 |
| Έφυγε ο Γιάννης Καλπατσινίδης, ένας από τους μεγαλύτερους Πόντιους τουλουμτζήδες |
του Χρήστου Κωνσταντινίδη
Έφυγε σε ηλικία 87 ετών ένας από τους μεγαλύτερους Πόντιους οργανοπαίκτες του αγγείου. Ο λόγος για τον Γιάννη Καλπατσινίδη, η κηδεία του οποίου θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 6 Ιουνίου 2023 στο Κεφαλοχώρι Σερρών.
Την είδηση γνωστοποίησε η σελίδα στο Facebook: Καλπατσινιδης Γιάννης- Αγγειον – τουλουμ.
Αναλυτικό βιογραφικό του Καλπατσινίδη παρέχει ο Φάρος Ποντίων, σε ανάρτηση του Μαρτίου του 2019, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 50 χρόνια του Συλλόγου, σε εκδήλωση που τιμήθηκε ο εκλιπών, ο Γιάννης Καλπατσινίδης, γεννήθηκε στο Φλαμούρι Λαγκαδά το 1936. Οι γονείς του Γεώργιος Καλπατσινίδης και Χάιδω(Χατου) Καλπατσινίδου-Παυλιδου ήταν Πόντιοι πρόσφυγες πρώτης γενιάς από το χωριό Κουστουλάντων της Γαλίαννας.
Η Γαλλίαινα είναι γνωστή για το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα. Το δε χωριό Κουστουλάντων είναι το τελευταίο χωριό πριν ανέβει κανείς στο Μοναστήρι, από όπου φαίνεται ο Περιστερεώτας.
Ο πατέρας του Γιάννη Καλπατσινίδη έχασε τον πατέρα του μικρός και ως ορφανός από πατέρα μεγάλωσε στον Άγιο Γεώργιο Περιστρεώτα (είχε και το όνομά Του άλλωστε) και στην Παναγία Σουμελά.
Πρόσφυγες στην Ελλάδα προσπαθούν να ορθοποδήσουν τα πρώτα χρόνια, κουβαλώντας μέσα τους ένα μεγάλο όπλο: την παράδοση, όπου και έβρισκαν παρηγοριά. Ο μικρός Γιάννες στο Φλαμούρι έζησε μόνο τα πρώτα έντεκα χρόνια της ζωής του γιατί δε φτάνει ο ξεριζωμός, έρχεται κι ένας εμφύλιος σπαραγμός που εκκενώνει το χωριό. Εγκαθίσταται στο Λαχανά για τα επόμενα πέντε χρόνια. Εκεί πρώτη φορά ξεκίνησε να μαθαίνει αγγείον-τουλούμ, σε ηλικία 13 ετών. Τον παρακίνησε η μητέρα του διότι υπήρχε οικογενειακή παράδοση. Ο πατέρας της, Ιωάννης Παυλίδης έπαιζε στον Πόντο αγγείον. Δάσκαλοι του Γιάννε ήταν ο θείος του Γεώργιος Βασιλειάδης και ο αδελφός του Νικόλαος Καλπατσινίδης.
 |
| Ο Γιάννης Καλπατσινίδης (αριστερά) με τον πρόεδρο του Σωματείου Διάσωσης και Διάδοσης της Πολιτισμικής μας Κληρονομιάς “Οι Μωμόγεροι”, Κώστα Αλεξανδρίδη (δεξιά). |
Το 1952 φεύγουν και από τον Λαχανά και μετακομίζουν παραδιπλανό Παλιό Χωριό, όπως λεγόταν (Παλιό Κεφαλοχώρι). Εκεί εγκαθίστανται και πολλοί άλλοι Γαλλιανίτ΄, που ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στο Κεφαλοχώρι (Başköy) γνωρίζει και παντρεύεται τη Μαρία Ιωαννίδου, κι αυτή με καταγωγή από Κουστουλάντων Γαλλίαινας και Τραπεζούντα. Αποκτούν δύο παιδιά το Γιώργο και το Χρήστο.
