 |
| Γ. Τερζίδης: Το έργο που μας άφησε ο Χριστόφορος Χριστοφορίδης είναι τεράστιο και μοναδικό |
του Γιάννη Τερζίδη*
Την περασμένη Πέμπτη αποχαιρετήσαμε τον αγαπημένο δάσκαλο Χριστόφορο Χριστοφορίδη. Το έργο που μας άφησε ο Χριστοφορίδης είναι τεράστιο και μοναδικό. Δεν θα χρησιμοποιήσω ποσοτικές μεταβλητές, δεν θ’ απαριθμήσω – αν το έκανα θα γέμιζα σελίδες. Για την μοναδικότητα του έργου ενός μοναδικού ανθρώπου θα πω. Έργο που απαιτούσε βαθιά γνώση της γλώσσας, μελέτη και κόπο πολύ. Που έδωσε λόγο -ζωντανό λόγο- Πατρίδας στην δική μας γενιά, που έβγαλε την Ποντιακή από το μουσείο των λεξικών και της έδωσε δύναμη να μάχεται τη λήθη, που άνοιξε δρόμους στους λογοτέχνες της επόμενης γενιάς. Η γλώσσα του πρόσφυγα μίλησε για προσφυγιά, για Πόντο, για πολιτισμό, για το χθες και το αύριο. Ο Χριστοφορίδης, χωρίς να έχει ίχνος ελιτισμού, ήταν το αντίβαρο στην μετριότητα. Η ουσιαστική αρωγή σε κάθε νέα προσπάθεια.
Η πορεία του Χριστοφορίδη στα ποντιακά γράμματα ξεκίνησε με την επιμέλεια της, επικής συνηθίζω να λέω, τριλογίας του πατέρα του, Στάθη Χριστοφορίδη. Το «Μαύρα καιρούς και μαύρα ημέρας» παραδόθηκε αρχικά στον Γεώργιο Ζερζελίδη να το επιμεληθεί, που όμως έφυγε από τη ζωή, «αναγκάζοντας» τον Χριστόφορο να ασχοληθεί αυτός. Στο δύσκολο έργο της αποτύπωσης μιας γλώσσας για αιώνες προφορικής, είχε ως πυξίδα το έργο του Ζερζελίδη και του Άνθιμου Παπαδόπουλου. Η βοήθεια Ιορδάνη Παμπούκη, επίσης, ήταν κάτι που ο Χριστόφορος μνημόνευε συχνά.
Στη συνέχεια, πολλά κείμενα, που θα έμεναν… χειρόγραφα σε συρτάρια, έγιναν βιβλία. Σε ότι αξιόλογο έχει εκδοθεί τις τελευταίες δεκαετίες ο δάσκαλος βοήθησε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ο Κώστας Διαμαντίδης θα πει: «Ευχαριστώ βαθέα από καρδίας, τον φίλο μου Χριστόφορο Χριστοφορίδη, γιο του αθεράπευτα νοσταλγού της Ποντιακής γης, Σάρπογλη, άοκνο εργάτη της ποντιακής γλώσσας, που είχε όλη την φιλολογική επιμέλεια στα χειρόγραφά μου και τη σύνταξη του γλωσσαρίου, και που χωρίς τη δική του συμβολή και στήριξη θα ήταν αδύνατο να προχωρήσω στην έκδοση αυτή». Το τηλέφωνο του Χριστόφορου απαντούσε σε κάθε ερώτημα και το σπίτι του ήταν ανοιχτό στους μελετητές και λογοτέχνες.
Κάτι που ακουγόταν και αξίζει να ειπωθούν δυο λόγια είναι ο αστικός μύθος: «Ο Σάρπογλης ασχολήθηκε μόνο με το Ιδίωμα της Ματσούκας». Στην πραγματικότητα ο Χριστόφορος μελέτησε την Ποντιακή στο σύνολό της, προτρέποντας μάλιστα πολλούς φυσικούς ομιλητές να γράψουν στα ιδιώματά τους. Πολλά «ανεφορίτ’κα» κείμενα δημοσιεύτηκαν με παρότρυνση και επιμέλεια δική του. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά «Το Ξερίζωμαν» του Σταύρου Κ. Κυριακίδη, ένα θεατρικό που θα επανεκδοθεί σύντομα, γραμμένο στο Ιδίωμα Χαλδίας. Σε πολλές μελέτες, με ποντιακή θεματολογία, στάθηκε αρωγός.
Όλοι εμείς που είχαμε την τύχη να δουλέψουμε μαζί του, να γίνουμε παρέα του, ξέρουμε καλά το άρωμα της ανιδιοτέλειας. Μου λείπουν (πάντα θα μου λείπουν) οι κουβέντες μας, σ’ ένα τραπέζι με καφέ ελληνικό και πολλά ανοιχτά βιβλία...
* Ο Γιάννης Τερζίδης είναι συγγραφέας