 |
| Ένα νέο βιβλίο με ανέκδοτες μαρτυρίες για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο |
Robert Shenk and Sam Koktzoglou, The Greek Genocide in American Naval War Diaries. Naval Commanders Report and Protest Death Marches and Massacres in Turkey’s Pontus Region, 1921-1922, University of New Orleans Press, 2020.
Ένα νέο βιβλίο με ανέκδοτες μαρτυρίες για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο δημοσιεύτηκε πρόσφατα από τον Robert Shenk και τον Sam Koktzoglou. Πρόκειται για τις μαρτυρίες των αμερικανικών αντιτορπιλικών πλοίων του στόλου της Μαύρης Θάλασσας την περίοδο 1921-1922. Ο Koktzoglou, που εντόπισε τα αρχεία, συνεργάστηκε με τον καθηγητή ναυτικής ιστορίας Robert Shenk, ο οποίος το 2012 είχε δημοσιεύσει σε παλαιότερο έργο του, μέρος των ανωτέρω αρχείων (America’s Black Sea fleet. The U.S. Navy amidst war and revolution, 1919-1923, Naval Institute Press, Annapolis, Maryland).
Ο αμερικανικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας βρισκόταν στην περιοχή προκειμένου να προστατεύσει τα αμερικανικά συμφέροντα, τους αμερικάνους πολίτες, τις εταιρίες καπνού και τις φιλανθρωπικές και ιεραποστολικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή. Ο στόλος βρισκόταν υπό τις διαταγές του ναυάρχου Mark Bristol, ο οποίος ήταν γνωστός για τα φιλοτουρκικά αισθήματά του. Την περίοδο αυτή (από τον Αύγουστο του 1919) ήταν Ύπατος Αρμοστής των ΗΠΑ στην Τουρκία, με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Όπως διαφαίνεται από το αρχειακό υλικό, παρά τις αναφορές για αγριότητες και διώξεις που λάμβανε από τους κυβερνήτες των αντιτορπιλικών που βρίσκονταν σταθμευμένα στην Σαμψούντα, ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες παρενέβη στις τουρκικές Αρχές. Μάλιστα δύο κυβερνήτες αντιτορπιλικών, ο Victor Stuart Houston και ο G. L. Bristol (συνωνυμία με τον ναύαρχο), διακινδύνευσαν την καριέρα τους πιέζοντάς τον με τις αναφορές τους να διαμαρτυρηθεί στην Άγκυρα για τις εκτοπίσεις και τις σφαγές ενάντια στους Έλληνες.
Το βιβλίο ξεκινά με έναν πρόλογο του διακεκριμένου αποστρατευμένου ναύαρχου James Stavridi και εισάγει τον αναγνώστη στην περίοδο και τα γεγονότα με μια σύντομη εισαγωγή. Στη συνέχεια οι συγγραφείς παραθέτουν έναν συνοπτικό χρονολογικό πίνακα με τα σημαντικότερα γεγονότα και ξεκινούν την παράθεση του αρχειακού υλικού με τη δημοσίευση των ημερολογίων των πλοίων που ελλιμενίζονταν στην Αμισό/Σαμψούντα από τον Νοέμβριο του 1921. Η επόμενη δέσμη εγγράφων αφορά και πάλι στη Σαμψούντα και την περίοδο μεταξύ Νοεμβρίου 1921-Ιουνίου 1922. Τα επόμενα έγγραφα αναφέρονται στην Τραπεζούντα και καλύπτουν την περίοδο ενός έτους, δηλαδή από τον Ιούνιο του 1921 έως τον Ιούνιο του 1922. Η μελέτη καταλήγει με έναν επίλογο, ο οποίος αναφέρεται στη νίκη της Τουρκίας και την κατάληψη και την καταστροφή της Σμύρνης.
Τα Αμερικανικά Πολεμικά Ημερολόγια που δημοσιεύονται στο παρόν βιβλίο είναι εξαιρετικά σημαντικά, καθώς αποτελούν μια πηγή που συμπληρώνει τη γνώση μας για τα γεγονότα της περιόδου. Μας παρέχουν σημαντικές λεπτομέρειες για τις τουρκικές θηριωδίες και τις σφαγές κατά του άμαχου ελληνικού πληθυσμού, ενώ υπογραμμίζουν ότι η μεταφορά ηλικιωμένων, γυναικών, και παιδιών δεν δικαιολογείται από άποψη στρατιωτικής αναγκαιότητας.
Το σημαντικότερο στοιχείο που προκύπτει από τα έγγραφα αυτά είναι η εμπλοκή της κεντρικής τουρκικής εξουσίας και η πρόθεση εξόντωσης του ελληνικού πληθυσμού. Εκτός από την πρόθεση και τον κεντρικό σχεδιασμό επαναλαμβανόμενες είναι οι αναφορές που μιλούν για συστηματική καταστροφή. Στις αναφορές αυτές, όπως και σε άλλες αντίστοιχες διπλωματικές και ιεραποστολικές διαβάζουμε ότι δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία πως οποιαδήποτε μετακίνηση πληθυσμού και εξορία συνεπαγόταν τον θάνατο.
Το βιβλίο μπορείτε να προμηθευτείτε από εδώ.