Και παράλληλα με την οικογενειακή ζωή στο Παλιό Κεφαλοχώρι ο Γιάννης Καλπατσινίδης παίζει ερασιτεχνικά τουλούμ ,σε μουχαπέτια και γάμους. «Είναι σκοποί αρχαίοι» όπως συνήθιζε να λέει. Σιγά σιγά μεταβαίνει και σε νυχτερινά κέντρα της Θεσσαλονίκης. Γύρω στο 1957 εμφανίζεται στο πατάρι μαζί με το Γώγο Πετρίδη και τον Χρύσανθο.
Το 1965 δημιουργήθηκε το σημερινό Κεφαλοχώρι όπου μετακομίζει μόνιμα, έως σήμερα. Έχοντας πλέον μόνιμη εστία και τα παιδιά μεγαλώνουν σιγά σιγά, ξεκινά και άλλες, σημαντικές συνεργασίες στη Θεσσαλονίκη. Εκείνη την εποχή γνωρίζει δυο από τους σημαντικότερους συνεργάτες του, το Στάθη Ευσταθιάδη και τον Χαράλαμπο Κιαγχίδη. Πλαισιώνει τις εμφανίσεις τους, τις εκδηλώσεις του Φάρου Ποντίων και της Ευξείνου Λέσχης και συμμετέχει ενεργά στις ραδιοφωνικές εκπομπές.
Η παράδοση του Πόντου όμως περνά δυναμικά σε όλο και περισσότερα κέντρα διασκέδασης. Και ενώ βρισκόμαστε σε μια νέο-ποντιακή εποχή, ο Καλπατσινίδης επιμένει να εμφανίζεται μ΄αυτό το πρωτόγονο όργανο, σε νυχτερινά κέντρα της Θεσσαλονίκης. Γυρίζει όλη τη Μακεδονία και γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’70 μεταβαίνει και στην Αθήνα, με πρώτο σταθμό το Φάρο (γνωστό κέντρο διασκέδασης στο Περιστέρι), Στο ξεκίνημά του στην Αθήνα, η συνεργασία του με τον Κωστίκα Τσακαλίδη ήταν κομβική. Αργότερα εμφανίστηκε και στο Κορτσόπον και στην Τρυγόνα.
Σημαντικός σταθμός στη μουσική του πορεία ήταν και η συνεργασία του με τον αείμνηστο Γιώργο Αμαραντίδη, τον Σιμούλ΄, σε δίσκους, περιοδείες και νυχτερινές εμφανίεσις. Κάπου εκεί γνωρίστηκε και με τη Δώρα Στράτου και δούλεψε για πολλά χρόνια στο θέατρό της. Συνεργάστηκε επίσης με το Λάζο Τερζά, με το Γιάννη Μαρκόπουλο, το Νίκο Ξυλούρη, τη Λιζέτα Νικολάου, τον Παναγιώτη Ασλανίδη, το Μιχάλη Καλιοντζίδη, το Γιάννη Τσανάκαλη, το Γιάννη Κουρτίδη, τους Στάθη & Σοφία Νικολαΐδη, τον Κώστα Θεοδοσιάδη, τον Αλέξη Παρχαρίδη, το Δημήτρη Καρασαββίδη, το Γιώργο Ιωαννίδη, τη Σοφία Παπαδοπούλου, τους Γιάννη & Αβραάμ Γκόσιο, τον Πόλυ Εφραιμίδη και πολλούς άλλους.
Φυσικά, ταξίδεψε και στο εξωτερικό, σε Αμερική, Ινδία, Γερμανία, Κύπρο και στην Αυστραλία με το Φάρο Ποντίων το 1997.
Η προτελευταία του δημόσια εμφάνιση, πριν την αυτή που τιμήθηκε το 2019 από τον Φάρο Ποντίων, ήταν στο Λαχανά, το 2015.
Ο Γιάννης Καλπατσινίδης ήταν εκτός από μουσικός και κατασκευαστής και δάσκαλος αγγείου.
Πάρτε μία γεύση από το παίξιμο του Καλπατσινίδη από το αρχείο του “Φάρου Ποντίων” και της Μυροφόρας Ευσταθιάδου: