 |
| Η «Σέρρα» της Παππά και η δύναμη του θεάτρου |
του Παύλου Τεγτεβερνίδη
Για την τόσο συγκινητική «Σέρρα» της εκπληκτικής Χρύσας Παππά γράφονται τρία χρόνια τώρα τόσα πολλά από κριτικούς, δημοσιογράφους και θεατές που, αν δεν τη δεις, θα θεωρήσεις ότι πρόκειται για υπερβολές. Κι όμως, η συγκεκριμένη ηθοποιός δίνει ένα απερίγραπτο ρεσιτάλ ερμηνείας από όποια σκοπιά κι αν την αξιολογήσουμε: ένας χειμαρρώδης ενενηντάλεπτος μονόλογος ως θεατρική διασκευή του ομώνυμου βιβλίου του Γιάννη Καλπούζου, όπου παράλληλα με το μυθοπλαστικό στοιχείο της ερωτικής προσωπικής ιστορίας παρελαύνει εξαιρετικά εύληπτα -ακόμη και για όσους δε γνωρίζουν λεπτομέρειες- ό,τι σχετίζεται με τη δραματική ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού στην κρίσιμη περίοδο του προηγούμενου αιώνα.
Η Λεμονιά, αφηγούμενη την πολυκύμαντη ιστορία του πατέρα της Γαληνού Φιλονίδη, ξετυλίγει σε μια συγκλονιστική ροή το κουβάρι των σημαντικότερων γεγονότων της ταραγμένης εκείνης εποχής που διαπέρασε όχι μόνο την Τραπεζούντα, αλλά και όλες τις περιοχές του Πόντου με τη γνωστή θλιβερή κατάληξη.
Στο πρόσωπο του Έλληνα πρωταγωνιστή Γαληνού συμπυκνώνονται, θα έλεγε κανείς, τα δεινά, οι αγωνίες, οι οδύνες, οι λαχτάρες, οι ματαιώσεις και οι απίστευτες συναισθηματικές μεταπτώσεις όλων των Ποντίων, των Αρμενίων, καθώς και κάθε υγιώς σκεπτόμενου ανθρώπου σε διαχρονικό επίπεδο. Στο τέλος της παράστασης η απαραίτητη δοσολογία ανθρωπιστικής ελπίδας και συμφιλίωσης προσφέρει ένα μάθημα σύγχρονης πολιτικής και διπλωματίας; Επίπονης διαπραγμάτευσης με την πικρή ιστορία; Ή μήπως υπεράνθρωπα γενναίας συγχώρεσης; Πάντως, η καθηλωτική υποκριτική ικανότητα της ηθοποιού, η οποία υποδύεται με μαεστρία δώδεκα -σαν σε ηράκλειο άθλο ηθοποιίας- διαδοχικούς και εναλλασσόμενους ρόλους, καθιστά ακόμη πιο συγκινητικές τις καταστάσεις που σημάδεψαν όχι απλώς τον «πατέρα» της, αλλά χιλιάδες ομοεθνείς μας έναν αιώνα περίπου πριν στα ματωμένα χώματα του Πόντου. Το μινιμαλιστικό υποβλητικό σκηνικό συνθέτει μια απίστευτη αντίθεση με τον πλούτο των συναισθημάτων που πλημμυρίζουν τον θεατή.
Αυτή η συγκλονιστική εσωτερική διαδρομή δοσμένη με αξιοθαύμαστη εκφραστικότητα, σπάνια υποκριτική δεινότητα και κρυστάλλινη γοητευτική φωνή αναδεικνύει όσο πιο εμφατικά γίνεται τη δύναμη του θεάτρου και του πολιτισμού γενικότερα.
Σε μια εποχή όπου οι εθνικές ταυτότητες δέχονται καίρια πλήγματα άλλοτε με εμφανή και άλλοτε με αφανή και άρα ακόμη πιο επικίνδυνο τρόπο, έρχεται η Παππά με τη «Σέρρα» να μας αποδείξει τόσο πειστικά ότι μπορούμε να μεταλαμπαδεύσουμε σε όλον τον κόσμο και ιδιαίτερα στα νεότερα άτομα τις απαραίτητες αξίες, τις αναγκαίες γνώσεις και τις ευκταίες προσδοκίες πολύ πιο άμεσα και αποτελεσματικά χάρη στο φανταστικό όπλο του θεάτρου.
Ιδίως το μείζον ζήτημα της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού και της πολυθρύλητης αναγνώρισης της γενοκτονίας, που με θάρρος οφείλουμε να παραδεχτούμε τις ελλιπείς γνώσεις και ενέργειες τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και σε ατομική διάσταση, προσφέρεται και ίσως επιβάλλεται να προσεγγιστεί με εναλλακτικούς πνευματικούς τρόπους, που ξεπερνούν τετριμμένες φολκλορικού τύπου προσεγγίσεις, μπορούν να προσελκύσουν όλες τις κοινωνικές ομάδες ανεξαρτήτως ηλικίας και λοιπών κοινωικοοικονομικών κριτηρίων και αφήνοντας στην άκρη στείρες διδακτικές μεθόδους που ευνοούν επιφανειακές απόψεις συνθηματικού χαρακτήρα να καταστήσουν εφικτή την κατάκτηση της αληθινής αυτογνωσίας με ό,τι αυτή συνεπάγεται για όλες τις εκφάνσεις του βίου μας.
Το μυθιστόρημα του Καλπούζου και η ερμηνεία της Παππά έχουν απόλυτα δικαιολογημένα ταυτίσει τα ονόματά τους με τον εμβληματικότερο χορό των Ποντίων: τους ευχαριστούμε από τα βάθη της καρδιάς μας ευελπιστώντας ότι θα υπάρξουν πανάξιοι συνεχιστές του δρόμου που άνοιξαν!
