χορεύω / θέλω επιτέλους να καταλάβω τι λένε αυτοί οι Πόντιοι / να γνωρίσω μια καινούργια τοπική παράδοση / επειδή μ’ αρέσουν τα πισία και τα ωτία!
Μπορώ να τραγουδήσω Ποντιακά αν δεν τα μιλάω;
Όπως μπορώ κι εγώ να τραγουδήσω γαλλικά χωρίς να τα μιλάω, έτσι μπορεί κανείς να τραγουδήσει και Ποντιακά. Οι Πόντιοι ερχόμενοι από τα νότια παράλια του Ευξείνου Πόντου, όντας τόσο απομακρυσμένοι από τον Ελλαδικό χώρο και έχοντας κοντινή επαφή με διάφορους γειτονικούς πολιτισμούς της Ανατολίας, έφεραν έναν πολιτισμό με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ξεχωρίζοντας πρώτα από όλα από τη διάλεκτό τους. Είναι το τραγούδι ένας ωραίος τρόπος για να γνωριστεί κάνεις με μια νέα διάλεκτο. Και καθώς το βίωμα πάντα βοηθάει, ας το δημιουργήσουμε.
Πρέπει να ξέρω να χορεύω για να καταλάβω τους ρυθμούς;
Όχι, αυτό το μαθαίνουμε παρέα, γιατί βοηθάει πολύ στο τραγούδι. Όπως φαίνεται από τη γραφική εικόνα του πόντιου χορευτή με τις έντονες κινήσεις των γονάτων και των ώμων, ο ρυθμός είναι ίσως το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της ποντιακής μουσικής (και της μουσικής γενικότερα εδώ που τα λέμε). Ξεκινάμε με τα βήματα του χορού που αντιστοιχεί κάθε φορά στο τραγούδι που μελετάμε και κάποιες φορές απομακρυνόμαστε και από αυτά, κρατώντας ένα βασικό ρυθμό. Πάνω σε αυτό το ρυθμό βάζουμε το στίχο και αφού το σωματοποιήσουμε, προσθέτουμε και τη μελωδία.
Θα καταφέρω να μάθω τους στίχους;
Μαζί μελετάμε το στίχο, ο οποίος είτε είναι ολοκληρωμένο τραγούδι, είτε αυτοτελή δίστιχα. Το τραγούδι συνήθως είναι πολύ παλιό ποιητικό κείμενο και χρησιμοποιώντας πολλούς στίχους, πολλές φορές ανομοιοκατάληκτους, περιγράφει μια ιστορία. Τα δίστιχα είναι αυτοτελή 15σύλλαβα ή σπανιότερα 14σύλλαβα με ομοιοκαταληξία, τα οποία καταφέρνουν σε δύο μόλις στίχους να συμπυκνώσουν την περιγραφή ενός συναισθήματος ή μιας κατάστασης με ποιητικό τρόπο. Κάποτε ήταν αυτοσχέδια, τώρα δυστυχώς αυτή η τέχνη τείνει να εκλείψει, κυρίως λόγω της περιορισμένης χρήσης της διαλέκτου. Υπάρχουν πάντως περισσότερα από αρκετά δίστιχα για να τραγουδηθούν. Αυτά λοιπόν τα δίστιχα καλείται η τραγουδίστρια / ο τραγουδιστής να ανακαλέσει ανάλογα με το σκοπό, τη διάθεση της στιγμής ή την θεματική που χρησιμοποιείται εκείνη τη στιγμή.
Μεταφράζουμε λοιπόν το στίχο, ώστε να κατανοήσουμε την ιστορία ή την περιγραφή και με την επανάληψη καταφέρνουμε να δημιουργήσουμε ένα “αρχείο” στο οποίο θα ανατρέχουμε σε κάθε μας τραγούδι.
Πώς θα κάνω τα περίεργα μελίσματα με τη φωνή μου;
Βρίσκοντας τρόπο να ελευθερώσουμε τη φωνή και το σώμα, επέρχεται χαλάρωση, η οποία επιτρέπει στη φωνή να βγει αβίαστα, άρα και να εκφραστεί με την ανάγκη της στιγμής. Με απλές ασκήσεις που απομονώνουν το μέλισμα και το καθιστούν κατανοητό, σιγά σιγά ακούγεται η τρίλια της λύρας και από τη φωνή.
Πού μπορώ να ακούσω Ποντιακά τραγούδια;
Εκτός φυσικά από το διαδίκτυο, ποντιακά ακούει κανείς είτε σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως γλέντια μικρά ή μεγάλα, σε μαγαζιά ή εξωτερικούς χώρους, γάμους και θεματικές συναυλίες, είτε στα παρακάθια ή αλλιώς μουχαπέτια. Τα τελευταία είναι τραπέζια, σχεδόν μυσταγωγικά, που γίνονται από παρέες ιδιωτικά. Όπως φανερώνει και το όνομά τους (παρά-κάθομαι), οι συμμετέχοντες κάθονται πλάι πλάι, με έναν λυράρη / μια λυράρισσα να είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος και τους παρακαθήμενους να συμμετέχουν τραγουδώντας. Οι σκοποί είναι κυρίως επιτραπέζιοι, δηλαδή καθιστικοί, μπορεί όμως να γίνει και χορός, όταν η παρέα νιώσει αυτή την ανάγκη. Επικρατεί στο τραπέζι ησυχία και σεβασμός σε όποιον τραγουδάει και ακολουθείται μια συνέχεια στις θεματικές των δίστιχων που τραγουδιούνται. Είναι εξαιρετικά διδακτική συνθήκη για όσους ενδιαφέρονται για την Ποντιακή μουσική, καθώς είναι ένας βιωματικός τρόπος για να μάθει κανείς σκοπούς και δίστιχα.
Κι αν θέλω να μάθω να τραγουδάω απλά για να διασκεδάσω;
Γίνεται κι αυτό!
Λίγα λόγια για τη Νατάσα…
Η Νατάσα Τσακηρίδου γεννήθηκε το 1990 στη Θεσσαλονίκη. Απόφοιτη του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, στην Κατεύθυνση Ελληνικής Παραδοσιακής (Δημοτικής) Μουσικής με Ειδίκευση στο Δημοτικό Τραγούδι και διδάσκουσα την Γεωργία Τέντα. Στα πλαίσια του προγράμματος Erasmus+ φοίτησε στο Κρατικό Ωδείο Τούρκικης Μουσικής του Ege University στη Σμύρνη, με αντικείμενα το Τούρκικο Παραδοσιακό Τραγούδι και το Καβάλι. Ήταν επίσης μέλος του Εργαστηρίου Φωνητικής Τέχνης και Έρευνας του Σπύρου Σακκά. Το 2020 στα πλαίσια του Μουσικού Χωριού συντόνισε μαζί με τον Γιάννη Τσανασίδη το Εργαστήριο “Ας κελαηδούν και χαίρουν”.
Η επαφή της με το ποντιακό τραγούδι είναι βιωματική και άρχισε να τραγουδάει στα 17 της. Δραστηριοποιείται ως τραγουδίστρια με ρεπερτόριο από την γενικότερη μουσική παράδοση της Ελλάδας, με εστίαση στον Πόντο, το Καφέ Αμάν και την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας/Θράκης.
Πηγή: TheSingingFish