 |
| Τα χαψία είχαν την τιμητική τους στην Τραπεζούντα και την Ποντοηράκλεια |
του Σάββα Καλεντερίδη
Τα χαψία, που είναι ένα είδος γαύρου που ενδημεί στον Εύξεινο Πόντο, αποτελούσαν διαχρονικά αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής και της επιβίωσης των κατοίκων των παραλιακών πόλεων και οικισμών του Πόντου. Ήταν δε τόσο μεγάλη η αφθονία τους, που το Φθινόπωρο, που ήταν η περίοδος του υπερπληθυσμού τους, μοιράζονταν δωρεάν στον κόσμο και όσα πάλι περίσσευαν, τα χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί των παραθαλάσσιων οικισμών για λίπασμα στα χωράφια τους. Λέγεται μάλιστα ότι τα καπνά από τα χωράφια που είχαν προηγουμένως λιπανθεί με χαψία, έπαιρναν ένα χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα, σαν φλουριά και έπιαναν καλές τιμές στο εμπόριο.
Μετά τη ερήμωση από ελληνικούς πληθυσμούς των παραλιακών πόλεων και οικισμών, μετά τη Γενοκτονία και την ανταλλαγή των πληθυσμών, τα χαψία συνέχισαν και συνεχίζουν να αποτελούν στοιχείο της καθημερινότητας για τους μουσουλμάνους κατοίκους του Πόντου.
Τις τελευταίες μέρες, μάλιστα, του Αεργίτε (Νοεμβρίου), ο Πόντος ζει στους ρυθμούς του χαψιού. Η πρυτανεία του Πολυτεχνείου της Τραπεζούντας (Karadeniz Teknik Üniversitesi, KTÜ) διοργάνωσε χθες Γιορτή Χαψιού στην Εστία Κανουνί (Kanuni Kampüsü) του Πανεπιστημίου. Στη φετινή γιορτή, που διοργανώνεται για τρίτη χρονιά, προσφέρθηκαν 1500 κιλά χαψία, που τα έψησαν 50 φοιτητές, οι οποίοι προσέφεραν αφιλοκερδώς την εργασία τους για τη διοργάνωση της γιορτής.
Φυσικά, η γιορτή συνοδευόταν από λύρα και ποντιακούς χορούς, που χόρεψαν οι νεολαίοι που συμμετείχαν μαζικά.
Αντίστοιχη εκδήλωση διοργανώθηκε για έβδομη συνεχή χρονιά χθες και στην Ποντοηράκλεια (Karadeniz Ereğlisi), από τον τοπικό δήμο, όπου μάλιστα προσφέρθηκαν στον κόσμο 4.000 κιλά χαψία, που ψήθηκαν σε 250 ψησταριές, 3.500 ψωμιά, 20 σακιά κρεμμύδια, κλπ. Και στην Ποντοηράκλεια, η γιορτή είχε λύρα και ποντιακούς χορούς.
Χαψία εξέβαν σον γιαλόν
χοντρά τ' ευλοημένα
τα καΐκια παν κι έρταν
ζίπα-ζίπα φορτωμένα.
Χαψία, χαψία
φατέστεν σκύλ' παιδία
και ντ' έμορφα μαειρεύει' ατά
η θεία Ευδοξία.
Χαψία βάλον σο πλακίν
εσέν λέγω Ηλία
ξύσον κι ολίγον λαδόπον
να γίνταν μερακλία.
Χαψία, χαψία....
Τραπεζουνταίοι, Κερασουνταίοι
όλ' παίρνε τηγανίζνε
τ' εμέτερον οι Σουρμενίτ'
με τα πατμάνια αλίζ'νε
Χαψία, χαψία...
Πηγή: Ποντιακά Θέματα
